Mbi romanin “Murtaja” të Albert Camus-ë, Botimi i Shtëpisë Botuese “Fan Noli”, Tiranë me President z. Rexhep Hida
Këto ditë të vështira të izolimit nga pandemia e coronavirus-it, përvec shëndetit fizik, e rëndësishme është të kujdesemi edhe për shëndetin shpirtëror.
Në kushtet e izolimit një nga mjetet më efikase nga të gjitha psikologët botërorë konsiderohet libri.
Kështu, në krye të librave më të kërkuar e më të lexuar e që sugjerohet nga të gjitha agjecitë botërore, është romani “Murtaja” i shkrimtarit të shquar francez Albert Camus. Këtë gjë e kanë shpallur dy revistat më prestigjioze botërore “Los Angeles Times” në SHBA, dhe “The Guardian Weekly” në Londër.
Romani “Murtaja” bën pjesë në ciklin e librave të revoltës, ku bashkohen 3 vepra të A. Camus-ë—“Murtaja”, “Njeriu i revoltuar” dhe “Të Drejtët”. Këto vepra mundësuan që më 1957 autori të merrte Cmimin Nobel të Letersisë me romanin “I Huaji”.
Theksojë se romani “I Huaji” është romani i parë privat në Shqipëri, botuar në maj 1991 nga Shtëpia botuese “Fan Noli” , shqipëruar nga përkthysja e talentuar Rajmonda Vucini.
Romani “Murtaja’ është shqipëruar nga shkrimtari dhe përkthyesi i talentuar Bashkim Shehu, dhe është botim i Shtëpisë botuese “Fan Noli”, Tiranë, me drejtues z. Rexhep Hida, President i kësaj shtëpie botuese.
Autori në roman shtron një varg cështjesh që lidhen me natyrën e fatit dhe gjendjen shpirtërore të shoqërisë njerëzore. Personazhet në libër, duke filluar nga mjekët e deri te pushuesit e të arratisurit, të gjithë ndihmojnë për të kufizuar efektet e murtajës mbi një popullsi të tërë.
Romani “Murtaja” konsiderohet si një veper klasike ekzistencialiste, pavarësisht kundërshtimit të Camus për etiketimin. Narrativi I romanit është i ngjashëm me atë të Kafkës, pasi ne te shume fjali barin disa kuptime. Materiali shpesh paraqitet si alegori e mirefillte e vetëdijes fenomenale dhe e gjendjes shpirterore te njeriut
Romani ështe trajtim alegorik i rezistencës franceze ndaj pushtimit nazist gjatë Luftës së Dytë Botërore. Për më tepër, ai më tej ilustron reagimin njerëzor ndaj “absurdit”. Romani “ Murtaja” tregon se si bota merret me nocionin filozofik të Absurdit, një teori e shtjelluar ne disa vepra nga Camus, si te Miti I Sizifit, I huaji (me te cilin A. Camus mori Cmimin Nobel te Letersise me 1957), Te Drejtet etj.
Subjekti i romanit bazohet në ngjarjet e vitit të murtajës në Oran (Algjeri), me 1944 e 1945, një epidemi e tmerrshme që i shtyu banorët e qytetit në humnerën e vuajtjeve dhe te vdekjes. Dr. Rieux, një njeri tejet racional që njeh vetëm fakte. flet për këtë Ai përpiqet për saktësinë e paraqitjes së kesaj situate, pa përdorur ndonjë zbukurim artistik. Për nga natyra, botëkuptimi, natyra e profesionit, rrjedha e ngjarjeve, ai përqendrohet vetëm te arsyeja dhe logjika, nuk njeh paqartësi, kaos, iracionalitet. Dr. Rieux përmbush detyrën e tij si mjek, ai ndihmon pacientët, rrezikon jetën e vet, duke mos vënë në dyshim asnjëherë rolin e tij si mjek në luftën kundër një sëmundjeje kaq te rrezikshme e te vecante, e madje, mund te themi me të keqen në përgjithësi. Personazhe të tjera mblidhen rreth tij, siç është Tarrou. Për ta, murtaja,, e keqja është diçka e pandashme nga njeriu, dhe madje edhe ai që nuk eshte sëmurur ende, e bart sëmundjen në zemrën e tij.
Që nga momenti i shpalljes së karantinës, banorët e qytetit fillojnë të ndihen sikur janë në burg. Atyre u eshtë ndaluar të dërgojnë letra, të notojnë në det, të dalin jashtë qytetit, të ruajtur nga roje të armatosura. Qytetit gradualisht po i mbaron ushqimi, situate kjo qe shfrytezohet nga kontrabandistët e tipit Kottar; hendeku po rritet mes të varfërve, të detyruar të perballojne një ekzistencë të mjerueshme, dhe banorëve te pasur të Oranit, të cilët kane mundesi të blejnë ushqime në tregun e zi me çmime të kripura, të krekosen neper kafene dhe restorante dhe të vizitojnë vendet argëtuese. Askush nuk e di se sa do të zgjasë ky tmerr. Njerëzit jetojnë duke shijuar vetem një ditë pasi me tej s’ dihet se c mund te ndodhe.
Permes ngjarjeve te kesaj vepre A. Camus tregon se njerëzit vullnetmirë janë në gjendje ta mposhtin një të keqe te caktuar, por ata nuk mund ta zhdukin atë si një kategori të universit. Dhe prandaj, në mbyllje të romanit, për brohoritjet e qytetarëve që festojnë çlirimin nga sëmundja e tmerrshme, Dr. Rieux tund koken me dyshim dhe mendon se ky gëzim është i përkohshem, pasi ai e di se “… mbase do të vijë dita kur kjo epidemi, murtaja, do të zhduket, por kjo nuk jmafton pasi nje e keqe tjeter, me e madhe do te rishfaqet, pasi kjo lidhet me individualizmin, egoizmin, ligesine njerezoe. Ajo duhet te beje qe t ‘i zgjojë njerëzit dhe do t’i dërgojë ata të jetojne ne një qytet të lumtur e te qete, pa veset e tanishme njerezore.
