Dashnor Kaloçi
Memorie.al publikon historinë e panjohur të ngjarjeve të gushtit të vitit 1949, të njohura ndryshe si “Provokacionet e Gushtit”, ku forca të shumta të ushtrisë qeveritare greke, të kryeministrit Caldaris, të mbështetura nga artileria dhe aviacioni, ndërmorën sulme të armatosura në kufijtë juglindorë të Republikës Popullore të Shqipërisë, në rrethet e Kolonjës dhe Korçës, duke hyrë disa herë qindra metra në thellësi të tokës sonë. Si i përcolli Tirana zyrtare ngjarjet e “Provokacioneve të Gushtit” nëpërmjet shtypit të saj (gazeta “Zëri i Popullit” dhe “Bashkimi”) dhe Agjencisë Telegrafike Shqiptare, të cilat publikonin lajmet nga fronti i luftës, komunikatat operative të Ministrisë së Forcave t’Armatosura të Republikës Popullore të Shqipërisë, lajmet nga rrethet e Korçës, Kolonjës, Skraparit, Tepelenës etj. Ku zhvilloheshin ceremonitë e varrimit të ushtarakëve shqiptarë që vriteshin në frontin e luftës, si dhe notat e protestës që qeveria shqiptare nëpërmjet zv/ministrit të Punëve të Jashtme të asaj kohe, Manush Myftiu, i dërgonte Sekretarit të Përgjithshëm të Organizatës së Kombeve të Bashkuara, Shkëlqesisë Trigve Lie Lake në New York. Detajet e atyre ngjarjeve që shkaktuan mbi 100 ushtarë dhe oficerë shqiptarë të vrarë, të cilat u bënë objekt debatesh dhe mbledhjesh të shumta deri në Organizatën e Kombeve të Bashkuara, ku Tirana dhe Athina bënin fajtore njëra-tjetrën
Lajmet e Agjensisë Telegrafike Shqiptare dhe gazetave “Bashkimi” e “Zëri i Popullit”, për ngjarjet e “Provokacioneve të Gushtit 1949”
Komunikatë Operative e Ministrisë së Forcave t’Armatosura të Republikës Popullore të Shqipërisë.
Data 3 Gusht 1949
Forca Monarko-Fashiste të përbëra nga 3 batalione të përforcuara me Artileri dhe të përkrahura nga 15 aeroplanë “SPITFIRE”, më datën 2.5.1949 ora 5.00 sulmuan në befasi dhe tradhtisht tokën tonë në sektorin e Bozhigradit piramida 54-55 me një front prej 700-800 metro gjerësi. Mbas shtatë orë luftimesh shumë të ashpra me repartet e rojës së kufirit të Divizionit të Mbrojtjes Popullit, mundën të hyjnë në thellësi të tokës s’onë deri 300-400 metro duke marrë kuotën 1309 dhe të rrahin me artileri katundin Vidohovë. Forcat t’ona në ora 18.30 sulmojnë Monarko-fashistët që kishin hyrë në tokën tonë, i ndjekin deri në kufi dhe vendosin situatën.
Nga luftimet e zhvilluara janë vrarë trimërisht: Kapiten Memo Nexhipi nga Dukaj i Tepelenës, Aspirant Ferit Bregasi nga Vëndresha e Çorovodës, ushtar Tefik Ferati nga Marjani i Oparit, ushtar Shyqëri Avdyli nga Skrapari, ushtar Ibrahim Fetahu nga Lushnja dhe ushtar Hasan Ramadani nga Shijaku. Gjithashtu janë plagosur dhe 6 ushtarë. Monarko-fashistët në këto luftime kanë patur përmbi 100 vetë të vrarë dhe të plagosur si dhe rreth 50 kafshë. (ATSH).
Populli i Korçës përcjell me veneracion trupat e gjashtë dëshmorëve të rënë nga akti agresiv i monarko-fashistëve grekë
Korçë, 4 Gusht 1949 (ATSH).
