Memorie.al/Për një strukturë që qëndronte vetëm rreth 12 këmbë e lartë, Muri i Berlinit la mjaft gjurmë në historinë moderne. Përgjatë 28 viteve gjatë të cilave duroi, TIME, ndoqi ndërtimin e befasishëm të murit, ata që vdiqën duke u përpjekur të kalonin, dhe më në fund, rënien dhe pasojat e tij.
Ju mund ta ndiqni atë ‘përrallë’ përmes kronologjisë sonë të historisë së Murit të Berlinit, ose më poshtë, të lexoni se si u rrëzua muri, me fjalët e atyre që po e shikonin të ndodhte:
25 gusht 1961: Berlin: Muri
Muri i Berlinit u ngrit shpejt dhe pa asnjë paralajmërim më 13 gusht 1961. Edhe pse në atë pikë ishte më pak, një gardh se një mur, ai tronditi botën! Për gati një dekadë, Berlini – një qytet i ndarë i vendosur brenda pjesës lindore të një vendi, të ndarë kishte qenë mënyra më e lehtë për të kaluar nga Gjermania Lindore, në Perëndim por Lindja ishte përballur me një popullsi në pakësim dhe mori masa drastike, pavarësisht premtimeve të mëparshme për të ruajtur lirinë e lëvizjes:
Ulërima e sirenave dhe zhurma e çelikut, mbi kalldrëm jehoi nëpër rrugët e zymta dhe të errëta. Berlinezët lindorë të frikësuar shikonin nga pas perdeve, për të parë autokolona ushtarake, që shtriheshin nëpër blloqe. Fillimisht erdhën motorët e jashtëm, pastaj “Xhip”-at, kamionët dhe autobusët e mbushur me trupa të zymtë e helmeta çeliku të Gjermanisë Lindore.
Në vazhdën e tyre trokisnin tanket ‘T-34’ dhe ‘T-54’ të ndërtuar nga Rusia. Në çdo kryqëzim të madh, një togë vishej dhe ndalohej, me armë gati. Pjesa tjetër u nis për në kufirin e sektorit, kufirin prej 25 miljesh, që përshkon zemrën e Berlinit, si një copë xhami e dhëmbëzuar. Ndërsa trupat mbërritën në një sërë pikash kufitare, kamionët e ngarkesave po shkarkonin tashmë rrotulla telash me gjemba, shtylla betoni, duaj druri, blloqe guri, kazma dhe lopata. Kur zbardhi agimi, katër orë më vonë, një mur ndau Berlinin Lindor, nga Perëndimi, për herë të parë në tetë vjet.
31 gusht 1962: Muri i Turpit
Një vit më vonë, protestat shpërthyen në Berlinin Perëndimor, të shkaktuara nga trajtimi mizor i një të arratisuri në tentativë, të quajtur Peter Fechter, – i cili u qëllua dhe u la të derdhë gjak, në tokën e askujt midis dy palëve. ‘TIME’, hulumtoi nëse dhuna e zgjatur dhe protesta e mëtejshme, kishte të ngjarë të bëheshin konstante në qytetin e ndarë, duke zbuluar se shumë berlinez e besonin një rezultat të tillë të pamundur, por mendonin se Muri, do të qëndronte për pjesën tjetër të jetës së tyre:
Në një vend të sheshtë e të hapur, brenda kufirit verior të qytetit, toka në perëndim është e mbuluar me fusha gruri kafe dhe kopshte të harlisur e të gjelbër me patate. Në drejtim të lindjes, shtrihet toka e askujt, ku dikur fushat pjellore shtrihen të shkreta dhe ende vdekjeprurëse.
Ata mund të jenë në dy botë të ndryshme dhe në një farë kuptimi, janë të tilla vërtet. Edhe fshati jashtë Berlinit, është i ndarë në Lindje dhe Perëndim, nga një gardh i egër dhe i padepërtueshëm, prej teli me gjemba dhe betoni të ndryshkur. Ndërsa gjarpëron drejt jugut, drejt qytetit të ndarë, e ai bëhet Mur.
