Nga Vasil Qesari
Pjesa e tridhjetepesë
Memorie.al/ Përmbysja e ngrehinës së madhe totalitare në Shqipëri do të linte pas, jo vetëm ndryshimin e sistemit, shoqëruar me plot shpresa, mirazhe e klithma lumturie por, fatkeqësisht, edhe mjaft plagë, drama, viktima, pluhur, mllefe e zhgënjime nga më të ndryshmet. Dhjetë vjet e më tepër pas asaj ngjarje, e cila tronditi thellë shoqërinë, duke përmbysur tërësisht shumë kode, rregulla e koncepte të mëparshme, njerëzit vazhdojnë endé t’i bëjnë vetes pyetje të tilla, si: Ç’kish ndodhur në të vërtetë në shoqërinë shqiptare, gjatë 50 vjetëve të fundit të diktaturës? Si qe e mundur që sistemi arriti të deformonte gjithçka? Përse njerëzit e kishin pranuar atë? Cila qe logjika totalitare e transformimit të shoqërisë e individit? Si qenë konceptuar e funksiononin strukturat e mekanizmave totalitare: propaganda, policia sekrete dhe ushtrimi i ideologjisë së terrorit? Si ndodhi që ndër mbarë vendet komuniste të Lindjes europiane, Shqipëria të cilësohej përjashtim apo rast i veçantë? Pse Enver Hoxha i qëndroi verbërisht, fanatikisht e gjer në fund besnik Stalinit, duke e kthyer vendin në një burg ku dhuna, frika e spastrimet vazhduan gjer në fund të viteve ’80-të? Pse vendi u izolua çmendurisht, duke i mbyllur njerëzit mes bunkerësh e telash me gjemba? Përse, pra, ndodhën gjithë fenomenet e mësipërme…?! Libri ‘Post-scriptum për diktaturën’, s’pretendon t’u japë përgjigje definitive pyetjeve të mësipërme, apo kompleksitetit të arsyeve që sollën e mbajtën në fuqi pushtetin totalitar në Shqipëri. As edhe të jetë një afresk i plotë, i thellë e i gjithanshëm i jetës e vuajtjeve që përjetuan njerëzit gjatë atij sistemi. Autori i tij, ndofta, ka meritën që bashkë me shikimin retrospektiv të periudhës totalitare si dhe zellin e një analisti të pasionuar, është përpjekur të kthejë edhe një herë kokën mbrapa, për të dhenë jo vetëm kujtimet e opinionet e tij personale, por dhe për t’i u rikthyer dhe një herë vizionit të asaj epoke me filozofinë e thjeshtë të ruajtjes së Memories e mbështetjes së Apelit për të mos harruar kurrë maksimën e njohur, se…kadavrës vazhdojnë t’i rriten thonjtë e flokët edhe pas vdekjes! Dhjetë vjet e më shumë pas përmbysjes së madhe, libri në fjalë ka vlera aktuale e shpresojmë të vlerësohet nga lexuesi sepse, siç shprehet edhe një studiues shqiptar…e keqja më e madhe që mund t’i ndodhë një populli, vjen atëherë kur ai nuk arrin të bëjë analizën e së kaluarës së vet. Një popull amnezik është i detyruar të jetë vazhdimisht neuropatik e të përsërisë përvojat e tij të dhembshme…!
Kujtimet e Emile Guinard, ish-zv / Konsull i Francës në Shqipëri gjatë viteve 1966-1970
– VDEKJA E AMBASADORIT FRANCEZ –
Ngjarja kish ndodhur krejt papritur…! Një mbrëmje tetori, në orën 18,00, gruaja e ambasadorit, zonja Pinauldt, më morri në telefon e shqetësuar dhe më tha të telefonoja urgjentisht në Poliklinikën e Tiranës sepse, i shoqi s’e ndjente veten mirë.