Populli i Korçës priti me pikëllim të thellë trupat e 6 dëshmorëve trima që dhanë jetën e tyre duke mbrojtur trimërisht kufijtë e dheut tonë nga sulmi agresor i tre batalioneve t’ushtrisë monarko-fashiste greke që sulmuan në befasi tradhtisht tokën tonë më 2 Gusht më sektorin e Bozhigradit. Ndërsa kufomat e kapiten Memo Nexhipit nga Dukaj i Tepelenës dhe aspirant Ferit Bregasi nga Vendresha e Çorovodës u përcoll në vendet e tyre të lindjes, trupat e katër ushtarëve; Tefik Ferhati, Hasan Ramazani, Shyqëri Avdija dhe Ibrahin Fetahu u vendosën në mëngjes në sallën e pallatit të Komitetit Ekzekutiv. Populli i qytetit të Korçës, punëtorët, nëpunësit, nxënësit e ushtarët bënë homazhe dhe përkulën me veneracion të thellë para kufomave të këtyre ushtarakëve të cilët për mbrojtjen e kufijve dhe sovranitetit t’Atdheut t’onë, për mbrojtjen e fitoreve të gjertanishme të popullit, luftuan heroikisht kundra agresorëve monarko-fashistë deri sa dhanë dhe jetën e tyre.
Populli i qytetit të Korçës ashtu si gjithë populli shqiptar e priti me indinjatë të thellë këtë akt agresiv të monarko-fashistëve grekë, i cili i shtohet vargut të provokacioneve dhe shantazheve të bëra kohët e fundit dhe më parë nga ana e banditëve dhe kriminelëve monarko-fashistë kundër vendit t’onë. Vargu i pambaruar i popullit vazhdoi për shumë orë rresht duke i dhënë lamtumirën e fundit këtyre katër trimave që me sakrificën e tyre treguan shpirtin e lartë patriotik që frymëzon gjithë ushtrinë t’onë. Populli i qytetit të Korçës ashtu si gjithë populli ynë, u premton atyre se do të ndjekë me besnikëri porosinë e partisë dhe të Komandantit e të tyren që: “Për mbrojtjen e atdheut dhe të fitoreve të luftës N-Çl. të mos kursej jetën”.
Më tepër se 7000 veta nga populli i lagjeve, punëtorët e qendrave të punës, u grumbulluan para pallatit të Komitetit Ekzekutiv për të marrë pjesë në ceremoninë e varrimit të këtyre katër luftëtarëve mbrojtës të independencës s’atdheut, lirisë, popullit, mbrojtës të paqes dhe demokracisë. Në mes të sheshit ishin vendosur arqivolët dhe në ballë rreshtoheshin përmbi 40 kurora t’organizatave, lagjeve, fabrikave, institucioneve kulturore etj. Anëtarët e Byrosë të Komitetit të Partisë, oficerët e Garnizonit dhe shokët e tyre që qenë në luftë me ta, ngritën arqivolët dhe kortezhi u drejtua për në varrezat e dëshmorëve. Në krye të kortezhit qëndronin kurorat, pastaj familjet e dëshmorëve, shokët e katër ushtarakëve dhe nga të dy anët ishte rreshtuar populli. Në vendin e varrimit një oficer i Ushtrisë t’onë Popullore, i cili u ndodh në sulmin tradhtar të banditëve monarko-fashistë, foli mbi heroizmin dhe abnegacionin me të cilën këta katër ushtarë mbrojtën Atdheun e tyre.
Ai tha se Ushtria jonë Popullore, e edukuar nga Partia dhe shoku Enver, i ka vënë si detyrë që të mos kursejë as edhe jetën kur është puna për të mbrojtur vendin, popullin dhe paqen në botë. Thëniet e ushtarit Tefik Ferati nga Marjani i Oparit në kohën kur vdiste nga plagët e rënda që mori prej dorës së agresorëve monarko-fashistë do të jenë shembull për ne: “Shokë të mi, mos lejoni që toka jonë të shkelët nga agresorë, mos leni që fitoret e popullit të preken, mbani lart porosinë e Partisë dhe të Komandantit Suprem, se për mbrojtjen e Atdheut t’onë nuk duhet kursyer as edhe jetën”. Pas fjalimit të oficerit, u bë varrimi i kufomave të ushtarëve shoqëruar nga të shtëna pushkësh.
