Nga Dalip Greca
Pjesa e dytë
-Historia e panjohur e familjes Qypi të Kurbinit, që jetoi 3 vjet e arratisur në male dhe humbi 9 pjesëtarë të saj, në luftën kundër komunizmit-
Memorie.al / Para ca vitesh, kur në faqet e gazetës shqiptaro-amerikane “Illyria” sapo kisha përfunduar shkrimin e tretë, të një cikli kushtuar një prej figurave më enigmatike të nacionalistëve antikomunistë shqiptar, profesorit Alush Leshanaku, në redaksi, telefonoi Hysen Blloshmi, i biri i njërit prej atyre që amerikanët, i hodhën në malet shqiptare, në fillim të viteve ’50-të të shekullit të kaluar, për të rrëzuar regjimin komunist të Enver Hoxhës, Xhevdet Blloshmit. Hyseni, më tërhoqi vëmendjen se; kishte një pasaktësi që binte në sy në atë shkrim; Alushin, pas vrasjes me pabesi, rënien në kurthin që i pat ngritur Sigurimi Shtetit me anë të një gruaje, të nesërmen, trupin e pajetë, ia vendosën tek Shkolla Pedagogjike, për të terrorizuar qytetarët. “Ju nuk e keni përshkruar kështu”, – tha ai, nga ana tjetër e telefonit.
– E kam parë me sytë e mi, këmbënguli Hyseni, pastaj shtoi: Njoh një njeri që e ka strehuar Alushin, i ka rrëfyer shtigjet; e ka ndihmuar, kur Forcat e Ndjekjes, e plagosën; ka qenë së bashku me të në një aksion, kur pritej hedhja e pajisjeve nga ajri, ku përveç tij, ishte edhe Gjon Gjinaj, si dhe ‘Grupi i kosovarëve’ të dërguar prej Xhaferr Devës. Është histori interesante; ata u rrethuan nga forca të shumta të Sigurimit dhe në përpjekje, mbeti i vdekur komandanti kosovar, Ali Rizaj e Pashko Suma, u plagos Alushi, plagë mori edhe Gjon Gjinaj”. Historia dukej interesante dhe lamë ditën e takimit.
Së bashku me Hysenin, trokitëm një ditë vjeshte të vitit 2003, në apartamentin e Bardhok Ndreut, në Queens, i cili na tregoi historinë e mëposhtme; ç’ka la mangët Bardhoku, e plotësoi Ndrec Gjergji, një mërgimtar që ka kaluar shumë vite në Belgjikë, e tri dekada, i ka kaluar në Nju Jork.
Zoti Bardhok, si kaloi jeta e malit kur ishit në arrati?
-“Pikërisht atje në majë mali, ndërtuam një kasollë dhe për tre muaj, sikur u ndjemë rehat” -, kujton Bardhoku. Por një ditë aty u ngjitën dy të panjohur. Nuk u kuptua të kujt qenë, të Sigurimit apo gjuetarë të rastësishëm, mëdyshjet në kujtesën e vet Bardhok Ndreu. Nuk di ç’të them, përsëdytet ai, duke u përpjekur të largojë mjegullnajën e kujtesës, pastaj shton: “Por i pa roja jonë dhe ata ikën, si duket u trembën për vete. Sidoqoftë, kjo vizitë e papritur na dekonspiroi stanin, të cilit ne i vumë zjarrin dhe e braktisëm rreth marsit të vitit 1950”.
A u ndeshët ndonjë herë me Forcat e Ndjekjes?
– “Jo vetëm një herë, por shumë. Ja një rast: Sa kemi dalë në një kryqëzim rruge që vinte nga Gjormi, kryqëzim me rrugën tjetër që vinte nga Laçi, u ndodhëm në një situatë të vështirë. Gjergji më nxiti që të dilnim, edhe pse ishte shpejt. U ndodhëm ballë për ballë Forcave të Ndjekjes. Kërciti pushka. Ishte pyll. Ne dredhuam dhe u humbëm syshë, por ata vazhdonin që të shtinin; dukej se luftonin me njeri-tjetrin se ne kishim kaluar me kohë. Në të vërtetë ne nuk tentonim të vrisnim njeri, donim thjesht që t’i shpëtonim ndjekjes së tyre.
