Nga Kristaq Thanasi
Memorie.al / Një mister i lënë në heshtje që prej 1975-ës. Vetëvrasja e Pirro Gushos, varrimi i tij, pa familjarët dhe gjetja e trupit dekada më pas, pas një dëshmie rastësore. Piro Gusho, ishte anëtar i Komitetit Qendror të PPSH-së dhe Sekretar i Parë i Komitetit të Partisë për rrethin e Fierit, gjatë viteve 1973 -1975. Është gjendur i vetëvrarë më 8 prill të vitit 1975. I ndjeri Piro, është vetëvrarë në moshën 51-vjeçare, në shtëpinë e tij, në lagjen “15 Tetori” të qytetit të Fierit. Ai banonte në katin e dytë të një pallati pesëkatësh, në qendër të qytetit, mbi kompleksin e farmacive, të njohura në Fier si “Farmacia Nr. 1”. Fierakët e mbajnë mend mirë Pirron, kur ai kalonte në këmbë, në rrugë, pasi makinën rrallëherë e përdorte.
I vrazhdë në fytyrë dhe tepër autoritar, bënte kritika dhe ndërhyrje tek të rinjtë, teksa kalonte në këmbë për në Komitetin e Partisë, për manifestime, të quajtura atëherë si shfaqje të huaja në veshje, si pantallona të ngushta, rripa të trashë në brezin e pantallonave, etj.
Në kujtesën e ish-punonjësve të aparatit të Komitetit të Partisë së rrethit, akoma edhe sot, hyrja e Pirros në institucion, është histori tryezash. Të gjithë fshiheshin nëpër zyra, për të mos i dalë përpara. Ish-komshiu i tij, (I.D.), atëherë fëmijë, tregon se; Pirroja në fytyrë dukej i rreptë dhe sa herë që kalonte dhe ngjitej në apartamentin e tij, fëmijët e pallatit, fshiheshin. Prindërit na thoshin se, ai ishte njeri i mirë, prandaj mos keni frikë, megjithatë, kur ai zbriste nga makina, ne i rrinim larg.
Pirroja banonte në katin e dytë të një pallati, afër Komitetit të Partisë. Ishin dy hyrje, të cilat ishin kthyer në një hyrje të vetme, ku ai banonte me babanë dhe fëmijët, si dhe me gruan e tij, e cila ishte mësuese në shkollën 7-vjeçare, “Andon Xoxa” të Fierit.
“Më kujtohet ajo ditë Prilli, kur Pirro vrau veten”, – vazhdon më tej bisedën I.D. Ora ishte…. nuk jam shumë i sigurt, rreth 13.30, kur ai ka zbritur nga makina e punës, shumë i mërzitur. Në gojë mbante një cigare, hera e parë që e shikonim me cigare në gojë, pasi ai zakonisht e mbante atë me cigarishte. Posa është futur në hyrje të pallatit, ka hedhur cigaren, të cilën pothuajse nuk e kishte pirë.
Kjo më kujtohet mirë, pasi dikush nga shokët e mi, e ka marrë atë me qëllim për ta pirë. Pak më vonë, kemi parë djalin e Pirros, Kastriotin, i cili ka dalë me vrap nga shtëpia dhe ka shkuar drejt godinës së Komitetit të Partisë, rreth 50 metra larg, nga vendbanimi i familjes Gusho. Si gjithë fëmijët kureshtarë, i afrohemi derës kryesore, e cila ishte gjysmë e hapur, kemi parë njolla gjaku në bravën e derës dhe jemi larguar me vrap”.
Çfarë ndodhi atë ditë kur Pirro vendosi që t’i jepte fund jetës? Në vitin 1974, Gusho mori pjesë në Konferencën e XX-të të Partisë së rrethit, ku u zgjodh edhe anëtari i Plenumit, si dhe Sekretar i Parë i Komitetit Partisë, Fier.
Kanë qenë muajt e parë të vitit 1974, kur regjimi komunist i atëhershëm, filloj luftën ndaj “armiqve të naftës” në Patos, si dhe në ato zona ku punohej për nxjerrjen e arit të zi. Midis tyre, është kritikuar ashpër edhe Sekretari i Parë të Komitetit të Partisë së Rrethit të Fierit, Pirro Gusho.
Ka qenë dita e diel e 8 Prillit, të vitit 1975, kur në Komitetin e Partisë të Fierit, ishin mbledhur anëtarët e Byrosë së Partisë të këtij rrethi, për të diskutuar edhe për personat e pare, të cilësuar nga regjimi i asaj kohe, si “Sabotatorët e Naftës”. I deleguar nga Byroja Politike e Komitetit Qendror të PPSh-së, ishte anëtari i saj, Haki Toska.
Nga të gjithë anëtarët e byrosë të Komitetit të Partisë Fier, janë bërë pyetje dhe kritika të ashpra drejt Sekretarit të Parë të Komitetit, Pirro Gusho, lidhur me situatën në naftë.
Rreth orës 12.30, pas shumë pyetjesh që i janë bërë Gushos, lidhur me situatën në naftë dhe “armiqtë” e saj, është kërkuar pushim.