Rrallë në histori, blloqet dhe mortajat janë përdorur me kaq keqdashje. Një vjeç bëri këtë muaj, Muri i Turpit, siç quhet shpesh, këput fytyrën e plagosur nga lufta të Berlinit, si një plagë të pashëruar; shëmtira e tij, fyen syrin, ndërsa ç’njerëzia e tij, lëndon zemrën.
Për 27 milje, ai rrotullohet nëpër qytet, duke amputuar sheshet krenare dhe rrugët e frekuentuara, duke marshuar paturpësisht nëpër varreza dhe kopshte, duke ndarë familjet dhe miqtë, duke shndërruar ballinat e tëra të rrugëve, në boshllëqe me tulla. “Muri,” mendon një polic i Berlinit, “nuk është vetëm trishtim. Nuk është thjesht qesharak. Është skizofrenik”.
Nga Jill Smolowe
18 gusht 1986: Historia Lindje-Perëndim e një qyteti të copëtuar!
Në 25-vjetorin e ndërtimit të murit, ‘TIME’, kontrolloi qytetin dhe zbuloi se gjermanët në të dy anët e Murit, kishin evoluar në dy grupe njerëzish, shumë të ndryshëm. Berlini Perëndimor ishte më modern, Berlini Lindor ishte më i qetë, ekonomitë e tyre ishin të dallueshme, por berlinezët nga të dyja palët, ende mbanin shpresa, se një ditë do të ribashkoheshin. Edhe me një çerek shekulli ndarje nën brezin e tyre, ata mendonin se të gjithë mund të shkonin mirë:
Berlinezët perëndimor, kanë arritur të bëjnë një paqe të vështirë me Murin, monstruoz. Pothuajse çdo pajisje e mbijetesës emocionale e Berlinit, përfshin një sens humori të urtë. Takimi standard: një amerikan, duke u kthyer në Berlin pas 60 vitesh, i kërkon taksistit të tij që të tregojë për ngjarjet, gjatë mungesës së tij. Shoferi përgjigjet: “Erdhën nazistët, erdhi lufta, erdhën rusët. Nuk ju ka munguar shumë”.
Jo më pak të mprehta janë mbishkrimet e pikturuara me spërkatje, në anën perëndimore të Murit. ‘TË GJITHSHËM, JE VETËM NJË TULL TJETËR NË MUR’, lexon një grimë urtësi. ‘DONALD DUCK PËR PRESIDENT’, deklaron një tjetër. Një nga dekorimet më të reja, është një tortë lejla e ndarë në dysh, nga një mur kafe. Mbishkrimi: ‘GËZUAR 25 VJETORIN’.
Nuk ka mesazhe të zgjuara në anën lindore të Murit. Zyrtarët e Gjermanisë Lindore e shohin barrikadën me krenari. Për të festuar përvjetorin e saj, ata planifikojnë të organizojnë një paradë dhe tashmë kanë nxjerrë një pullë postare përkujtimore. “Që nga ndërtimi i tij”, thotë Karl-Heinz Gummich, një përfaqësues në Zyrën Turistike të Gjermanisë Lindore, ‘ekonomia është forcuar, marrëdhëniet me Gjermaninë Perëndimore, janë stabilizuar dhe kërcënimi i luftës është hequr”.
Nga George J. Church
22 qershor 1987: Kthimi në Murin e Berlinit
Muri i Berlinit, kishte qenë tashmë vendi i shumë fjalimeve kur Presidenti Ronald Reagan, u shfaq atje në 1987, por deri në atë moment, diçka ndryshoi. Në BRSS, fjalët ‘Glasnost dhe Perestrojka’ kishin hyrë në fjalorin politik. Mikhail Gorbachev, foli me çiltërsi dhe ndikimi i tij në Gjermaninë Lindore, paraqiti një fije shprese, se Muri i Berlinit, mund të mos jetë përgjithmonë. Reagan, e nxiti këtë shpresë, me një nga thëniet më të famshme të karrierës së tij: “Z. Gorbaçov, shemb këtë Mur”.
Përpara një auditori që vlerësohej në 20.000 vetë, Presidenti u ngrit, duke i’u referuar ndarjes së qytetit dhe krahasimit të qëllimshëm, ftues me fjalimin e famshëm të John F. Kennedy, “Ich bin ein Berliner”, në vitin 1963, Reagan u shpreh: “Këtë besim të pandryshueshëm: ‘es gibt nur ein Berlin” (ka vetëm një Berlin).