-Një herë tjetër ishim afër Laçit, në Delbnisht, edhe aty krisi pushka e ashpër, por shpëtuam. Ishte natë shtatori i 1950-ës”, kujton Bardhoku.
Takimi me Alush Leshanakun
Ju kujtohet se kur dhe në ç’rrethana u takuat me Alush Lleshanakun?
– “Si jo”?!- gjallërohet Bardhok Ndreu. “Me 25 maj 1950, ka ardhë Alush Lleshanaku. Ne ishim në malet e Kurbinit”.
Alushi ishte i vetëm?
– “Jo, ishte Alushi, Gjon Gjinaj, Pashko Suma, Pjetër Gjoci, Ndue Gjergj Lleshi dhe Luk Përzefi. Jemi takuar në Mal të Bardhë. Alushi kishte qëllim që, të priste radion dhe materiale të tjera, që do te hidheshin nga ajri. Pra kërkohej një vend i përshtatshëm që të bëhej një zbarkim dhe ne duhej ta siguronim. Gjergji thotë se; nuk ishte e arsyeshme që zbarkimi të bëhej në Kurbin, sepse Tirana ishte jo më shumë se 2 orë larg dhe vinin shpejt përforcime të ushtrisë dhe gjithçka dështonte. Me këtë logjikë edhe Alushi pranoi, që të mos bëhej zbarkimi aty. Atëherë u vendos që të bëhej në tjetër vend dhe një pjesë prej nesh, duhej t’i shoqëronte mysafirët. Shkova unë, Pal Lala, Zef Gjergji.
Kemi ecur drejt Shesh-Ulzës. I kemi ra përreth Kthellës. Kemi zënë vend me gjithë mysafirët. U bë lidhja me radion. Atë ditë që është bërë lidhja me radio, po atë ditë është marrë sinjali nga Sigurimi dhe është derdhur ushtria, si miza lisi, për rreth nesh. Gjithë Rajoni, Mat-Mirditë, zona e Kthellës është futur në darën e Sigurimit, i cili i ka bërë tre rrethime zonës. U ndodhëm në një situatë të vështirë; bashkë me të ardhurit ishim 4 pjesëtarë të çetës së Kurbinit dhe tre të Mirditës. Nga 5 maj 1950, deri me 15 qershor 1950, vazhdonim të ishim me Alushin.
Sidoqoftë, sinjali ynë ishte marrë nga qendra dhe aeroplani erdhi në mbrëmje rreth orës 10.00. Pritej që të hidhej radio e Alushit. Sa u hap parashuta e pare, pasi ne kishim ndezë zjarret, ka mbërritur ushtria e Sigurimi. Dukej se ata nuk donin të qëllonin natën, prisnin agimin, që t’ia nisnin betejës me sy çelë. E vetmja shpresë jona, ishte se forcat e Sigurimit, ishin të shumta dhe mund të asgjësonin njëri-tjetrin. Sidoqoftë, ata e mbajtën rrethimin. Nga ana tjetër, ne u vumë në kërkim të materialeve të zbarkuara nga aeroplani. Mbaj mend se, kishin parashutuar edhe një grup kosovarësh, thoshin se ishin dërguar nga Xhaferr Deva”.
Ju kujtohen emrat?
-“Po. Riza Alia ishte komandant i grupit, ishte prej Prizreni, Beqir Bajgora prej Peje, Ahmet dhe Shaqir Kabashi, dy kushërinjtë, Destan Berisha, që mund të jetë diku gjallë ende. Shaqiri, ka qëndruar në Bufalo. Ishte dhe Hajredin Vuçiterna. I kam parasysh si tani sepse kam qëndruar gjatë me ta. Ky grup do të shoqërohej prej Alushit, drejt Kosovës. Gjetëm një pjesë të mallit: 6 “Marshina” (tip pushkësh angleze, automatike, me 30 fishekë). Gjetëm, bomba italiane, fishekë, ilaçe, etj.”.
