“Kur Bilbil Klosi, me ndihmësin e tij, Kasem Trebeshina, ‘në emër të popullit’, dënonin të pafajshmit me vdekje dhe burgime të rënda…”/ Publikohen dokumentet e panjohura, lista me 151 emra

Nga Kastriot Dervishi

Memorie.al /Bilbil Klosi, ishte prokurori dhe gjykatësi komunist që dha shekuj burg dhe u mori jetën qindra antikomunistëve. Mund të konsiderohet si rast tipik ai dënimeve që ai ka dhënë. Në vitet e para të sundimit të tyre, gjykatësit ushtarak, Bilbil Klosi, i priste shpata në të gjitha anët, duke shuar me një firmë të vetme sa e sa persona, e për rrjedhojë duke shkatërruar kushedi sa familje. Sikur njerëzit të ishin dele, lopë, apo kuaj, gjykatësi Klosi, i dënonte të gjithë brenda një dite. I mbyllte në një vend të përbashkët në vendin e caktuar për gjykatë e, pastaj i merrte nga 10, 20 ose më shumë. Vendimin e përmblidhte brenda një faqe.

I kursente partisë së tij edhe bojën edhe letrën. Ka mundësi t’i ketë propozuar të kursenin edhe plumbat pasi, mund të përdoreshin metoda të tjera si helmimi, mbytja, etj. Ndoshta është rasti më tipik sesi një person i diplomuar në perëndim për drejtësi, mund të bëhej kaq i pamëshirshëm në vendin e tij duke prodhuar me aq shpejtësi padrejtësi, viktima e dhimbje të pafund.

Dikur më 1944 – 1945, ishte komisar i Divizionit të V-të komunist. Më 1945, komisar i Divizionit III-të. Më 1944 – 1946 anëtar i KANÇ-it (Këshilli Antifashit Nacionalçlirimtar). Më 1945, kryetar gjyqi i Korparmatës I-rë. Për të mos ngelur deri këtu, më 1945 – 1946, partia e caktoi sekretar i Përgjithshëm të Ministrisë së Punëve të Brendshme. Në vitet 1946 – 1949 dhe 1950 – 1951, ishte zv/Prokuror i Përgjithshëm.

Më 1949, kryetar i Gjykatës së Lartë Ushtarake. Për të vazhduar më pas në krye të Ministrisë së Drejtësisë, derisa kjo u shkri fare si e panevojshme. Ndër bashkëpunëtorët e Bilbil Klosit si, ndihmësgjyqtarë, mund të përmendet një kategori e madhe emrash me profil partizan. Shumica injorantë, të dalë në mal për ndonjë plaçkë e për ndonjë mall. Nuk është rasti sot t’i listojmë ato, por po përmendim njërin prej tyre që ka emrin Kasem Trebeshina. Së bashku me Bilbil Klosin, ai ka dënuar për motive politike shtetasit: Mehmet Ibrahim Hoxha, Shaban Vath Mezini dhe Mentor Abdi Hatibi.

Përveç të tjerave, Klosi si njeri i besuar i Partisë ka dënuar edhe shtetas të huaj që, kishin qenë dikur rezidentë në Shqipëri, kryesisht gjermanë. Këta nuk ishin “kriminelë”, apo ushtarakë, por njerëz me profesione civile, deri edhe artistë (piktor e botanist), si rasti i gjermanit, Hans Brust Troschel.

Emrat e mbi 150 antikomunistëve të dënuar me vdekje ose me burgime të rënda, nga Bilbil Klosi

