Nga KAZIMIERZ SMOLEŃ
Pjesa e dytë
Memorie.al/ ‘Kapot’ i rrahën të burgosurit me shkopinj, derisa të humbnin ndjenjat dhe kur të burgosurit binin në tokë, ata do të vazhdonin duke i shkelmuar. Inteligjenca i’u nënshtrua një persekutimi të veçantë, ndërsa kriminelët e vërtetë konsideroheshin njerëz të respektuar! Unë pashë me sytë e mi, se një ‘Kapo’ që po veçonte dhe seleksiononte njerëzit për punë, i pyeti se çfarë ishin me profesion. Nëse dikush thoshte se ai ishte një kriminel ose se ai e dinte punën që duhej të kryente, ‘Kapo’ e linte mënjanë, por kur gjenin një njeri që kishte mbaruar një universitet, për shembull një avokat, profesor ose gjykatës, do ta rrihnin dhe menjëherë e caktonte të bënte punët më të këqija të mundshme. Punonjësit e gjykatave, gjyqtarët dhe prokurorët, u trajtuan më keq, kështu që askush nuk do ta pranonte se ky ishte profesioni i tyre. Sidoqoftë, policët morën një trajtim edhe më të keq. E di që nëse dikush thoshte se ishte polic, ai vritej në vend.
Ne niseshim për në punë rreth orës 7 të mëngjesit, menjëherë pas apelit, ose në agim, në varësi të sezonit. Orkestra e kampit luante, ndërsa ne niseshim për të punuar. Një grup burrash SS, qëndronte te porta dhe numëronte të burgosurit. Secili i burgosur kishte numrin e vet. Na duhej të shkonim në ritmin e marshimit, pa kapele, në vendin tonë të punës. Rreth orës 5 pasdite, (në dimër) ktheheshim në kamp, të shoqëruar përsëri nga orkestra dhe mblidheshim për një apel. Duhej mjaft kohë, sepse të burgosurit më të fortë zgjidheshin për rreshtat e parë. Pastaj, ishin të ashtuquajturit “myslimanë”, të cilët vendoseshin mbas tyre. Në pjesën e pasme, ne mbartnim kufomat e të burgosurve që kishin vdekur ose ishin vrarë në punë.
Nëse një ‘Kapo’ raportonte ndonjë shkelje të kryer në punë nga i burgosuri i tij, i gjithë kampi duhej të qëndronte në vëmendje gjatë apelit në mbrëmje, të gjunjëzohej ose të qëndronte në një pozicion gjysmë i mbledhur. Kjo zgjaste disa orë. E njëjta gjë ndodhte nëse autoritetet e kampit nuk ishin në gjendje të numëronin të burgosurit. Apeli zhvillohej pavarësisht nëse binte shi, binte borë, apo frynte erë! Në ditë të tilla, neve na jepej vakti i darkës natën vonë, kur shpesh ishim të lagur plotësisht. Nëse një ‘Kapo’ raportonte për një të burgosur të zhdukur, sirena binte menjëherë dhe burrat SS, me ‘Kapot’ dhe qentë e tyre, kërkonin të arratisurin e pretenduar, brenda rrethimit të madh. Unë kam thënë “i dyshuari për arratisje” sepse të burgosurit shpesh humbnin vetëdije dhe nuk ishin në gjendje të paraqiteshin në vendin e duhura!
Nëse kërkimi nuk jepte ndonjë rezultat, njerëzit SS dhe ‘Kapot’, apo udhëheqësi i bllokut me drejtuesit e repartit, do të zgjidhnin 20 – 30 të burgosur, në mënyrë të rastësishme për të zëvendësuar atë të zhdukurin dhe skuadra e pushkatimit në të njëjtën ditë, i ekzekutonte. Pas dy ditësh punë në këtë sektor, unë u caktova në njësinë e punës në krematoriumin II, ku punova për dy ditë. Ndërtesa ishte përfunduar, por nuk kishte furra ose dhomë gazi – ato ishin ende në ndërtim e sipër në atë kohë. Krematoriumi ishte vendosur pranë krematoriumit I, i cili ishte ndërtuar në të njëjtën mënyrë. Secila nga krematoriumet mund të mbante 2000 persona në të njëjtën kohë. Dhomat e gazit ishin të vendosura nën tokë dhe mund të arriheshin me shkallë, si bodrumet. Në atë kohë, dhomat ishin ende bosh, kështu që në shikim të parë ato dukeshin si dhoma dushi. Vetë krematoriumi ishte një sallë e madhe me dhoma të vogla të vendosura pranë.