Po radio që priste Alushi, a u gjet?
-“Po, e gjetëm. Radion e Alushit, e fshehëm në një masë me misër, (misrin e kishin sjellë fshatarët, për ta fshehur nga sytë e qeverisë që t’mos u sekuestrohej a, të mos u tatohej nga qeveria komuniste). Aty futëm ne dhe parashutën së bashku me radion e Alushit….”!
Beteja e ashpër e Sheshit të Shtjarthit, vrasja e Ali Rizait
Bardhoku vazhdon rrëfimin: – “Morëm materialet dhe përpiqeshim të lëviznim ngadalë, nën hundën e Forcave të Ndjekjes. Ishim jo më larg se 10 m. prej ushtrisë, por ishte errësirë, nuk e shihnim njeri-tjetrin. Me gjithë kosovarët 16 vetë. Të gjithë së bashku ,nuk mund të iknim, atëherë u ndamë në grupe. Nën shoqërimin tone, duhej të ishin mysafirët. Kosovarët nuk orientoheshin fare, nuk e njihnin terrenin. U ndamë në grupe të vogla, ku në secilin grup, kishte nga një prej nesh që njihnim vendin. Sa kemi ecur 200 metra, kemi ra në zjarrin e armëve të Sigurimit. Nuk e mendonim se i kishim forcat përpara.
Ka filluar pushka në tetë të mëngjesit, betohem se nuk e ndjenim nëse ishin krismat tona, apo të reparteve të Forcave të Ndjekjes! Kemi rrafshuar një mal me fishekë. Aq e madhe u bë masa me gëzhoja, sa nuk shihnim dot përpara. Armët tona, vërtetë ishin të pakta në numër, por zjarri qe i fuqishëm. Gjon Gjini, propozoi që të lëviznim, sepse ata mund të na kapnin të gjallë. S’kemi ecur më shumë se 100 metra, kur kemi hasur një perde të dendur zjarri, që nuk merrej vesh se nga ç’anë vinte. Nga të gjitha anët, krisma automatike. Zjarri ishte i rreptë. Kosovarët luftonin trimërisht, por në zjarr e sipër, mbetet komandanti i tyre, Riza Alija, ai kishte në shpinë radion, me vete kishte dhe 800 napolona flori (më duket se ato iu mbetën komunistëve).
E ka pa Zefi dhe ka kërcyer për ta ndihmuar, 20 plumba ka marrë kapota e tij. U vra dhe Pashku. Të vrarët mbetën në fushën e luftës. Një plumb e mori dhe Alushin. U plagos, por nuk qëndroi…! Ishte trim djali. Nuk bënim dot hap pa u ndeshë me ushtarët e Ndjekjes. Pas 100 metra, u plagos Gjon Gjinaj. Dolën dy kushërinjtë e mi, u thërras të ndihmojnë Gjonin. Gryka pushkësh më dolën përballë. U tregova më i shpejtë, qëllova para tyre, nuk e di, por më pas më thanë se kisha palosur një duzinë prej tyre…”!
– “Bardhoku është modest, nuk flet për qëndresën e vet”, ndërhyn në bisedë Ndrec Gjergji. “Bardhoku e tregoi veten sidomos në betejën e Fushë Shtjarthit në Mirditë. Lufta vazhdoi gjatë; Gjon Gjinaj dhe Alush Leshanaku u plagosën; Zef Gjergji mori plagë; kapedani Riza Alija dhe Pashko Suma, humbën jetën; një pjesë e shoqëruesve u shpërndanë. Bardhoku mbetet me të plagosurit dhe grupin e kosovarëve. Ai tregohet trim, u bën thirrje shokëve:- Burra të mos koritemi; të luftojmë deri në fishekun e fundit; të mos lëmë në dorë të komunistëve të plagosurit dhe jabanxhinjtë! Kur e pa se një pjesë e shokëve, i qe shpërndarë, ai iu drejtua dy kushërinjve; Pal Lalës dhe Zef Gjergjit: – Nuk do të marrohemi, do t’i shpëtojmë të plagosurit! Dhe prinë i pari e çan rrethimin.