1. Abedin Faslli Nepravishta
2. Ali Maliq Maliqi
3. Beqir Reshit Koleci
4. Dhimitër Vangjel Dhimodea
5. Elza Anton Koch
6. Ferit Iliaz Premasi
7. Frano Lalaj
8. Hans Brust Troschel
9. Hasan Islam Palushi
10. Islam Sadik Zekthi
11. Siersch Schildeberg
12. Syrja Golja
13. Hysen Progeri
14. Isa Kokalari
15. Jusuf Mehmet Mira
16. Metin Ruli
17. Murat Basha
18. Ramazan Shkalla
19. Luan Irfan Baçi
20. Jonuz Chisaku
21. Josuf Mehmet Dina
22. Abedin Rasim Hoxha
23. Adem Shaqir Qosja
24. Aleksander Kostandin Padalski
25. Beqir Sure Abazi
26. Gjon Mark Gjini
27. Haki Mehmet Tafaj
28. Halo Asim Ymeraj
29. Mehmet Javer Hurshiti
30. Ndoc Palok Gjoni
31. Qazim Rustem Konica
32. Mark Beqir Berisha
33. Ramazan Mahmut Jarani
34. Rexhep Mehmet Meta
35. Riza Behar Drini
36. Salih Vata
37. Shaban Vath Sheshori
38. Osman Veli Mema
39. Osman Kasem Gazepi
40. Riza Asllan Hoxha
41. Xhelal Telha Ceza
42. Ferit Vogli
43. Hajredin Zagolli
44. Mersin Meto
45. Sure Beqir Ajazi
46. Kol Zef Zefi
47. Besim Pazari
48. Muharrem Vrioni
49. Sitki Maliq Toptan
50. Ibrahim Bodinaku
51. Rexhep Çela
52. Dhimiter Koli Bala
53. Zef Mark Daci
54. Maksut Spahiu
55. Allaman Pisku
56. Alush Runa
57. Anife Karkuli
58. Selim Mati
59. Avni Dobreni
60. Fadil Mehmeti
61. Novruz Moglica
62. Myrteza Dunishti
63. Sinan Ibrahim Nora
64. Qemal Shaqiri
65. Shaqo Medi Trimi
66. Habib Ahmet Gega
67. Osman Shaqir Taraku
68. Nazmi Ali Lumani
69. Shaban Ibrahimi
70. Abdulla Ismail Kuri
71. Gjergj Sokoli
72. Kadri Hariz Hoxha
73. Niko Gaqi Opari
74. Ndue Pergega
75. Hysen Qamil Sejdini
76. Nikoll Bardhok Bajraktari
77. Xhevdet Mustafa Ndreu
78. Qazim Hamit Muhaj
79. Dhimiter Hariz Ajdhami
80. Sana Kristo Bezhani
81. Njazi Istref Çarçani
82. Vangjel Gaspër Kurta
83. Shyqyri Sulejman Basha
84. Hafez Sherif Lengu
85. Simon Rak Berdica
86. Haki Reshit Mulleti
87. Demir Haki Alizoti
88. Ahmet Myrteza Ndroqi
89. Bilush Remzi Shehu
90. Hasan Tasim Tatzati
91. Josif Nikolas Marxen
92. Man Halil Kopliku
93. Mithat Mustafa Aranitasi
94. Mehmet Haxhi Bushati
95. Nijazi Isa Mborja
96. Myzafer Qerim Resuli
97. Lluk Bajram Gjonaj
98. Ymer Seit Cani
99. Tajar Ali Litani
100. Selaudin Hetem Kulla
101. Abdulla Hamza Dedej
102. Isuf Islam Domi
103. Baki Islam Rysto
104. Rrok Nik Pulaj
105. Gaqo Theodhor Babi
106. Qemal Riza Kishta
107. Stefan Stavro Ajdhomi
108. Mynyr Hasan Troplini
109. Jorgji Foto Xhupa
110. Muharrem Iljaz Nanushi
111. Hekuran Karaman Llani
112. Nexhmi Islam Shijaku
113. Tefik Fejzullah
114. Mehmet Ibrahim Hoxha
115. Pashk Gjet Lleshi
116. Filip Ndoc Fishta
117. Ibrahim Ram Kadilli
118. Perlat Enver Myftari
119. Abaz Mustafa Priska
120. Jashar Delil Mema
121. Qemal Riza Binbashi
122. Xhemal Ibrahim Murthi
123. Shaban Vath Mezini
124. Kasem Bajram Malasi
125. Sadik Laze Beqiri
126. Osman Abdullah Kazazi
127. Mehmet Ali Vaci
128. Mustafa Osman Gjinali
129. Sali Ali Dani
130. Frano Prenç Prençi
131. Izedin Ismail Beshiri
132. Hysen Selim Bylyku
133. Dervish Ymer Shehu
134. Mentor Abdi Hatibi
135. Hans Sigmund Krall
136. Xhelal Maliq Sulku
137. Fiqret Rasim Hoxha
138. Vokerr Taf Beshiri
139. Vedat Enver Myftari
140. Jahja Sabri Panariti
141. Dervish Xhetan Martini
142. Engelbert Hildeberg
143. Shehat Ragip Osmani
144. Hysen Ismail Kusi
145. Qemal Rexhep Prenjasi
146. Vera Kirillo Slausku
147. Mirko Llajosh Jankoviç
148. Roberto Iniazio Vaja
149. Ndoc Zef Marku
150. Xhemal Hysen Alimehmeti
151. Eqerem Isuf Imami

