Nga Ramadan Ilnica & Qemal Biraku
Pjesa e dytë
Memorie.al / Materialet e këtij shkrimi që po publikojmë më poshtë në disa numra, janë përgatitur në bazë të dokumenteve të Shërbimeve Sekrete shqiptare, gjatë një periudhe kohore, që nis në fund të viteve ´70-të dhe ka përfunduar në fillimet e viteve ´80-të, atëherë kur edhe populli i Kosovës u hodhë në demonstrata masive, duke kërkuar më shumë pavarësi. I gjithë ky material i referohet një dosjeje sekrete, që agjentë të Sigurimit të Shtetit Shqiptar, kanë mundur të vjedhin nga kasafortat sekrete të Divizionit 11, në Ushtrinë e Jugosllavisë të asaj kohe. Dosja “Kosova”, e përpunuar nga struktura të specializuara të Shërbimeve Sekrete shqiptare, ka qenë e porositur nga Byroja Politike e Komitetit Qendror të PPSH-së, me interesim personal të Enver Hoxhës, pak vite përpara se ai të vdiste.
Shpërngulja e shqiptarëve të Kosovës në Turqi
Ashtu si edhe në kohën e kralëve edhe regjimi titist përtëriu reformën agrare kolonizuese, duke ua marrë tokat shqiptarëve dhe duke ua dhënë atë elementëve serbë e malazezë. Kjo bëri atë që përveç kolonëve të paraluftës, të vijnë kolonë të rinj. Vetëm gjatë viteve 1947-1960, në katër rrethe të Kosovës; Prishtinë, Mitrovicë, Pejë e Ferizaj, u vendosën rreth 53 mijë kolonë serbë e malazezë. Po ashtu, në atë kohë u përtërinë të gjitha mënyrat e detyrimit për shpërnguljen e shqiptarëve në Turqi.
Është e dokumentuar se mbi 50 për qind e elementit malazez, kroat dhe nga Bosnja, që jetojnë sot në Kosovë, kanë ardhur pas Luftës së Dytë Botërore. Sipas të dhënave të botuara në numrin 10 të revistës “Përparimi” të vitit 1971, vetëm gjatë tetë vjetëve 1953-1960 janë shpërngulur nga Kosova rreth 285 mijë shqiptarë. Shpërngulja për në Turqi ka vazhduar edhe më pas dhe nga të dhënat që japin botimet e bëra në ish-Jugosllavi del se pas Luftës së Dytë Botërore serbomëdhenjtë kanë shpërngulur me forcë për në Turqi rreth 400 mijë shqiptarë, nga të cilët 203 mijë vetëm në vitet 1955-1958.
Largimi i përkohshëm dhe i përhershëm në Evropë dhe Amerikë
Një tjetër dredhi e përdorur nga regjimi titist për largimin e shqiptarëve nga trojet e tyre etnike, ishte dhe largimi për punë në vendet Perëndimore. Vetëm nga Kosova, në vitin 1978, gjendeshin në Perëndim rreth 60 mijë punëtorë, midis tyre 1.200 femra. Ndërsa nga viset shqiptare në Maqedoni dhe në Mal të Zi, largimet për punë jashtë shtetit janë edhe më të mëdha. Vetëm nga katër komuna; Tetovë, Gostivar, Kumanovë dhe Ulqin, në vitin 1978, u larguan për punë në Evropë 17 mijë vetë. Veç largimit të përkohshëm rezulton se shumë kosovarë dhe shqiptarë të viseve të tjera etnike në Mal të Zi dhe Maqedoni, kanë shkuar dhe janë vendosur në Perëndim përgjithmonë.
Nga të dhënat dokumentare del se nga viset shqiptare të Malit të Zi, janë vendosur në Amerikë dhe Australi 15 mijë shqiptarë. Po ashtu statistikat jugosllave të vitit 1971, dëshmojnë se çdo vit jashtë krahinës së Kosovës, emigrojnë 9 mijë shqiptarë. Në metodat serbe të shkombëtarizimit të Kosovës, nuk mungonte edhe ajo e thithjes së shqiptarëve në thellësi të ish-Jugosllavisë. Dokumentet tregojnë se nga viti 1944, deri në vitin 1961, janë larguar në thellësi të Jugosllavisë, rreth 79 mijë shqiptarë.