Për këtë betejë, Ndue Llesh Gjergji, ka pas ngritë një këngë: Tash po vin’ retë e Kurbinit/ Si rrufeja shkrep prej qiellit/ Bardhok Ndreu dhe ai Ndue Gjergji/ Ay Pal Marku dhe Zef Gjergji/ Dy shpi të ndershme në Kurbi/ Të përmendura në histori/ Shpia e Qypit dhe e Gjin Pjetrit/ Qysh në kohën e Gjin Mjetit/ Kanë luftue kundra davletit/ Vra dhe djeg, ushtrinë e Mbretit…”!
Dalja prej rrethimit, kthimi në Kurbin
Rrëfimi i Bardhok Ndreut, ndjek hap pas hapi ngjarjet: “Më pas i shpëtuam grykave të zjarrit. Etja na thau e na shkrumboi. Pas pak, ramë në një përrua dhe shuam etjen, por zjarri vazhdonte nga të dy anët, pa ndërprerje. Ne u kishim shpëtuar nga sytë Forcave të Ndjekjes, por ata qëllonin me tahminë, rrezik ngatërroheshin me zjarrin e njeri-tjetrit. Ishin mijëra gryka zjarri, kishin ardhë përforcime nga rrethet fqinjë dhe nga Tirana. Kemi qëndruar të fshehur aty në përrua, nga 8 e mëngjesit deri në 2 pasdite.
Më pas kemi ecur vetëm këmba-dorazi, herë -herë zvarriteshim. Nëse do të na zbulonte njeri, ashtu siç ecnim ne, jam i bindur se do të na qëronte sa kishim mbetur. Dualëm në një lëndinë, por nga pas, dëgjonim zjarrin që s’kishte të pushuar. Siç duket, luftonin me shoshoqin ata të ushtrisë, ne qemë larguar shumë larg prej andej. Duke qenë se pozicioni ynë dominonte mbi ata që luftonin, e kishim fushën e luftës në pëllëmbë të dorës. Shihnim ushtarët që lëviznin të maskuar, pa ditur ata, se ne kishim një orë që i qemë larguar përroit dhe fushëbetejës.
Kosovarët, që kishin luftuar si luanë, tash dukeshin të lodhur, mezi mbaheshin në këmbë. Pushkët, gati po u binin duarsh. Ne ishim mësuar me jetë mali dhe nuk e ndjenim aq lodhje. Sidoqoftë, duhej të vazhdonim, ndryshe mund të binim në sy dhe rrezikonim. M’u ndanë katër shokë…! Ndue Gjergji, që e njihte vendin mirë, Pjetër Gjoci, Luk Perzefi, dhe Prenga nga Kthella. Ndoshta na ndau pushka, ndoshta….! Unë mbeta me dy kushërinjtë e mi, me Pal Lalën dhe me Zef Gjergjin, ndërsa Gjin Gjoni, që ishte i plagosur së bashku edhe me Alushin, nuk po e jepnin veten. Nuk e di sa ditë u bënë që ndiqeshim këmba-këmbës nga Forcat e Ndjekjes. Më duket se kishte hyrë qershori. Derisa u err, dëgjohej pushka atje poshtë në përrua. Më thotë Gjin Gjoni: Si me ia bë Bardhok?
Unë isha i ri, nuk ndjeja lodhje dhe isha i gatshëm që t’i ndihmoja. Ai më kërkon që t’i përcillja deri në Rrëshen, me u kthye andej nga Kthella, me shku në Mirditë, deri diku, në Fushë të Lumit. Kjo ishte e pamundur, ushtria asaj ane ishte miza e lisit.
– Gjon, i thashë, për tërmal, për Zotin, nuk mund të përcjell asnjë dekik, se nuk kam njerëz të besës që të p’shtetem, nuk kam baza. I thashë se në Rrëshen, kam dajat, Mëlyshtë, Pal Mëlyshin me vllazën, por unë kam 3 vjet, që nuk ua kam parë derën, s’e di, a janë bë komunistë, a ç’dreqin janë ba, kështu që nuk kam besim që të çoj andej. Për teposhtë, (ishim larg prej Kurbinit, 6-7 orë) po qe për Kurbin, nuk të lë vetëm, të çoj ku të duash. U vendos që të shkonim andej, nga propozova unë. Sapo u err mirë ia nisëm marshimit. U priva. Kemi dalë tek Kroi i Dervenit. Sa kemi dalë atje, zbardhi drita.