Kur Bilbil Klosi dhe Kasem Trebeshina vendosnin “në emër të popullit”

-Si e dënuan në vitin 1945 një 16 vjeçar si “pengues të luftës”?!-

Një 16 vjeçar përplasej në qelitë e Drejtorisë së Mbrojtjes së Popullit, në me akuzën se “kishte penguar luftën”. Një fëmijë që duhej të ishte në vitin e dytë të shkollës së mesme, ishte akuzuar pra se kishte pasur në dorë fatin të ndalte “luftën e madhe”, që na qenkësh zhvilluar. Por kësaj here në trupin gjykues, ishin bashkuar nënkoloneli Biblil Klosi, oficeri i Mbrojtjes së Popullit, Kasem Trebeshina dhe komandanti i qarkut, Argjir Lipiviani.

Kasem Trebeshina në proceset politike

Në fakt nuk i kemi thënë të gjitha për oficerët e Mbrojtjes së Popullit. Për adhuruesit e Kasem Trebeshinës mund të themi se kemi lënë për kohë të tjera gjëra të tjera. Kjo jo për të plotësuar atë që na ka ngelur pa thënë, por thjeshtë për të mos i thënë të gjitha përnjëherë.

Ai ka qenë oficer i Drejtorisë së Mbrojtjes së Popullit (OZN-a shqiptare e vite e 1944 – 1946, homologe e asaj jugosllave). Për fatin e ndonjë bilbili të tij, që e reklamon sot nga pozitat e sulmit ndaj të tjerëve, emri i Kasem Trebeshinës është në disa procese politike si përfaqësues i OZN-as shqiptare së bashku me gjyqtarin Bilbil Klosi. Në D.M.P., Kasemi ka historinë e tij. atje përzgjidheshin ata më të devotshmit e më të egërit.

Pas organizimit Drejtorisë së Mbrojtjes së Popullit, me në krye Koçi Xoxen, ajo u përbë nga 5 seksione. Kasem Trebeshina si themelues i kësaj arme famëkeqe, bënte pjesë në seksionin e parë të saj. Përveç Koçi Xoxes, drejtuesit e lartë të saj ishin: Kadri Hazbiu – përgjegjës, Mit’hat Poloska, Niko Çeta, Nesti Zoto, Siri Çarçani dhe Thoma Karamelo. Në seksionin e parë të Drejtorisë së Mbrojtjes së Popullit, Kasem Trebeshina bënte pjesë në krah të të emrave të tillë si Mit’hat Poloska, Edip Çuçi, etj.

Në asnjë prej jetëshkrimeve të Trebeshinës, nuk figuron të bëjë pjesë aktiviteti i tij i viteve 1944 – 1947. Edhe në një letër që i dërgon udhëheqjes më vonë, ai thotë se dihet prej instancave më të larta se ç’ka bërë ai deri në vitin 1947. Duke qenë pjesë thelbësore e armës së Drejtorisë së Sigurimit të Shtetit dhe më vonë rrjedhimisht i Sigurimit të Shtetit, natyrisht që “puna” nuk mund të kuptohej jashtë profilit të njohur të kësaj arme.