Duke marrë parasysh demonstratat e dhunshme kundër politikës së jashtme të SHBA-së që u rrotulluan nëpër Berlinin Perëndimor, para mbërritjes së tij, Reagan pohoi: “I ftoj ata që protestojnë sot, të shënojnë këtë fakt: sepse ne mbetëm të fortë, sovjetikët u kthyen në tryezë dhe janë në prag të një traktati, që eliminon për herë të parë, një klasë të tërë armësh bërthamore”.
Nga William R. Doerner
16 tetor 1989: Treni i Lirisë
Me rastin e ditëlindjes së 40-të të “Eat Germany”, Muri i Berlinit, kishte filluar të humbiste shkëlqimin e tij. Fillimisht kishte për qëllim parandalimin e trafikut, midis dy anëve të qytetit, ai u bë shumë më pak efektiv, kur u bë e mundur të arrihej në Gjermaninë Perëndimore, me rrugë të tjera:
Deri më tani këtë vit, më shumë se 110.000 gjermano-lindorë janë larguar, më së shumti larg që nga ngritja e Murit të Berlinit në vitin 1961. Pak më shumë se gjysma, janë larguar me leje zyrtare, një shenjë se regjimi Honecker, është detyruar të qetësojë politikën e tij, të kufizimit të emigrimit tek të moshuarit dhe disa disidentë politikë.
Sipas zyrtarëve të Gjermanisë Perëndimore, rreth 1.8 milionë gjermano lindorë, më shumë se 10% e popullsisë, kanë aplikuar për t’u larguar, pavarësisht nga rreziku i diskriminimit në punë, për shkak të arsimimit të tyre.
Por një numër në rritje refuzojnë të presin për leje. Në gusht dhe shtator, më shumë se 30.000 pushues përfituan nga kufiri i sapohapur, midis Hungarisë dhe Austrisë, për të kaluar në Gjermaninë Perëndimore. Berlini Lindor forcoi kontrollet në udhëtimet drejt Hungarisë, megjithatë refugjatët e rinj, vazhdojnë të kalojnë nga 200 deri në 500 në ditë. Hungaria ka hedhur poshtë çdo sugjerim, për mbylljen e kufijve të saj.
Nga George J. Church
20 nëntor 1989: Liri!
Derisa Muri ra, në mesnatën e 9 nëntorit 1989, duke humbur fuqinë e tij, po aq befas sa ishte ngritur lart, megjithëse do të duheshin shumë muaj që betoni të çmontohej, ‘TIME’, kishte planifikuar të publikonte një histori për zgjedhjet e guvernatorit të parë me ngjyrë në Shtetet e Bashkuara, Doug Wilder, nga Virxhinia.
Por, siç rrëfeu redaktori i atëhershëm menaxhues, Henry Muller, në një letër drejtuar lexuesve, “më pas erdhi njoftimi mahnitës, që gjermano-lindorët, do të lejoheshin të udhëtonin nëpër Murin e Berlinit dhe do të bënin gjithashtu, zgjedhje më të lira. Shefi i byrosë në Bon, Jim Jackson, më thirri për të ndryshuar kopertinën, por unë dhe kolegët e mi, nuk kishim nevojë të bindeshim”. Rezultati ishte: 12 faqe raportimi dhe fotografie, siç tha Muller: “historia ashtu siç është bërë, çdo ditë dhe çdo javë”:
Ajo që ndodhi në Berlin javën e kaluar, ishte një kombinim i rënies së Bastijes dhe një shpërthim i Vitit të Ri, revolucion dhe festim. Në mesnatën e 9 nëntorit, një datë që jo vetëm gjermanët do ta mbanin mend, mijëra ishin mbledhur në të dy anët e Murit, lëshuan një ulërimë dhe filluan ta kalonin atë. Berlinezët perëndimorë i tërhoqën berlinezët lindorë, në majë të pengesës, përgjatë së cilës në vitet e kaluara, shumë gjermano lindorë ishin qëlluar, duke u përpjekur të arratiseshin; Menjëherë Muri pothuajse u zhduk, nën valët e njerëzimit.