Ishim të lodhur, bukë s’kishim as një kore. Kur u err, zbritëm poshtë, në Shkopet. Ramë në lumin Mat. Mbaj mend se si Alushi, filloi të lahej me gjithë rroba. Sa dha ballë drita, për fat, na erdhën ca bagëti aty afër. Kapëm një berr dhe e therëm, pasi ia paguam bariut. Na duhej ujë. E njihja vendin. Duhej të vazhdonim. U prina. Ishte një shkallë, që duhej të ngjiteshim. Jam ndarë me Palin, ai i binte në njërën anë, unë nga ana tjetër dhe kontrollonim kështu të dy anët. Shkallën e kishim në mes. Pali i ka parë rojet, nën rrezet e hënës. Ka qit pushkë. U afrua tek unë; i fola: -Pse qite pushkë? Ai ma ktheu: Partizanët, more, ushtarët…!
Alushin, Gjonin dhe pesë kosovarët, i kishim lënë pas, ne ishim pararoja. Po lindte dielli. Kur na dolën dhe tre partizanë; ne i kishim si në pëllëmbë të dorës, ata nuk na shihnin. I qëlluam; dy i vramë, një u plagos. Vazhduam, iu ngjitëm malit këmbadoras. Dolëm tek Mali Trolles, ku ndanë Mat e Kurbin. Aty gjetëm ujë. Pimë dhe u freskuam. Kishte ardh nata. Ecëm, arritëm në Skuraj, katundi i Preng Previzit. Dy kushërinjtë, aty kishin baza. Ua dhamë emrat e bazave, ku të merrnin buke dhe ushqim. I çova në Shën Mëri, kosovarët, Alushin dhe Gjon Gjinajn. Atje ishte një gurrë me ujë të ftohtë, u lanë, u rruan dhe u bënë si njerëz. Një bari, që e njihja, kishte nxjerre dhitë në kullotë. Sa më pa thirri i habitur:- Po ti gjallë qenke, o Bardhok?
-Pse, ç’ka ndodhë?-e pyeta. – U ba nami, he burrë, ka zbarkuar ushtria dhe policia. Ka kris pushka ditë e natë. Ka 7 ditë që ushtria është duke qit pushkë dhe për shtatë ditë, ushtarët ushqehen në vijë të luftës. Po si bre, paskit shpëtuar, trima që paskit qenë!
Ndërkohë ai theri një dhi, e poqëm dhe shuam urinë. U kthyen dhe kushërinjtë që sollën bukë e furnizime të tjera, dhe u ushqyem. Na duhej të ecnim përmes një zone të mbushur me ushtarë. Kishim lënë takim me shokët tanë, të Kurbinit. Qe bërë një muaj që qemë ndarë me shokët tanë, nga 25 maj me 21 qershor. U takuam edhe me shokët që qenë ndarë në mënyrë të papritur, në kohën e betejës së Sheshit të Shtjarthit; Ndue Lalën, Preng Lleshin, Ndue Gjergjin, Luk Perzefin.
Ç’ndodhi me mysafirët që kishit në shoqërim?
– Deri më 19 korrik, i mbajtëm aty, në bazën tonë, në Mal të Bardhë.
Kur Alush Lleshanaku hyri në kinemanë e Tiranës!
– Ndonjë mbresë nga takimi me Alush Lleshanakun?- e pyes Bardhokun.
– “Alushi ishte shok besnik, gojëmbël, edhe me një fëmijë bisedonte, sikur të kishte përpara një burrë. Alushi ishte trim mbi trimat, nuk i trembej syri. Për të, tregoheshin gjëra të pabesueshme në popull. Ka shumë rrëfenja. Erdhi shpesh herë në Shqipëri. Më tregonte vetë një here, se kishte shkuar prej Urës së Zogut, përmes rrugës së makinës, drejt e në Tiranë. Veshur me shallvare elbasanse, një çantë në shpinë, ku mbante veglat e punës, bishti i një çekiçi dukej jashtë.