Pasdite, ishte lënë që Pirro Gusho, të fliste dhe më pas konkluzionet, do t’i bënte i deleguari i Byrosë Politike, Haki Toska. Pirro nuk ka shkuar në zyrën e tij si zakonisht, por, është drejtuar për në apartamentin ku ai banonte, në lagjen “15 Tetori”. Kishte vendosur t’i jepte fund jetës. Mjeku ligjor i asaj kohe, doktor Bani, i cili i ka bërë ekspertizën trupore, mbas vetëvrasjes, tregon:
“Atë ditë, rreth orës 13.00, ndoshta nuk jam i saktë për orën, unë sapo kisha lënë punën, kur një makinë e policisë, ka ndaluar te këmbët e mia dhe pasi më thanë se do vija me ta për një ngjarje, kam hipur lart. Kemi qëndruar te një pallat dhe jemi ngjitur me shpejtësi në katin e dytë të këtij pallati, në lagjen “15 Tetori”, dhe jemi futur në një apartament, i cili i përkiste Sekretarit të Parë, Pirro Gusho.
Aty më thanë se çfarë kishte ndodhur dhe kam nisur të bëja detyrën time ligjore. Kemi përshkruar një korridor të madh, ku në mes të tij, ndodhej një tavolinë. Para vetëvrasjes, ai kishte konsumuar shumë cigare. Të binte në sy mbi këtë tavolinë, një tavëll duhani, e mbushur plot. Kur hyra në dhomë, pashë Pirro Gushon të rënë në dysheme, i mbytur në një pellg gjaku, midis një pasqyre, të një dollapi rrobash.
Aty gjetëm një gëzhojë dhe pas një kontrolli të imët, u gjend edhe predha e një pistolete në dollapin e rrobave. Pas ekspertizës që kam kryer në trupin e tij, kam konstatuar një vrimë të vogël në kokë. Kjo tregonte se, vdekja e tij kishte ardhur, si rezultat i një plumbi të vetëm, në tëmthin e djathtë…”!
I ndjeri Pirro, në momentin e vrasjes ka qenë para pasqyrës dhe pasi ka vendosur pistoletën te koka, e ka shkrepur atë, ndërsa plumbi, ka dalë nga ana e majtë e kokës, duke hyrë brenda në dollap. Kunati i Pirro Gushos, Thoma Gërzhalli, e kujton kështu momentin e vetëvrasjes:
“Ishte kohë dreke dhe Pirro vjen në shtëpi i rrënuar krejt. Lexohej lehtë ankthi në fytyrë. Sapo futet në shtëpi, takon fëmijët dhe të vjehrrin, që atë ditë ndodhej në Fier dhe ka dalë nga kuzhina. Qëndroi vetëm pak minuta dhe i la thuajse të shtangur, të gjithë pjesëtarët e familjes. Shkoi në dhomë, nga ku më pas u dëgjua krisma. I pari që ka ardhur në apartament pas vrasjes, (me një automatik në dorë), ishte Kryetari i Degës së Brendshme të Fierit të asaj kohe.
Bllokoi derën e jashtme të hyrjes së Pirro Gushos, duke qëndruar vetë në rolin e rojës. Pas pak, vjen grupi hetimor dhe më pas marrin kufomën për ekspertizë. Drejtuesit e asaj kohe, kontaktuan me familjen, duke u thënë se Pirro Gusho, ishte vetëvrarë si armik dhe ju nuk duhet të merrni pjesë në varrimin e tij. Të detyruar nga një presion shumë i madh, familja, nuk u lejua që të merrte pjesë dhe në këto kushte, askush nuk e mori vesh, ku ndodhej varri i Pirros.
Pas dy ditësh, vjen internimi në një fshat të thellë të Roskovecit dhe ndodh edhe vrasja misterioze e djalit të madh të Pirro Gushos, në një fabrikë tullash, gjatë përgatitjes së dheut, me një minë që përdorej si lëndë e parë për tulla.
Pas viteve ’90-të, familja e Pirros, nuk rreshti kërkimet për të zbuluar varrin e tij. Falë dashamirësisë së një qytetari, i cili tregoi se, Pirro ishte varrosur në varrezat e rrugës që shkon për në Patos. Ishte e vështirë gjetja, pasi vendi ku ishte varrosur, ishte sheshuar dhe nuk dukej asnjë shenjë varri.
Më së fundi, pas shumë përpjekjesh, është gjetur vendi ku ishte varrosur në një arkivol primitiv, të bërë me ristela të holla druri dhe ishte vendosur aty lakuriq, vetëm me çorape. Ishte një skenë vërtet makabre. Më pas, familja i mori dhe eshtrat, duke kryer rivarrimin në Pogradec. Pas vetëvrasjes, asnjë gazetë e asaj kohe, nuk ka shkruajtur asgjë të nesërmen. Ajo ngjarje kaloi në heshtje. Për propagandën zyrtare të kohës, Pirro Gusho, u rendit së bashku me “armiqtë” dhe “sabotatorët e industrisë së naftës”. Memorie.al
Copyright©“Memorie.al”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e “Memorie.al”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj., pa autorizimin e “Memorie.al”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016