Në kohën kur Sigurimi i Shtetit i Koçi Xoxes dhe i Nesti Kerenxhit, bënte kërdinë nëpër Shqipëri, z. Trebeshina ishte pjesë e kësaj arme. Nuk mund të mendohet se të gjitha aktet i bënë me dorën e vet famë keqët Kerenxhi apo Xoxe. Kishte edhe të tjerë që ishin të zellshëm në punët e tyre.

Sigurisht për publikun qenia gjyqtar në proceset politike është një gjë e re. As Kasem Trebeshina nuk e ka zënë ndonjëherë me gojë në ka qenë apo jo pjesë e proceseve politike të kohës. Ne e ftojmë ta pohojë ose ta kundërshtojë një fakt të tillë. Gjithashtu ftojmë ndonjë adhurues të tij që, përballë provave që ne paraqesim, të na japë një mal me shpifje nga ato që lëshon gjithnjë. Gjithnjë kemi folur me argumente e prova. Nuk kanë rëndësi çfarë thonë “kuzhinierët” apo adhuruesit brohoritës të Kasem Trebeshinës.

Le t’i përgjigjej pra Kasem Trebeshina këtyre të vërtetave. A ndjen keqardhje për ata antikomunistë apo njerëz të thjeshtë që hetimi i tij apo i shokëve të tij të “OZN-as” shqiptare, u mori jetën, i denigroi apo i shkaktoi plagë të shumta në këtë jetë?

Kujtesë

Pas largimit nga forcat e “OZN-as” shqiptare, Kasem Trebeshina e imagjinonte botën në një rrezik të madh. Kjo për shkak të “amerikanizmit”, të cilin e urrente dhe për këtë shkak ai e kishte gjetur çelësin tek Bashkimi Sovjetik, kryeqendra e idealeve të tij zherzhinsko – DMP-iste. Sipas Trebeshinës, vetëm ndërhyrja e Bashkimit Sovjetik, do të mund të shpëtonte atë botë që e shqetësonte atë.

Momentet e jetës së Kasem Trebeshinës për çdo lexues ose kureshtar të zakonshëm, vijnë të mjegulluara, jo të plota dhe me ngjyrime përgjithësuese. Midis konsumimit të një vepre penale të dënueshme nga regjimi komunist dhe pasojës që ajo sillte, në rastin e Trebeshinës, ka një mospërputhje të çuditshme. Duket sikur ka një çështje penale, pastaj hetuesit janë të butë, mungon tortura, mungon dëshira për të rritur veprën penale dhe në fund fare jepet një dënim që nuk zbatohet kurrë i plotë. Asnjëherë Trebeshina, nuk ka vuajtur aq sa është bërë e njohur në një vendim. Nuk është e panjohur të themi se Kasem Trebeshina është arrestuar për agjitacion e propagandë. E megjithatë është trajtuar mirë dhe në përfundim të të gjithave, e ka hedhur me 11 muaj heqje lirie. Rrethanat e ndalimit të tij vijnë në kohën kur ishte aktor në Teatrin Popullor dhe kur kishte shkruajtur tre letra për udhëheqjen, njëra prej të cilave për Enver Hoxhën.

Sikur këto letra t’i kishte shkruar njeri tjetër le të themi një qytetar i zakonshëm apo një nëpunës i kohës së Zogut, i papërzier me ngjarjet e Luftës, me siguri do t’i ikte koka. Kjo jo për përmbajtjen e letrave sesa për mënyrën se kujt dhe si drejtoheshin këto letra.

Klosi dhe Trebeshina, në krye të detyrës

Një katrahurë e vërtetë ka ndodhur në Shqipëri me proceset politike. Mijëra vetë të dënuar e mijëra të ekzekutuar me ose pa gjyq. Faturë të rëndë financiare duhet të paguajë sot shteti shqiptar nga dëmet e shkaktuara nga vendimet e padrejta të frymëzuara nga lufta e klasave dhe urrejtja komuniste, të cilat sollën fatkeqësi për shumë e shumë njerëz. Ata ishin të gjithë në atë kohë në krye të detyrës.