Jam murator, thoshte, bëj shtëpi nëpër fshatra. Ai ishte aq trim, sa ka hyrë edhe në kinema, ne mes të Tiranës, pa u kuptuar nga forcat e Sigurimit, të cilët e kërkonin nëpër male, e nëpër shpella. Dhe kjo nuk ndodhi një herë e dy, po shumë herë. Automatikun nuk e hiqte nga vetja, e mbante ngjitur pas trupit. Ishte kjo arsyeja, përse e helmuan Alushin, para se ta vrisnin. I trembeshin”.
– Ju thatë se edhe Alushi u plagos, ku ia mjekuat plagët, ndërhyn në bisedë Hysen Blloshmi, që ndjek rrëfimin e Bardhokut.
– “Aty në mal e mjekuam. Gjergji e mjekonte, Gjoni ia ndërronte plagën”.
Po ilaçet ku i merrnit?
– “Ilaçet i merrnim tek Marka Zefi. Ai ishte ende në punë, punonte infermier në Milot. Është koha kur Sigurimi, ende nuk i kishte rënë në gjurmë, nuk kishte zbuluar se ai mjekonte komitët që vinin për të rrëzuar qeverinë. Marka Zefi, ishte infermier i zoti dhe vazhdonte të punonte për shtetin”.
Kur dhe si u largua Alushi nga ju?, e pyes Bardhokun.
– “Me 19 korrik, kam marrë Palin e Zefin dhe e kam përcjellë Alushin, deri në kufi-ndarje me Kurbinin; i dhamë me vet një dele të pjekur, 10-12 kg. miell misri, ujë dhe u ndamë në Rubik. Nuk u takuam më dhe nuk dinim se çfarë ndodhi më vonë. Në New York kam takuar Gjon Gjinaj, kam takuar dhe një herë Shaqir Kabashin, Destan Berishën, dhe më tej, s’di gjë. Mësova më vonë se; Ahmet Kabashin e vranë, Haredini ishte dorëzuar, Beqir Bajgora, është vra, edhe Gjon Gjinaj u vra këtu në Amerikë…! Ndërsa për Alushin, e mësova vonë vdekjen me kurth…! E kishin helmuar…!
Beteja e Bushneshit dhe rrethimi me tradhti i Nikollë Gjergjit
Çetat antikomuniste, ishin rralluar shumë në malet e Shqipërisë. Forcat e Ndjekjes dhe ato të Sigurimit, po dilnin fitimtarë të ndihmuar edhe nga sovjetikët e sidomos agjenti i tyre në Washington, anglezi i përfolur, Kim Philbi, që më vonë e shpallën “Hero” të Moskës. Shumë prej atyre që vinin nga jashtë, binin drejtpërdrejtë, në duart e Sigurimit të Shtetit shqiptar. Gjergj Nikolla, që pat zgjedhë qëndresën në malet e Kurbinit dhe jo arratisjen jashtë Shqipërisë, vazhdonte të qëndronte e të mos i dorëzonte armët. Ai i pat kapërcyer të gjithë kurthet që i qenë ngritur, por me 5 maj 1952, i tradhtuar, rrethohet në Fushën e Bushneshit në Mamurras.
E gjithë çeta e tij, e përbërë prej 7 vetash, ishte futur në një darë të hekurt rrethimi. Gjergj Nikolla, së bashku me Pjetër Lalën, Gjon Lok Piroli, Pjetër Marku, Gjok Pali, Gjon Perjaku dhe Bib Brahja, nuk iu përgjigjën thirrjes, për t’u dorëzuar. Ata qëndruan trimërisht, me besë për të luftuar, deri në vdekje. Ka shkruar për aktin trimëror të kësaj çete dhe komandantit të saj, Gjergj Nikoll Ndreu, edhe Mark Dodani, i njohur për librat për Sigurimin dhe skenarët e filmave me diversantë, i cili nuk ka mundur, ta fsheh aktin trimëror. Çeta rrethohet në mënyrë të trefishtë; tre kordonë forcash të Sigurimit dhe të Ushtrisë, ishin vendosur njëri pas tjetrit.