Struktura kombëtare e kuadrit dhe e njerëzve të tjerë në marrëdhënie pune, nuk i përgjigjej përbërjes kombëtare të Kosovës. Ndërsa shqiptarët përbënin 80 për qind të popullsisë, numri i atyre që ishin në marrëdhënie pune, ishte 59 për qind. Në sektorin shoqëror në Kosovë, ndërsa nga serbo-malazezët punonte një në çdo pesë vetë, nga shqiptarët punonte një në tetëmbëdhjetë vetë.
Ardhja në Shqipëri
Për shkak të mohimit të të drejtave nacionale shoqërore në fusha të ndryshme dhe ndjekjes dhe terrorit gjatë viteve 1944-1945, kanë ardhur në Shqipëri 130 familje dhe 3750 individë shqiptarë të Kosovës. Kjo vazhdoi edhe më vonë gjatë viteve 1948-1977, ku kaluan kufirin nga Jugosllavia për në Republikën e Shqipërisë, 2 mijë emigrantë politikë, nga të cilët rreth 1.770 ishin shqiptarë dhe 230 jugosllavë. Qeveria e Titos, popullsisë shqiptare jo vetëm i mohoi të drejtën për për vetëvendosje, por edhe nuk e lejoi që të qëndrojë e bashkuar në një njësi administrative, megjithëse kjo popullatë prej afro 2 milionë banorësh, jetonte në terror të plotë.
Ashtu si edhe nën regjimin monarkist të kralëve, dhe titistët për të kënaqur interesat serbe, malazeze, maqedonase i ndanë artificialisht shqiptarët në katër njësi administrative: në krahinën autonome të Kosovës, ku jetonin rreth 1,546 milionë banorë ku 1,280 milionë ishin shqiptarë. Në Maqedoni, ku jetonin rreth 400-500 mijë shqiptarë. Në Serbi mbi 80 mijë shqiptarë dhe në Mal të Zi, ku banonin rreth 50 mijë shqiptarë. Numri i popullsisë shqiptare, në bazë të statistikave dhe dokumenteve të botuara nga shteti jugosllav, para dhe pas Luftës së Dytë Botërore jepet qëllimisht mjaft i zvogëluar nga Beogradi.
Këto të dhëna marrë nga regjistrimet e ndryshme gjatë periudhës 1912-1971, janë shumë më të vogla në krahasim me atë që duhet të ishin sipas shtesës natyrale të shqiptarëve. Nga një përllogaritje e bërë në bazë të shtesës natyrale të popullsisë shqiptare për një mijë banorë në vit, del se nga viti 1912-1941, mungojnë rreth 650 mijë shqiptarë, të cilët janë zhdukur dhe shpërngulur jashtë trojeve të tyre. Gjithashtu, nga e njëjta përllogaritje, del se gjatë viteve 1945-1976, mungojnë mbi 540 mijë shqiptarë të zhdukur fizikisht dhe të shpërngulur jashtë Kosovës dhe viseve shqiptare në Maqedoni e në Mal të Zi.
Sipas statistikave shtetërore jugosllave, elementi serbo-malazez si në shifra absolute, ashtu edhe në përqindje ndaj numrit të përgjithshëm të popullatës në Kosovë deri në vitin 1967, ka ardhur duke u rritur për shlak të sjelljes me shumicë dhe kolonëve të para dhe pas luftës. Në regjistrimet e vitit 1971, në raport me vitin 1961, elementi serb e malazez ka pësuar ulje si në shifra absolute edhe në raport me numrin e përgjithshëm të popullsisë në Kosovë.
Teoria titiste për shkombëtarizimin e Kosovës dhe viseve të tjera shqiptare në Jugosllavi
Teoricienët, historiografët dhe politikanët titistë, donin të ringjallnin teoritë e ndryshme antishqiptare të borgjezisë së vjetër serbomadhe, kryesisht në fushën e historiografisë dhe demografisë. Këta teoricienë mohonin lashtësinë e shqiptarëve dhe nënçmonin kulturën e shqiptarëve, shtrembërojnë rolin e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, se gjoja paska luftuar për të ruajtur sovranitetin e Sulltanit në tokat e shqiptarëve. Ata pohojnë se popullsia shqiptare në Kosovë, gjoja është vendosur para 150-200 vjetësh. Po kështu, teoricienët titistë bënë përpjekje të vinin në zbatim pikëpamjet e tyre në fushën e demografisë.