Telefonova në çast e, mjeku i rojës më siguroi se do vinte menjëherë. Por, megjithëse kaluan 20 minuta, ai s’po dukej. Ndërkohë, gjendja e ambasadorit po rëndohej edhe më tepër. Atëherë telefonova përsëri në poliklinikë e pyeta për arsyen e vonesës.
Dikush nga urgjenca më shpjegoi se, për raste kërkesash nga personeli i ambasadave, mjeku mund t’a kryente vizitën vetëm me urdhër të zyrës së Shërbimit të Protokollit në ministrinë e Punëve të Jashtme.
Më hipën nervat nga ajo logjikë idiote dhe i shpjegova personit matanë receptorit se, nuk ish fjala thjesht për një vizitë mjekësore, po për një rast tepër urgjent. Megjithatë, s’e zgjata, i hipa shpejt makinës e mbërrita me një frymë në ministri, e cila nuk ndodhej më tepër se 2 km. larg rezidencës sonë.
Për fat të mirë, aty munda të gjej, fare rastësisht, një nga punonjësit e Shërbimit të Protokollit, të cilit i shpjegova se ambasadori qe në gjendje shumë të rendë e se nuk dija si t’a shpjegoja qëndrimin e pakuptueshëm e aspak human të mjekëve të urgjencës në Poliklinikën Qendrore. Punonjësi i ministrisë më tha se, për këtë problem, “do mbante shënim” e se do të jepte menjëherë porosi që të dërgonin urgjentisht një mjek.
I lehtësuar nga premtimi, me të mbërritur në ambasadë, shkova e i dhashë zemër zonjës Pinauldt e cila priste e alarmuar e plot ankth mbi krye e të shoqit që lëngonte i shtrirë mbi shtrat, i zbehtë e pothuajse pa ndjenja. Ndenja pranë saj, duke i thënë herë pas here fjalë inkurajuese, me sigurinë se mjeku duhej të qe tashmë në rrugë e sipër.
Por, minutat kalonin dhe përsëri më hipi dyshimi e frika se, edhe kësaj radhe, ardhja e tij mund të zvarritej. Atëherë, mendova se do të ish mirë që, ndërkohë të shkoja për të kërkuar ndihmë te një mjek shqiptar që banonte fare afër ambasadës.
U ngrita e, brenda dy minutave, u gjenda në shtëpinë e tij. I thashë që, ambasadori ish në gjendje shumë të rendë e se, ndofta, qe goditur në zemër nga një infraktus. Ai ish duke vdekur, ndërkohë që, mjeku i urgjencës që prisnim, nuk po vinte endé.
Fqinji ynë, më dha një përgjigje, e cila më shtangu në vend e që s’doja t’a besoja. I qetë e prerë, ai më shpjegoi se “s’mund t’i vinte në ndihmë zotit ambasador, sepse edhe vetë nuk e ndjente veten mirë, e se në ato momente e kishte tensionin 17”.
I’u luta, duke i thënë se, mund t’a çoja në ambasadë me makinën time për disa sekonda e, kjo nuk do t’i shkaktonte asnjë lodhje. Por, përsëri ai refuzoi duke u justifikuar e duke më lenë të kuptoj se, pa urdhër nga lart e pa qenë i shoqëruar nga një person i autorizuar nga organet e Partisë, nuk mund të hynte në një ambasadë të huaj.
E vetmja gjë që ai sugjeroi, ishte rekomandimi që më dha për t’i bërë të sëmurit dy gjilpëra me kamfor, e pastaj të prisja mjekun e autorizuar për vizita mjekësore në ambasadat e huaja…!
Kur u ktheva në rezidencë, gjendja e zotit Pinauldt ish pa shpresë. Rojet franceze po i bënin frymëmarrje artificiale, ndërkohë që sekretari i parë i ambasadës, qe nisur vetë në poliklinikë për të kërkuar mjekun. I çoroditur, vrapova te telefoni e kërkova disa herë radhazi ndihmë në Zyrën e Protokollit. Por, që andej më jepnin po të njëjtën përgjigje: Mjeku është nisur. Tani është duke mbërritur…!