P.s. Kishin fituar “luftën” (me shqiptarët) dhe tani prisnin të dënonin, burgosnin e vrisnin ata që nuk i kishin vrarë dot gjatë “Luftës”. Për këtë, nuk bënin përjashtim me asnjë, të rinj, pleq, gra, etj. Revolucioni i të keqes duhet të shkonte deri në fund. Në pjesën e proceseve politike, hetimi nga Drejtoria e Mbrojtjes së Popullit, zinte një vend kryesor. Në një farë mënyrë DMP-ja ishte konceptuesi ndërsa gjyqësori ishte “noteri” ose certifikuesi i akteve me pasojë shkatërrimtare për jetën e mijërave njerëzve.

Dënimi i 16 vjeçarit

Mentor Abdi Hatibi, kishte qenë simpatizues i “Ballit Kombëtar”. Për këtë shkak, megjithëse ishte 16 vjeç, ishte arrestuar e sjellë përpara gjykatës me akuzat “mercenar i Ballit Kombëtar” që kishte “tradhtuar dhe penguar luftën e popullit”. Kjo aktakuzë e formuluar më 12 maj 1945, hapte procesin gjyqësor të 21 majit. Prokurori e akuzonte 16 vjeçarin se kishte arrestuar Mehmet Myftiun (16 vjeçari!). Më 26 maj 1946, Bilbili dhe Kasemi vendosin t’i japin 2 vjet burg.

Klosi & Trebeshina, urdhërojnë burgosjen e babait të 5 fëmijëve

Ishte njëherë një kinema e njohur në Tiranë. E ndërtuar nga pushtuesit për nevojat e tyre të argëtimit gjatë Luftës. Kjo sallë ku ishin shfaqur qindra filma të fashizmit e dhjetëra e dhjetëra fjalime, u shndërrua nga komunist në një vend ku projektoheshin zhdukja e sa e sa njerëzve, ekzekutimet e tyre, heqja e lirisë e sa e sa të tjerave, etj. Sa jetë njerëzit janë shndërruar brenda një godine të stilit ushtarak që brenda përkohshmërisë së saj kishte lëvizshmërinë e jetëve njerëzore!

Po pse po e përmendim sot këtë fakt? Sepse kinemaja nuk punonte më vitet e para. Ajo ishte kthyer në stallë njerëzish. Një pjesë dënoheshin, një pjesë prisnin të dënoheshin. E thënë ndryshe, kinema “Tomori” i ngjante më shumë një thertoreje. Ata që nuk thereshin vetëm sa prisnin radhën. Liria e tyre ishte çështje procedurash, ndërsa mungesa e lirisë ishte e garantuar.

Salla e kinema “Tomorit” ishte kthyer në shtëpi e dytë për Bilbil Klosin. Aty i merrte si delet njerëzit. Hiq njërën palë e dëno palën tjetër. Kishte dorë të lirë nga partia. Mjaftonte të jepeshin dënime. Të masakrohej sa më shumë një vend i vogël si Shqipëri që mesi kishte 800 mijë frymë. Të shkatërroheshin klasat. Të zhdukeshin të arsimuarit, të bëheshin pastrues të diturit. Kishte ardhur pushteti i të paditurve.

Burgosjet vazhdojnë

Më 12 maj 1945, trupa gjykuese e përbërë nga Biblil Klosi, Ismail Çaushi, Kasem Trebeshina, nën kujdesin e prokurorit Gjon Banushi, merr përsipër dënimin e Mehmet Ibrahim Hoxhës, 41 vjeç nga Shemria e Tiranës, i arrestuar më 5 nëntor 1944. Ky akuzohej si legalist. Madje këtij partizanët i kishin djegur shtëpinë. Është një çështje që nuk ke ku ta kapësh pasi, nuk ka asnjë element me ligjet e asaj kohe që të përbëjë faj apo provë. I pandehuri sillet nga burgu i Tiranë, ku vuante dënimin pa marrë mirë komunistët pushtetin.