Përveç teorive të tjera antishqiptare, u shfaqën edhe mjaft teori në fushën demografike, të cilat synonin të justifikojnë pakësimin dhe largimin e shqiptarëve nga Kosova dhe viset e tjera shqiptare në ish-Jugosllavi. Ashtu si në vitin 1937, Vaso Çubrilloviçi në referatin e mbajtur para klubit serb të kulturës, në Beograd, shprehte shqetësimin e tij se “politikën tonë të kolonizimit e mundi pjelloria e grave shqiptare”. Edhe politikanë titistë pas Luftës së Dytë Botërore, shqetësohen për shtesën e madhe të popullsisë shqiptare në Jugosllavi. Të dhënat statistikore të shtetit jugosllav të vitit 1971, tregojnë se popullsia e Kosovës gjatë 50 viteve të fundit, 1921-1971, me gjithë zhdukjet e shpërnguljet në masë është trefishuar në krahasim me ritmet e shtimit natyral të Jugosllavisë.
Shtimi natyral i popullsisë shqiptare në Jugosllavi, ishte në ato vite 34-37 për mijë në vit, domethënë tre herë më i lartë se shtimi mesatar në Jugosllavi. Madje, këto statistika tregonin se fertiliteti i gruas në Kosovë, zinte vendin e tretë në Botë dhe popullsia shqiptare ishte më e reja në moshë në Jugosllavi (ku nga 1 deri në 35 vjeç përbënin 74 për qind të popullsisë atje). Me këtë tendencë rritjeje, që kishte popullsia e Kosovës, do të dyfishohej çdo 24 vjet. Të gjitha këto të dhëna i kanë preokupuar shumë jugosllavët, të cilët kërkonin rrugët, format dhe mjetet për pakësimin dhe largimin e popullsisë shqiptare.
Jugosllavët e konsideronin shtesën e popullsisë shqiptare një proces eksplozioni demografik dhe shpiknin lloj-lloj mënyrash, që synonin gjithnjë pakësimin e popullsisë shqiptare. Shpesh titistët bënin presion për pakësimin e lindjeve, largonin nga vendi moshat aktive të popullsisë, nuk bënin asnjë përpjekje për të pakësuar mortalitetin dhe për më tepër e linin Kosovën në prapambetje të plotë ekonomike dhe kulturore, me qëllim që të pengonin rritjen e popullsisë. Kështu propagandoheshin norma të Evropës Perëndimore për planifikimin familjar, nxitej politika e migrimit jashtë e brenda vendit, si dhe migrimet e përkohshme të fuqisë punëtore kosovare në Evropë për të përballuar shtesën e popullsisë.
Falsifikimet e Beogradit në regjistrimet e popullsisë shqiptare
Për të realizuar zvogëlimin e popullsisë shqiptare në Jugosllavi, herë pas here kanë përdorur falsifikimet e pafundme në regjistrimin e popullsisë shqiptare në Jugosllavi. Për këtë janë shpikur dhe zbatuar lloj-lloj formash e presionesh, që të shënohen sa më shumë shqiptarë si maqedonas, malazezë, serbë dhe turq (të ashtuquajturit kombësi myslimane e Jugosllavisë). Përfundimisht, në 60 vjetët e fundit 1912-1976, në viset shqiptare të aneksuara nga Jugosllavia, u zhdukën fizikisht mbi 277 mijë shqiptarë dhe u shpërngulën nga trojet e veta më shumë se 973 mijë të tjerë, që gjithsej kapin shifrën e 1 milion e 250 mijë vetëve.
Nga dokumente dhe studiues të ndryshëm del se midis dy luftërave botërore, vetëm në Turqi kanë shkuar mbi 700 mijë shqiptarë, kryesisht nga Kosova dhe Maqedonia. Por, me gjithë zhdukjet fizike dhe shpërnguljet e mëdha, popullsia shqiptare e këtyre anëve, për shkak të qëndresës së madhe dhe të natalitetit të lartë, nuk u sllavizuan dhe as mbetën në pakicë. Përherë shqiptarët kanë qenë shumicë në trojet e tyre në ish-Jugosllavi.
Në vitin 1971, regjistrimi i popullsisë në Jugosllavi jepte si shifër të shqiptarëve 1 milion e 310 mijë vetë. Natyrisht kjo shifër nuk është e saktë, pasi fshihet realiteti. Atëherë po të merret parasysh shtesa e popullsisë shqiptare në trojet e tyre në Jugosllavi, kjo shifër duhet të ishte që në atë kohë rreth 2 milionë, që do të thotë për nga numri i popullsisë shqiptarët ishin të tretët në atë shtet, gjë e cila ngjallte shqetësim edhe te politikanët e regjimit të Titos…!