Rrethimi ishte realizuar në një vend të vështirë, terreni ishte fushor, s’kishte afër as kodra as pyje. Çeta arrin që të luftojë edhe të bëjë disa gropa, që t’u fshihej plumbave që binin si breshër. Mitralozat dëgjonin gjithandej. Zëri i Gjergj Nikollës, u jepte zemër shokëve. Ai u përcillte kurajo bashkëluftëtarëve, me thirrje kundër rrethuesve. Tashmë, e ka të qartë se ka ardhur akti i fundit, i luftës së tij! Kronikani i kohës ka përcjellë çastet e kësaj beteje, kur Gjergj Nikolla thërriste: “Poshtë komunizmi”! “Poshtë Enver Hoxha”! “Rroftë Shqipëria, poshtë këlyshët e Rusisë”! Lufta ndizet e rreptë, përforcimet nga Tirana vazhdojnë të vijnë. Dëmtimet në radhët e ushtrisë, e cila ishte shumë e ngjeshur, sa vinte e shtohej.
Mitralozat e rëndë, siç dukej qëllonin forcat përballë; vrisnin njeri-tjetrin…! Për shumë orë, lufta mbetet e ndezur. Thonë se luftën e drejtonte përmes telefonit, vetë Mehmet Shehu, ish- Ministri i Punëve të Brendshme, i cili po nervozohej, me oficerët e vet: “Si nuk po arrini të asgjësoni një çetë me 7 vetë?! Ç’qenka ai Gjergj Nikolla”?! “U përdoren të gjitha armët. U erdhi radha edhe tankeve”, thotë Bardhoku, të cilët gjëmojnë në fushën e betejës. Kur mbërritën tanket, Gjergj Nikolla, e pa se çetës i erdhi fundi.
Ai jep urdhër për sulmin e përfundimtar, sulmin e vdekjes: Në sulm, për jetë a vdekje! Sulmi qe i fuqishëm, ashtu siç mund të jetë një përpjekje, për të sfiduar vdekjen, që kishte zgjatur thonjtë e përgjakur, për të rrëmbyer jetët e të shtatëve. Kalohet rrethimi i parë, por në të dytin, plumbat vërshojnë nga të gjitha anët dhe përplasen në gjoksin e komandantit të çetës, Gjergj Nikolla. Thuajse të gjithë ishin plagosur. Pjetër Llesh Lala, i kushëriri, i thotë Gjergjit, se, nuk do të ndahet nga ai as në vdekje dhe me një plumb, vret veten, pa rënë i gjallë në dorën e ushtrisë. Pjesëtarët e tjerë të çetës, kapen të gjallë. Gjon Lok Piroli, varet në litar në Milot, të tjerët dënohen me burgim të përjetshëm.
Ja kjo ishte një copëz nga historia e familjes antikomuniste Qypi, e cila u përgjak me komunizmin. Ajo i ka dhënë nacionalizmit djemtë e saj më të mirë, ndërkohë që një pjesë prej tyre, u detyruan që të largohen nga Atdheu dhe të emigrojnë në dhe’ra të huaja, një pjesë këtu në SHBA-ës.
Pjesëtarët e familjes Qypi, që janë të vrarë nga komunizmi:
- Gjergj Nikolla, vrarë me 5 maj 1952.
- Prend Gjergji, vrarë me 24 korrik 1948.
- Zef Gjergji, vrarë me 20 qershor 1951.
- Marka Gjoni, vrarë me 20 qershor 1951.
- Kolë Gjoni, vrarë me 10 nëntor 1951.
- Jak Mark Lala, vrarë me 10 nëntor 1951.
- Pjetër Llesh Lala, vrarë me 5 maj 1952.
- Mark Preng Ndreca, varrë në tetor 1947.
- Nikollë Ndreu, vdes në moshën 84 vjeçare, në burgun e Tiranës. Memorie.al