Mbi dhomat kishte banesa, më vonë të destinuara për të burgosurit e punësuar në njësinë komanduese speciale, që operonin në krematorium. Krematoriumi ishte ende në ndërtim e sipër në atë kohë. ‘Kapo’ i Krematorium, ishte i ashtuquajturi “Ruffian nga Dyseldorf”. Ai e fitoi këtë post për gjoja vrasjen e një duzinë apo më shumë njerëz në atë vend. Ai gjithashtu kishte pamjen e një krimineli. Ai ishte një burrë me shtat lartësi mesatare, me mollëza të spikatura, sy të errët të fryrë, vetulla të zeza të bashkuara, një vështrim të zymtë, ballë të vrenjtur, krahë në mënyrë disproporcionale të gjatë, si majmun. Të gjithë ishin të frikësuar nga ai dhe të gjithë të burgosurit shmangnin çdo kontakt me të, sepse nëse nuk i bindeshin urdhrave të tij, mund të vriteshin. Ai ‘Kapo’ më vonë u transferua në një kamp tjetër.
Detyra ime në krematorium ishte mbajtja e tullave. Një mbrëmje, pas tre javësh karantinë, të gjithë u udhëzuam pas apelit për të formuar grupe me pesë veta dhe na morën në bllokun 14. Më kujtohet shumë mirë që nga 960 njerëzit që filluan karantinën me mua, vetëm 580 ishin gjallë pas tre javësh. Pjesa tjetër u vra në punë nga ‘Kapot’, kurse një numër i vogël i tyre vdiqën nga lodhja. Menjëherë pasi u zhvendosa në bllokun 14, u sëmura dhe ndjeva se kisha ethe të forta, por prapë shkova në punë, sepse e dija që të burgosurit që ishin të sëmurë dhe nuk punonin, dërgoheshin nga njerëzit SS në dhomat e gazit ku dhe i helmonin.
Kam punuar në vende të ndryshme. Sidoqoftë, çdo ditë vazhdoja të isha më i sëmurë dhe pas disa ditësh, nuk mund të qëndroja as në këmbë. Mjekët më njoftuan më vonë se kisha vuajtur nga ‘pneumonia bilaterale’. Situata në të cilën ndodhesha, ishte katastrofike, sepse nuk isha në gjendje të punoja, por e dija se do të helmohesha, nëse do të pushoja së punuari. Miqtë e mi më ndihmuan për apelin e mëngjes. Gjatë gjithë apelit në mbrëmje, u shtriva në baltë, sepse nuk isha në gjendje të qëndroja në këmbë. Prandaj, vendosa të shkoj në spital. Kur mbërrita në infermierinë, e cila ndodhej në bllokun nr. 12, pashë një radhë prej rreth 150 të burgosurish që prisnin në hyrje. Ishte e pamundur që doktori të shihte të gjithë ata të burgosur në një ditë, kështu që vetëm falë shkathtësisë, arrita të shmang radhët dhe u futa brenda në dhomë. Unë u ekzaminova nga Dr. Roman Zenkteler, nga rrethi Poznaoz, i burgosuri nr. 20497. Ai më mati temperaturën, më pyeti se çfarë nuk shkonte dhe më udhëzoi të kthehesha të nesërmen pas apelit. Të nesërmen gjatë apelit të mëngjes, kur nuk isha në gjendje të qëndroja fare dhe isha shtrirë në baltë, shefi, Schreiber, thirri numrin tim dhe më tha të shkoja në spital.
Blloku nr. 12 mund të përshtatet vetëm rreth 70 pacientë, të ashtuquajturit “prominente”. Ne e dinim që ata nuk do të dërgoheshin në dhomat e gazit. Të sëmurët që do të dërgoheshin për në dhomat e gazit u vendosën në bllokun nr. 7, dhe ata i dërgonin në dhomat e gazit me kamionë një herë në javë. Atë ditë, 35 të burgosur u pranuan në spital, 33 u vendosën në bllokun nr. 7, ndërsa i burgosuri, Michał Adamczewski, një kuzhinier kampi dhe unë u dërgova në bllokun nr. 12. Sidoqoftë, para se të na caktonin atje, ne ishim ekzaminuar edhe një herë nga një mjek gjerman, Untersturmführer Rohde. Nuk e di pse më caktuan të blloku 12. Një vit më vonë, e pyeta Dr. Zenkteler, për këtë dhe ai tha “Unë e dija që gjithsesi do të mbijetonit”.
Zenkteler, ishte një njeri 56-vjeçar i bëshëm, me kocka të trasha, këmbë të shkurtra e të lehta, fytyrë të rrumbullakët dhe vetulla të çrregullta. Ai ishte mosbesues, i trajtonte ashpër të sëmurët dhe shpesh i godiste për sjellje të keqe, qoftë edhe shkelje të vogël. Ai ishte i pamëshirshëm ndaj mjekëve më të rinj dhe personelit të infermierisë, për shkeljet më të vogla, ata u rrahën, u qortuan ose u morën nga spitali dhe u dërguan për të punuar në kamp. Së bashku me mjekët gjermanë, ai zgjidhte të sëmurët për në dhomat e gazit. Ndonjëherë ishte e pamundur të kuptoje atë njeri, sepse nëse do të përballesh me të në një mënyrë të ashpër, mund të fitoje afeksionin e tij, me guximin tënd. Ai ishte një frikacak i madh dhe kishte shumë frikë nga njerëzit SS, ndërsa të sëmurët dhe personeli i spitalit, kishin frikë shumë prej tij. Ai erdhi nga rrethi i Poznań, ku më vonë u bë i ashtuquajturi “Plaku i kampit”.