Në këtë kohë një valë e madhe proteste dhe indinjate e thellë ka përshkuar të gjithë popullin shqiptar për këtë akt agresiv të monarko-fashistëve grekë që prekën integritetin t’onë tokësor dhe principet e të drejtës ndërkombëtare dhe janë një rrezik i dukshëm për paqen dhe sigurimin ndërkombëtar. Parullat “Kufijtë tanë nuk preken, kufijtë tanë janë të shenjtë”, etj., qenë të shumta nga ana e popullit. Akti agresiv dhe kriminal i 2 Gushtit nga ana e monarko-fashistëve Grekë dëshmon kjartë politikën armiqësore dhe luftëdashëse të qeverisë monarko-fashiste t’Athinës.
Qeveria e R. P. të Shqipërisë proteston pranë Sekretariatit të Përgjithshëm të UNO-s për aktin agresiv të 2 Gushtit
Tiranë. ATSH.
Ndihmës Ministri i Punëve të Jashtme shoku Manush Myftiu i dërgoi sot sekretarit të Përgjithshëm të UNO-s këtë telegram proteste në lidhje me aktin agresiv të monarko-fashistëve grekë më 2 Gusht.
SHKËLQESISË TRIGVE LIE LAKE – SUCCESS NEW YORK.
Në emër të Qeverisë së Republikës Popullore të Shqipërisë kam nderin të vë ne dijeninë tuaj sa më poshtë: Më 2 Gusht, forca të Ushtrisë së qeverisë s’Athinës të përbëra prej tre batalionesh të riformuara me artileri dhe të mbështetura nga 15 aeroplanë “Spitfhire”, sulmuan befasisht në sektorin e Bozhigradit, piramidën 54-55, duke hyrë 300-400 metra në thellësi të tokës s’onë. Mbasi zunë kuotën 1309, goditën me artileri fshatin Vidohovë. Mbas një përpjekje të ashpër që zgjati 7 orë, forcat t’ona të kufirit i shtytën dhe rivendosën gjendjen.
Në këtë përpjekje mbetën të vrarë 2 oficera dhe 4 ushtarë Shqiptarë. Qeveria e Republikës Popullore të Shqipërisë proteston me ashpërsinë më të madhe kundra këtij agresioni të ri të përgatitur dhe të kryer me qëllime të përcaktuara nga Qeveria e Athinës dhe që përbën një shkelje flagrante t’integritetit tokësor e të sovranitetit Kombëtar të Republikës Popullore të Shqipërisë. Qeveria e republikës Popullore të Shqipërisë tërheq vëmendjen e Sekretarit të Përgjithshëm t’Organizatës së Kombeve të Bashkuara për këtë akt agresiv dhe kriminal në shkallë të gjerë të kryer nga Qeveria e Athinës dhe që është rezultat i tërë politikës armiqësore dhe luftëdashëse që ajo ndjek me këmbëngulje kundër Republikës Popullore të Shqipërisë.
Qeveria e Republikës Popullore të Shqipërisë i tërheq vëmendjen Sekretarit të Përgjithshëm mbi përgjegjësinë e rëndë që bie mbi qeverinë e Athinës për këtë shkelje brutale të sovranitetit kombëtar të Republikës Popullore të Shqipërisë dhe që në një mënyrë flagrante shkel principet e së drejtës ndërkombëtare dhe të Kartës së Kombeve të Bashkuara duke venë në rrezik mbrojtjen e paqes dhe sigurimit ndërkombëtar.
Pranoni zoti Sekretar i përgjithshëm, sigurimet e konsideratës s’ime më të lartë.
Tiranë më 5-8-1949
Manush Myftiu
Ndihmës Ministër i Punëve të Jashtme
Presidiumi i Kuvendit Popullore të R.P. të Shqipërisë, dekoron oficerët dhe ushtarët që ranë dëshmorë nga akti agresiv i monarko-fashistëve grekë
Tiranë 5 Gusht 1949 (ATSH).
Në mbështetje të art. 54 nr. 7 të Statutit të R.P të Shqipërisë dhe të nenit 4. Nr. 12 të ligjës Nr.303 dt. 26.11.1945 mbi Presidiumin e Kuvendit Popullor mbi propozimin e Kryetarit të Qeverisë; Kryesija e Presidiumit të Kuvendit Popullor dekoron:
Me Urdhrin e Trimërisë dëshmorët:
- Kapiten i II Memo Nexhip Bejko
- Aspirant Ferik Naim Bregasi
Me këtë motivacion: “Gjatë shërbimit për mbrojtjen e kufijve t’atdheut nga shkeljet dhe provokacionet e monarko-fashistëve grekë është dalluar për trimëri, rezistencë dhe vetëmohim deri sa u vra, që u bë shembull qëndrese për ushtarët e tjerë”.