Ai kishte mbrojtës avokatin Efthim Canco. Janë ngjarje krejt shqiptare që nuk kanë të bëjnë fare me zhvillimet e Luftës së Dytë Botërore. Ai ishte legalist e kjo nuk mund të quhet akuzë për shkak të bindjeve politike. Partizanët e kishin djegur shtëpinë. Pavarësisht se i kishin lënë 5 fëmijët rrugëve, Mehmet Hoxha, nuk ishte kundërpërgjigjur. E megjithatë kjo nuk do të thoshte gjë për komunistët, pasi dënimin do ta vuante që do ta vuante.

Tani Shqipëria ishte e tyre, e djegur ose e padjegur. Mehmet Hoxha, kishte qenë një prej përkrahësve të Abaz Kupit. Si i tillë kishte shërbyer në trupat e Frontit Nacionalçlirimtar në luftimet e deriatëhershme kundër pushtuesve. Aderimi në Front kishte zgjatur deri sa kishte qëndruar Abaz Kupi këtu, deri në (mos) nënshkrimin e marrëveshjes së Mukjes. Pikërisht për këtë arsye, (dalja nga Fronti) partizanët i kishin djegur shtëpinë. Gjithë çështja ishte përleshje shqiptarësh. Gjithsesi ky i pandehur nuk del përgjegjës në asnjë rresht të këtij gjyqi. Për këtë arsye, i pandehuri përgjigjet: “Nuk është e vërtetë të kem luftuar forcat partizane, por fatkeqësisht, kur ka ardh Musa Picari me 300 e ca veta, asht ba një luftim prej 2 – 3 orësh. Një grua ka lajmëruar forcat partizane, mos të hyjnë se asht mbushur katundi me ballistë. Musa Picari na ka imponuar me forcë si mua ashtu edhe të tjerë. Me Osman Memën kam qenë i lidhur, por ky nuk i ka luftuar partizanët. Është e vërtetë se shtëpinë ma dogjën partizanët pse shkova me Musa Picarin. Pas ikjes së këtij i kam shpërndarë katundarët nëpër shpijat e tyre. Kam qenë në Legalitet, i lidhur me Bazin, kur ky ishte më Frontin. Shtëpia m’u dogj pse u largova nga Fronti”.

Duke vazhduar përgjigjet ndaj trupit gjykues, Mehmet Hoxha,  përgjigjet:

“Lufta me Musa Picarin u bë në kufi midis Shëngjergjit e Shënmrisë. Neve kemi qenë te xhamia e Shemrisë. Nuk është e vërtetë që neve të kemi vendosur me shkue me me marrë materialin që ndodhet në Bizë. Mbasi Osman Mema ish i lidhur me Bazin, edhe unë kam shkue pas Osman Memës, por kur u shkëput Bazi nga Fronti dhe neve kemi ndejt neutral. Jam dorëzu vetë me 5 nëntor 1944. frontin e kam ndihmue me sa kam pas mundësi”.

Vendimi vetëm në një faqe!

Më 26 qershor 1945 trupi gjykues i drejtuar nga Bilbil Klosi ka dhënë vendimin e tij. si edhe të gjithë proceset e tjera të këtij lloji, Klosi është kursimtar i madh. I shkurton partisë së tij, shpenzimet që do të mund të bëheshin për bojë, letër e makina shkrimi. I harton brenda një faqe letër. Aty i thotë të gjitha. Nuk e kalon radhitjen.  Pasi është dëgjuar shpjet e shpejt avokati, Bilbili ka vërejtur: “Nga sa rezulton prej vetë pohimit të pandehurit, të marrun si para komisionit hetimor, ashtu edhe gjatë zhvillimit të gjyqit publik, i akuzuari Mehmet Hoxha, tue qenë i lidhur me forcat reaksionare dhe armike të popullit shqiptar nën dipendencat e tradhtarit Musa Picari, ka marrë pjesë në luftime kundra forcave partizane në Shëngjer e Shënmëri.