Enveri heshti për Kosovën në 1946
Nga viti ´44 deri në vitin ´48, varësia e Komitetit Qendror të PKSH-së ndaj udhëheqjes komuniste të Beogradit, u rrit. Në atë kohë çdo shqiptar do të kishte pritur që kreu i PKSH-së të shfrytëzonte takimin e tij me Titon, për të ngritur të paktën pak çështje thelbësore të lidhura me statusin e ardhshëm të territoreve të banuara nga shqiptarët në Jugosllavi (në tokat e tyre në Kosovë, Rrafshin e Dukagjinit, Malësi, Anë e Malit dhe Maqedoninë Perëndimore e kudo tjetër). Enver Hoxha duhej të kishte pyetur Titon se çfarë mendonte ai për të ardhmen e shqiptarëve të Kosovës, që kishin kontribuar aq shumë në krijimin e shtetit shqiptar në vitin 1912 dhe padrejtësisht ishin lënë jashtë atij shteti, për të cilin ata kishin kontribuar për ta krijuar.
Enver Hoxha në librin e tij “Titistët”, pretendon të ketë ngritur çështjen e së ardhmes së Kosovës. Madje, atje thuhet se Tito i është përgjigjur se problemin i Kosovës, nuk mund të ngrihej për momentin, sepse, sipas tij, do të trazonte serbët. Tito nuk e kishte në plan të diskutonte Kosovën me Enver Hoxhën. Që këtej, i vetmi rast zyrtar për Enver Hoxhën që të ngrinte çështjen e Kosovës me “shpirtin vëllazëror ndërkombëtar” me udhëheqësin jugosllav, nuk u shfrytëzua. Beogradi diktoi dhe Enver Hoxha u bind. Enver Hoxha e kishte kuptuar se e ardhmja e pozicionit të tij si timonier i Komitetit Qendror të PKSH-së dhe i Shtetit të ri shqiptar, vendosej në Beograd.
Ai priti rastin që të paraqiste veten. Në intervistat që Hoxha ka dhënë për mediat serbe gjatë vizitës së tij në Jugosllavi më 30 qershor 1946, citohet: “Është e pamundur të imagjinosh rezistencën e popullit të vogël shqiptar kundër armikut, pa luftën e popujve jugosllavë”. Hoxha e poshtëroi popullin e tij para presionit serb, pasi këta të fundit e kishin ndihmuar të rrinte në udhëheqjen e PKSH-së. Ish-drejtuesi i shtetit komunist, nuk mund të mohonte përpjekjen që Miladini dhe Dushani i dhanë atij, që të vinte në krye të PKSH=së dhe Shqipërisë, për qëllimet e tyre. Hoxha u dorëzua pa kushte para Titos dhe në një farë mënyre ai ra në gjunjë para Titos.
Madje, këtë e kanë vërtetuar edhe shumë njerëz, që e kanë shoqëruar atë në vizitën e parë zyrtare në Bled, të Jugosllavisë”. Deklarata të së njëjtës natyrë, si ato që Enver Hoxha bëri në Bled, gjenden të shumta në shtypin shqiptar të vitit 1947-1948, apo raportet e shumta të misioneve jugosllave në Tiranë. Udhëheqësit shqiptarë heshtën për fatin e Kosovës. Historiografia shqiptare është e heshtur për marrëveshjen që u firmos në Beograd më 1948. Enver Hoxha preokupohej vetëm për sigurinë dhe ruajtjen e pozitës së tij. Çmimi, me të cilin ai arrinte atë që dëshironte, nuk kishte rëndësi për të.
Preokupimi mbizotërues për të ishte ruajtja e pushtetit, të cilin e fitoi duke tradhtuar bashkëpunëtorët e tij më të ngushtë, duke filluar me Qemal Stafën, Nako Spirun, Tuk Jakovën dhe duke mbaruar me Sejfulla Malëshovën, vetëm në pak vite pas luftës. Pa u marrë me lidhjet sekrete mes Enver Hoxhës dhe të dërguarve të serbëve në Shqipëri, për shkak se dokumentet e asaj periudhe ishin në duart apo kujtesën e personave në fjalë, ekzistojnë momente kritike në karrierën e “udhëheqësit legjendar” të Shqipërisë, në periudhën e shkurtër të ndikimit jugosllav, kur ai ishte kukull në duart e komunistëve serbë.
Viktimat e indoktrinimit serbo-hoxhian janë shumë. Më shumë viktima do të gjenden mes diasporës shqiptare, e cila ëndërron për një shtet shqiptar të fortë, megjithëse nën një diktator mizor, për hir të përmbushjes të idesë utopike të ndjekjes të një të ardhmeje të lumtur për Kosovën që ekzistonte vetëm në mendjet e tyre të shtrembëruara.