Gjithashtu u dekoruan me medaljen e trimërisë dëshmorët: Tefik Ferati, Shyqëri Avdija, Ibrahim Fetahu, Hasan Ramadani: “Gjatë shërbimit për mbrojtjen e kufivet t’atdheut nga shkeljet e monarko-fashistëve grekë është dalluar për trimëri, besnikëri dhe vetëmohim”.
Kryesia e Presidiumit të Kuvendit Popullor të Republikës Popullore të Shqipërisë.
Kryetari Dr. Omer Nishani d.v. Sekretari (Sami Baholli) d.v.
Komunikatë Operative e Ministrisë së Forcave t’Armatosura të Republikës Popullore të Shqipërisë.
Datë 6 gusht 1949.
Gjatë ditës 4.VIII-1949, monarko-fashistët Grekë kanë vazhduar provokacionet e tyre të poshtra kundra vendit tonë në kufirin e jugut. Në sektorin e Bozhigradit dhe në drejtim të Leskovikut, n’afërsi të piramidave Nr. 11-12-13 e 14. E mbështetur nga artileria dhe aviacion, me forca superiore sulmuan kuotën 1425 dhe kuotën 1309. Kundra sulmet e forcave tona i thyen monarko-fashistët duke i nxjerrë jashtë kufirit. Në përpjekjet që kanë pasur rojet tona të kufirit me banditët dhe kriminelët agresorë monarko-fashistë, në piramidën Nr. 1425 gjatë ditës së sotme armiku përdori artileri dhe aviacionin. Rojet tona të kufirit rrëzuan një avion që merrte pjesë në sulm.
Gjatë datës 4 dhe 5 Gusht 1949, në tokën tonë kanë rënë më shumë se 1500 predha artilerie. Një pjesë e këtyre predhave të rëna në Mengulat kanë djegur 5 shtëpi. Në Bozhigrad në datën 5.VIII.1949 kanë rënë pesë predha artilerie armike të cilat nuk kanë shkaktuar dëme.
Në ora 7.55 datë 4.VIII.1949, një aeroplan i banditëve monarko-fashistë fluturoj mbi tokën tonë mbi katundet Hoxhaj dhe Markat. Aeroplani i qëlluar nga forcat tona ra në fushën e Finiqit afër Sarandës. Piloti u kap i gjallë.
Në orën 14.00 datë 5.VIII-1949 në afërsi të piramidës Nr. 15 u dorëzuan 5 ushtarë monarko-fashistë.
Në sektorin e Leskovikut në datën 3.VIII-1949 janë kapur dy oficerë Monarko-Fashistë; Nëntoger Skuras Dhërios dhe nëntogeri Trulinos Manolis, që të dy efektivë të batalionit 627 Brigada e 74 e fanteris. Morali i Monarko-fashistëve është shumë i ulët.
Robërit e zënë tregojnë se shumë ushtarë monarko-fashistë kanë hedhur armët dhe janë fshehur nëpër pyje.
Në Tepelenë u bë ceremonia e varrimit të dëshmorit Memo Nexhipi
Tepelenë
Dje paradite në qytetin e Tepelenës u varros trupi i dëshmorit kapiten Memo Nexhipi, i cili ra dëshmor nga plumbi i provokatorëve monarko-fashistë më 2 Gusht. Merrnin pjesë përmbi 1500 veta nga populli i qytetit dhe katundet e afërta. Me këtë rast foli shoku Njazi Islami, i cili në emër të Komitetit Qendror të PPSH-së i dha përshëndetjen e fundit dëshmorit. Pas përshëndetjes nga populli u dërguan dy telegrame; njeri Komitetit Qendror të PPSH-së, tjetri Gjeneral-Kolonel Enver Hoxhës.