I pandehuri ka qenë i lidhur dhe me tradhtarin Abaz Kupi, dhe me organizatën e tij mercenare të Legalitetit si dhe me Osman Memën, tue u duftue në çdo rast aktiv në ndjekjen e njësive të vogla partizane dhe në sabotimin e pengimin e luftës çlirimtare të popullit, sidomos në rajonin e Tiranës.

Për shkak të pengesave dhe të kundërshtimit me armë, që i ka bërë fuqive partizane, ato i kanë djegur shtëpinë e tij në Shënmëri. Për sa u tha më sipër, i pandehuri Mehmet Hoxha, cilësohet si armik i popullit dhe veprimtaria e tij parashikohet prej nenit 15 të ligjit: ‘Mbi organizimin e funksionimin e gjykatave ushtarake’, të botuar në “Gazetën Zyrtare”, nr.3, bis., dt. 23.1.1945”.

Burgu 

Për këto arsye, trupi gjykues kishte vendosur t’i hiqte Mehmet Hoxhës, 5 vjet nga liria e tij, duke e çuar përveç burgut, në punë të detyruar e të rëndë, si dhe humbjen e të gjitha të drejtave civile e politike. Veç të tjerash, kjo do të thoshte që familja e Mehmet Hoxhës, duhej të përballonte jetën e vështirë, sidomos në ato kushte.

Vendim i pambështetur në fakte!

Sikurse mund të shihet në këtë vendim, në asnjë rast nuk provohet akuza e ngritur. E megjithatë, gjykatësi Klosi e ndihmësi i tij Trebeshina, nuk e kanë të vështirë të dënojnë babanë e 5 fëmijëve për tekat e tyre dhe të partisë që ata përfaqësonin.

Klosi dhe Trebeshina, 10 vjet burg për antifashistin Shaban Mezinin!

Më 12 maj 1945, trupa gjykuese e përbërë nga Biblil Klosi, Ismail Çaushi dhe Kasem Trebeshina, duke vazhduar të dënojë me “shumicë” nën kujdesin e prokurorit Gjon Banushi, merr përsipër edhe dënimin të pandehurit Shaban Mezini nga Preza. Mezini akuzohej se kishte qenë përkrahës i Legalitetit. Ai ishte arrestuar më 1 dhjetor 1944 në Shkodër, kishte mbaruar 2 klasë teknike dhe ishte sipërmarrës punimesh. Përveçse veprimtari i Legalitetit, personi në fjalë, akuzohej se ishte “mik i Bazit dhe organizator i reaksionit”.

Në fakt, personi në fjalë ishte arratisur qysh prej vitit 1942 si antifashist. Ai nuk kishte marrë pjesë në luftime në front dhe e quante fatkeqësi, mos bashkimin e faktorit shqiptar në luftë. Është një rast tregim plotë sesi antifashistët shqiptarë që nuk ishin komunistë, duhej të dënoheshin patjetër nga ata që gjithë ditën shanin fashizmin e që në fund të fundit, nuk po i linin gjë mangët atij për nga metodat që po përdornin mbi popullin shqiptar.

Duke u pyetur gjatë zhvillimit të gjyqit, i pandehuri Mezini ishte shprehur:

“Qysh në vjetin 1942, kam qenë i arratisur sepse nuk duroja fshaizmin okupuar. Në kohë të Zogut kam punuar punëtor, kur erdhi Italia po punëtor në Rruga – Ura. Kam vajtur në Prezë për t’u fshehur dhe kam ndenjur deri ditën e fundit. Un di se Fronti Nacionalçlirimtar ka luftue okupatorin, gjithat edhe Legaliteti ku un kam ba pjesë si ushtar i thjeshtë dhe nuk isha aq i lidhur, nuk di që të ketë qenë i lidhur me okupatorin. Un si ushtar i thjeshtë kam luftue armikun  në Qafshtamë si dhe kundra gjermanëve në Krujë. Kundër partizanëve nuk kam luftue”.