Zbardhet i plotë dokumenti antishqiptar i Vaso Çubrilloviç, ultra-nacionalistit serb. Gabimet e serbëve dhe loja me Turqinë dhe Tiranën
Plani për të zbrazur Kosovën me para dhe gjak. Bisedimet sekrete me Turqinë për të çuar atje 200.000 shqiptarë, frika prej Italisë dhe milionat për Tiranën. “Problemi i shqiptarëve në jetën tonë nacionale e shtetërore nuk është i tanishëm, ky problem ka luajtur një rol të madh në mesjetë, por rëndësi vendimtare mori nga fundi i shekullit të 17-të, kur masat serbe u shpërngulën në drejtim të veriut nga tokat e dikurshme të vjetra të Bashkës dhe në vend të tyre u vendosën malësorët shqiptarë.
Ata gradualisht zbresin nga malet e tyre dhe vendosen në fushat pjellore të Metohisë dhe Kosovës, duke depërtuar në veri, përhapen në drejtim të Moravës jugore e perëndimore, nëpërmjet maleve të Sharit zbresin në drejtim të Pollogut e, prej andej në drejtim të Vardarit. Në këtë mënyrë deri në shekullin e 19-të krijojnë trekëndëshin shqiptar, të cilët madje u futën edhe më thellë deri në Nish, duke i ndarë tokat e vjetra të Bashkës nga Maqedonia deri në Luginën e Vrardarit. Kjo pykë shqiptare e populluar nga elementë anarshistë shqiptarë, në shekullin e 19 pengoi çdolloj lidhjeje të fortë kulturore, arsimore dhe ekonomike midis tokave tona veriore dhe jugore.
Kjo ishte arsyeja kryesore që Serbia vetëm në vitin 1978, nëpërmjet Vranjës e Malit të Zi, Shkupit, krijoi dhe mundi të mbajë lidhje të vazhdueshme me Maqedoninë dhe të ketë atje atë ndikim kultural dhe politik, ashtu siç pritej. Bullgarët, megjithëse e filluan jetën shtetërore më vonë se serbët, në fillim patën rezultate më të mira. Këtë pykë shqiptare filloi ta copëtoi Serbia që në kryengritjen e parë, duke i dëbuar banorët më veriorë shqiptarë që nga Jagorina. Pjesën tjetër të trekëndëshit shqiptar e kishte për detyrë ta shpartallonte shteti ynë i sotëm që nga viti 1918 e këtej, por ai nuk e bëri këtë. Janë disa arsye për këtë, por po përmend ato më të rëndësishmet”
Shqiptarët lindin më shumë
“Gabim themelor i funksionarëve kompetentë të asaj kohe ishte se në Ballkanin e trazuar e të përgjakur të asaj kohe, deshën që zgjidhjen e çështjeve të mëdha etnike ta zgjidhte me anë të metodave të tjera. Nuk duhet harruar se Turqia solli në Ballkan zakone të marra nga Sherjati, sipas të cilit me fitoren e luftës dhe pushtimin e një vendi, fitohet e drejta mbi jetën dhe pasurinë ndaj shtetasve të nënshtruar. Nga ata, edhe të krishterët ballkanas mësuan se fitohet me ndeshje jo vetëm pushteti dhe sundimi, por edhe shtëpia dhe pasuria.
Nga viti 1912 e këtej, i kanë zgjidhur ose janë në rrugën e zgjidhjes të çështjeve të pakicave kombëtare me anë të shpërnguljes, ne kemi qëndruar në metoda të ngadalta e të plogëta të kolonizimit gradual. Rezultatet e kësaj ishin negative. Rritja natyrale e shqiptarëve është më e madhe se numri i përgjithshëm i rritjes sonë natyrale bashkë me kolonistët. Nga viti 1921 deri në vitin 1931, shtesa e shqiptarëve ka qenë 68.6 ndërsa e serbëve 58,7 frymë, pra ndryshimi është 9315 banorë më shumë në favor të shqiptarëve.
Duke pasur parasysh pjellorinë, rritjen e theksuar të shqiptarëve, si dhe konditat gjithnjë e më të vështira të kolonizimit sipas metodave të vjetra, ky disproporcion gjatë kohës do të bëhet gjithnjë e më i madh dhe në fund do të vihen në pikëpyetje edhe ato pak suksese kolonizuese që kemi arritur nga viti 1918 e deri më sot”. / Memorie.al
Vijon numrin e ardhshëm