Në këto telegrame populli shpreh urrejtjen e pafund për provokacionet e kryera nga monarko-fashistët grekë dhe ndërhyrjet e poshtra t’imperialistve anglo-amerikanë kundër vendit dhe popullit t’onë. Në kohën e varrimit të dëshmorit Memo Nexhipi, ati i tij, ndër të tjera tha: “Të rrojë Partia dhe shokët e Memos”. Pas varrimit pjesmarrsit shpërthyen në demonstrata duke hedhur parulla: “Rroftë Ushtria jonë Popullore”. “Poshtë Monarko-fashistët grekë dhe ndërhyrjet e poshtra të anglo-amerikanëve”, si dhe parulla të tjera urrejtëse për armiqtë.
Qeveria e R. P. të Shqipërisë proteston përsëri pranë Sekretarit të Përgjithshëm të UNO-s për aktet agresive të monarko-fashistëve grekë
Tiranë (ATSH).
Ndihmës Ministri i Punëve të Jashtme, shoku Manush Myftiu i dërgoi sot Sekretarit të përgjithshëm të UNO-s këtë telegram proteste në lidhje me aktet agresive të monarko-fashistëve Grekë në datat 2-4 dhe 5 Gusht.
SHKËLQESIA SË TIJ TRYGVE LIE, LAKES SUCERSS NEW YORK
Në emër të Qeverisë së R.P. të Shqipërisë kam nderin t’ju vë në dijeninë tuaj sa vijon:
Forca të armatosura të Qeverisë së Athinës kanë vazhduar të sulmojnë edhe në datat 3-4 dhe 5 Gusht në kufijtë e Jugut të R.P. të Shqipërisë të mbështetura nga artileria dhe aviacioni. Më datën 4 Gusht sulmi është kryer në sektorin e Bozhigradit dhe në drejtim të Leskovikut në afërsi të piramidave 11-12-13 dhe 14.
Në sektorin e Bozhigradit, ushtria e Qeverisë s’Athinës sulmoi kuotën 1425 dhe atë 1309. Gjatë luftimeve u rrëzua një avion që mirte pjesë në sulm dhe agresorët u hodhën jashtë kufirit nga forcat shqiptare të reparteve të kufirit. 12 ushtarë grekë mbetën të vrarë në tokën shqiptare.
Në datat 4,5 Gusht ushtria e Qeverisë s’Athinë ka hedhur më se 1500 predha artilerie në tokën Shqiptare. Një pjesë e këtyre kanë rënë në katundin Mangulas, ku u dogjën 5 shtëpi dhe 5 predha ranë në katundin Bozhigrad.
Në datën 4 Gusht, ora 7.55 një avion grek që fluturonte në katundet shqiptare Hoxhaj dhe Markat, u rrëzua nga forcat shqiptare në fushën e Finiqit afër Sarandës. Piloti u kap i gjallë.
Më datën 3 Gusht në sektorin e Leskovikut janë kapur nga forcat shqiptare të kufirit dy oficerë grekë: nëntogeri Skueras Dhimitrios dhe nëntogeri Trulinos Manolis që të dy efektivë të Batalionit 627 të Brigadës së 74 të Fanterisë dhe më 5 Gusht në afërsi të piramidës 18 u dorëzuan 5 ushtarë grekë.
Qeveria e R. P. të Shqipërisë e konsideron këtë sulm të përsëritur në shkallë të gjerë nga Ushtria e Qeverisë s’Athinës kundra Republikës Popullore të Shqipërisë, shkelje të hapët të parimeve të së drejtës ndërkombëtare dhe të kartës së Kombeve të Bashkuara dhe një krim që kërcënon seriozisht paqen. Prandaj edhe njëherë Qeveria e Republikës Popullore të Shqipërisë, tërheq vëmendjen e Sekretarit të Përgjithshëm të UNO-s mbi përgjegjësinë e rendë dhe direkte që i bie Qeverisë s’Athinës për këto akte agresive dhe për konsekuencat që rrjedhin.
Qeveria e Republikës Popullore të Shqipërisë proteston përsëri në mënyrë energjike për këto shkelje brutale dhe të vazhdueshme të sovranitetit të Shqipërisë që po kryen të përgatitura sistematikisht nga Qeveria e Athinës dhe që kanë për qëllim prishjen e paqes dhe të sigurimit ndërkombëtar.
Pranoni zoti Sekretar i Përgjithshëm sigurimet e konsideratën time më të lartë. /Memorie.al
Manush Myftiu
Ndihmës Ministër i Punëve të Jashtme
Copyright©“Memorie.al”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e “Memorie.al”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj., pa autorizimin e “Memorie.al”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016