I binin borive dhe kërcenin në majë. Ata nxorën çekiçë dhe dalta duke goditur simbolin e urryer të burgimit, duke shkërmoqur copa betoni dhe duke i tundur triumfalisht para kamerave televizive. Ata u derdhën në rrugët e Berlinit Perëndimor, për të spërkatur me shampanjë, me bori, që vazhdoi shumë pas agimit, të nesërmen dhe më pas, një agim tjetër. Siç do të shkruante e përditshmja ‘BZ’: “BERLIN ËSHTË PËRSËRI BERLIN”.
4 dhjetor 1989: Shitja e një copë shkëmbi!
Mbulimi i rënies së Murit nuk kishte të bënte vetëm me deklaratat serioze për të ardhmen e Evropës. Kishte edhe disa gurë të çmuar si ky, historia e disa sipërmarrësve amerikanë, që po tregtonin copa të Murit, si dhurata në kohën e duhur, të atij sezoni festash:
Javën e kaluar dy dërgesa me rrënoja gri prej betonit, në një total prej 20 tonësh, u transportuan nga Gjermania, në Aeroportin Ndërkombëtar O’Hare të Çikagos. Sipërmarrësit e Misurit importuan mbeturinat betonit, se ato vinin nga pjesë të shkatërruara të Murit të Berlinit. Pikërisht në kohë e këtij sezoni blerjesh të Krishtlindjeve, ata do ta ndajnë atë në 2 copa për t’a shitur, së bashku me një “broshurë informative dhe një deklaratë autenticiteti”, për 10 deri në 15 dollarë, në dyqanet e dhuratave dhe dyqanet e mëdha.
Nga Frederick Painton
18 dhjetor 1989: Çfarë mban e ardhmja?!
Rreth një muaj pas rënies së Murit, ‘TIME’, mblodhi pesë ekspertë të politikës dhe ekonomisë evropiane, për të parashikuar se çfarë do të ishte më pas për kontinentin, duke përfshirë nëse fundi i Murit, do të çonte në mënyrë të pashmangshme, në ribashkimin e Gjermanisë:
Për të tretën herë në këtë shekull, rendi i vjetër po shembet në Evropë dhe bota pret me ankth që të lindë një i ri. Tranzicioni premton të jetë i gjatë, i vështirë dhe i rrezikshëm. Por rrallëherë, vizioni i një Evrope paqësore dhe relativisht të lirë, që shtrihet nga Atlantiku në Urale, është dukur kaq i prekshëm.
Kështu, viti 1989, është i destinuar t’i bashkohet datave të tjera të historisë 1918 dhe 1945, që nxënësit e shkollës duhet t’i kujtojnë, një vit tjetër kur mbaroi një epokë, në këtë rast periudha 44-vjeçare e pasluftës, e cila po mbyllet me zbërthimin e shpejtë të perandorisë sovjetike. .
Nga Bruce W. Nelan
8 tetor 1990: Gjermania: Dhe tani ka një!
Në nxitimin e tyre drejt bashkimit, gjatë 11 muajve të fundit, Gjermania Lindore dhe Perëndimore, shkatërruan barrierat midis tyre. Përparimi më i paharrueshëm dhe më i shpejtë ishte ai i pari, rënia e Murit të Berlinit më 9 nëntorin e kaluar. Më pas erdhën zgjedhjet e lira në Lindje, më 18 mars, bashkimi ekonomik më 1 korrik dhe marrëveshja e 12 shtatorit e të katër vendeve botërore.
Secila prej tyre mund të merret si data në të cilën bashkimi u bë i pashmangshëm. Por data që do të festohet në Gjermaninë e ardhshme, vjen këtë javë, 3 tetor, kur kambana e Lirisë në Bashkinë Schoneberg të Berlinit Perëndimor, bie tinguj dhe flamuri i Republikës Federale të Gjermanisë, ngrihet si përpara 96-vitesh, te ndërtesa e Rajhstagut. Në atë moment, Republika Demokratike Gjermane, një relike e perandorisë së pasluftës së Stalinit, pushon së ekzistuari. Memorie.al
Copyright©“Memorie.al”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e “Memorie.al”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj., pa autorizimin e “Memorie.al”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016