Mllefi politik

Ajo çka Klosi dhe Trebeshina kanë me këtë të pandehur nuk është gjë tjetër veçse, bindjet e tij politike. Për këtë arsye, duke vazhduar më tej, të pandehurit i duhet të pohojë: “Nuk kam qenë e as jam orator dhe nuk është e vërtetë të kem fol me popull për ta lidh me Legalitetin dhe as kam qenë postë e kësaj organizate. Nuk kam qenë partizan ndonjëherë, porse lëvizjen e kam ndihmue kur vinte në Prezë”.

Gjykim për bindjet e rezervuara

Në fakt i pandehuri ishte një simpatizant i Legalitetit pa qenë ndonjë figurë e spikatur e kësaj organizate. Pavarësisht nga kjo, ai gjykohet sikur të ishte eksponent kryesor i kësaj organizate. Ja disa prej përgjigjeve të tij: “Mbasi Legaliteti e kishte bazën në vendin tim, unë si ushtar, thjeshtë e ndihmoja, po jo se kam ndjekur Bazin. Siç thashë, kurrë ndonjëherë nuk kam mbajtë konferencë që të shaja Nacionalçlirimtaren. Konferencat i mbante Ndue Pali dhe Asim Kalaja”.

Dëshmitarët mbrojnë të pandehurin

Ndryshe nga procese të tjera, në këtë gjyq, dalin dëshmitarë pro të pandehurit. Kështu, pro të akuzuarit dëshmoi edhe partizani 21 vjeçar, Mustafa Doda nga Preza, i cili e quajti Shabanin njeri të ndershëm që, nuk i kishte bërë keq kujt. Bile Shabani e kishte ndihmuar gjatë Luftës.

Prokurori nuk do t’ia dijë

Pasi nuk ka dalë asnjë provë që do të mund të hidhte akuza në drejtim të personit të akuzuar, “ustai” i akuzës, ish-fashisti, Gjon Banushi, do të bënte sulmet e tij. Ja si shprehet ai: “I pandehuri Shaban Mezini si anëtar aktiv i organizatës së Legalitetit, ka tradhtue dhe pengue luftën e popullit si besnik i Baz Kupit dhe i organizatës reaksionare. I pandehuri pasi nuk iu pajtua politika me italianët, në vitin 1943, mori malet dhe dolli ilegal dhe sipas pohimit të tij, ka rënë në përpjekje me italianët e me gjermanët. Më vonë, i pandehuri u lodh nga puna dhe qëndroi në Prezë.

I pandehuri më parë ka qenë partizan dhe në Prezë bahet legalist dhe si mori si shërbim shpërndarjen e postës së Bazit dhe furnizimin e ushqimit që merrte në Tiranë dhe e transportonte me karrocë për në Prezë. Më vonë, i pandehuri hyn në intendencën e organizatës së Legalitetit dhe ushqimet i tërhiqte nga gjermanët në Tiranë dhe ja dërgonte forcave bashibozuke të Bazit. Ky ka pas lidhje me Sure Ajzin dhe ka marrë pjesë në luftën e Prezës.

Prandaj në bazë të nenit 15 të ligjës nr. 41, “Mbi organizimin e funksionimin e gjykatave ushtarake”, kërkoj të cilësohet armik i popullit dhe në bazë të nenit 18 të asaj ligje, të dënohet me 10 vjet burgim”

Fjala e avokatit Kristo Çevi

Pas kësaj, e ka marrë fjalën avokati Kristo Çevi i cili, ka bërë mbrojtjen e tij, e cila nuk donte shumë mund pasi, nga sa lexohet, nuk provohet asnjë akuzë e ngritur mbi të pandehurin.

Dënimi me 10 vjet burg

E megjithatë kjo nuk i duhej Bilbil Klosit dhe Kasem Trebeshinës. I dhanë 10 vjet burg dhe punë të detyruar, pa asnjë provë. Ishte koha e “Drejtësisë Popullore”! Memorie.al