Më në fund, mbas 45 minutash, në portën e jashtme të rezidencës, u paraqitën dy mjekë të cilët nxituan për në dhomën e të sëmurit. Por, tashmë, qe tepër vonë. Ambasadori kish vdekur. Në orën 9 të darkës, mbërriti edhe mjeku “zyrtar” i autorizuar për ‘Trupin Diplomatik’ i cili arriti të konstatonte veçse…vdekjen. Ndërkohë ne e kishim humbur fare. Të gjithë ishim të shokuar e të tmerruar. Jo vetëm nga ajo humbje e rendë dhe tragjike, por në mënyrë të veçantë, nga vonesa skandaloze e mjekëve, si dhe nga qëndrimet absurde e të papërgjegjshme të autoriteteve shqiptare.
Të nesërmen, trupin pa jetë të ambasadorit e vendosëm në sallën kryesore të rezidencës, ku gjithë trupi diplomatik i akredituar në Tiranë, (i cili tashmë qe në dijeni për zhvillimin e ngjarjes e qëndrimin cinik të autoriteteve), erdhi për të bërë homazhe dhe ngushëllimet e rastit. Pas tyre, erdhën mbi 20 zyrtarë të lartë shqiptarë, të cilët u përulën në heshtje para arkivolit duke shprehur “keqardhjen” e tyre të thellë.
Njeri prej tyre, z. Reiz Malile, u afrua pranë zonjës Pinauldt e i tha me zë të ulët: “Më besoni, zonjë, unë kam humbur një mik të vërtetë”!, ndërsa z. Misto Treska, i cili aso kohe drejtonte Komitetin Shqiptar për Marrëdhënie Kulturore me Botën e Jashtme, u shpreh: “Zoti Pinauldt ishte ambasador i vërtetë i francezëve në vendin tonë”.
Më 4 nentor, në orën 14:00, arkivoli me trupin e të ndjerit doli nga rezidenca i shoqëruar nga një kortezh i gjatë me më se 50 vetura nga gjithë personelit e ambasadave që ndodheshin në Tiranë. Me atë rast, qarkullimi i automjeteve, qe bllokuar gjer në dalje të qytetit. Me të mbërritur në sallën e aeroportit të Rinasit, fëmijët e diplomatëve francezë vunë tufa me lule mbi arkivolin e mbuluar me cohë mëndafshi të zezë me bordura të praruara.
Një togë ushtarësh shqiptarë bënte roje nderi. Ndërsa dëgjoheshin tingujt e Marshit Funebër të Chopin-it, zonja Pinauldt e mbytur në lot, gjeti kurajën e fuqinë të thoshe dy fjalë falënderimi për të pranishmit e shumtë.
Në orën 16:00, avioni special francez i ardhur posaçërisht nga Parisi, u ngrit nga pista e Rinasit me zonjën Pinauldt e arkivolin e të ndjerit në bord, ndërkohë që ne, me sytë plot lot, morëm rrugën e kthimit drejt Tiranës.
Pjesa më e madhe e ambasadave në kryeqytetin shqiptar, me atë rast ngritën flamujt në gjysëm shtize, ndërkohë që shumë diplomatë, shprehën revoltën dhe përçmimin e tyre për qëndrimin cinik e aspak human të regjimit, i cili pa kokëçarje e në indiferencë të plotë, kish lenë të vdiste pa asnjë ndihmë mjekësore, një diplomat 52 vjeçar.
Një mik të vërtetë të shqiptarëve! Njeri që kish harxhuar shumë energji e aftësi për të forcuar bashkëpunimin franko – shqiptar…!/Memorie.al
Copyright©“Memorie.al”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e “Memorie.al”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj., pa autorizimin e “Memorie.al”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016