Në fillim, kisha shtratin tim në spital, më vonë e ndava me një burrë tjetër. Ushqimi ishte i njëjtë si në pjesën e punës së kampit. Mjekët na ekzaminuan, regjistruan historikun tonë mjekësor, por ata nuk na dhanë ilaçe. Gjatë gjithë qëndrimit tim, i cili zgjati 8 ditë, më dhanë vetëm një pilulë, aspirinë! Pastaj u transferova në bllokun nr. 8, blloku i të sëmurëve, ku edhe aty qëndrova për 8 ditë. Më vendosën në dhomën nr. 4, me të burgosur që vuanin nga ethet e tifos. Të burgosurit nuk mund të zbulonin se vuanin nga tifoja, sepse do të vriteshin nga injeksioni i fenolit. Mjekët që ishin të burgosur, apo edhe Rohde, i cili ishte gjerman, bënin një sy qorr dhe në dosjet e tyre mjekësore i diagnostikonin pacientët që gjoja vuanin nga “gripi”.
Pasi qëndrova në bllokun nr. 8 për katër ditë, Dr Jerzy Reichmann, një polak, erdhi në dhomën time dhe më pyeti: “Kush mund të lexojë dhe shkruajë në gjermanisht”? Unë isha në mesin e atyre që dija të shkruaja dhe të lexoja në gjermanisht, kështu pasi shkrova anamnezën e një pacienti, gjë që e bëra mirë, u punësova si ndihmës në dhomën kirurgjikale të Dr. Chaim Krause, një hebre polak nga Kielce. Ai ishte më i gatshëm për t’i trajtuar të sëmurët, vetëm me ushqim të shtuar, gjithçka vinte nga e pa ngrëna. Detyra ime ishte të shkruaja historikun mjekësore të diktuar nga mjeku, të numëroja numrin e pacientëve, të pastroja dhomën dhe të nxirrja kufomat.
Duke zënë atë pozicion, unë kisha një liri më të madhe të lëvizjes, dhe meqenëse blloku nr. 8, ishte vendosur pranë bllokut nr. 7, unë pata mundësinë të shihja transportime të burgosurish të destinuar për në dhomat e gazit. Në përgjithësi, njerëzit nga blloku nr. 8, nuk u morën në dhomat e gazit. Sidoqoftë, ndonjëherë nëse nuk kishte mjaftueshëm njerëz nga bllokun nr. 7, për të mbushur numrin e kërkuar e të dërguar për gazim në një ditë të caktuar, merreshin të burgosur nga blloku nr. 8 për të mbushur vendet bosh. Vendimi se kush duhet të transferohej nga blloku nr. 8 në bllokun nr. 7, dhe për pasojë të dërgohej në dhomat e gazit, merrej nga mjekët e burgosur. Ata zakonisht zgjidhnin pacientë të sëmurë terminalë. Kishte dy transporte në javë në dhomat e gazit, kryesisht në mëngjes, kur pjesa tjetër e të burgosurve ishte jashtë kampit.
Të burgosurit e përzgjedhur për gazim mblidheshin fillimisht në bllokun nr. 7 ose në oborrin e tij. Pastaj, mbërrinin kamionë dhe të sëmurët me shpejtësi hidheshin brenda, dhe drejtoheshin drejt dhomave të gazit. Ndonjëherë të burgosurit e destinuar për ‘gazim’, kishin një tatuazh me shkronjën “A”. Në fund të shkurtit ose në fillim të marsit 1943, ky proçes ‘Gazimi’ ende po zhvillohej në dhomën e përkohshme, në shtëpinë e bardhë pranë pyllit. Vdekshmëria mesatare ditore në bllokun nr. 8, kur qëndrova atje, arriti në 20-30 njerëz. Në bllokun nr. 7, vdekshmëria ishte dukshëm, më e lartë. Mesatarisht, numri i të burgosurve në atë bllok ishte rreth 800. Rreth 150 prej tyre vdisnin çdo ditë, por mbaj mend që një ditë ai numër u rrit në 320 persona. Të burgosurit në bllokun nr. 7, u trajtuan dhe u ushqyen njësoj si blloqet e tjerë, por meqenëse aty ishin vendosur vetëm të burgosur të sëmurë rëndë dhe numri i tyre ishte aq i lartë, sa që në bllok nuk kishte vend aq sa duhet, shumica e atyre që vdiqën, u mbytën thjesht për shkak të mungesës së ajrit. Në atë kohë, ishte një moshuari në bllokun nr. 7, Wiktor Mordarski, i burgosur nr. 3000, ish-zëvendës prokuror nga Nowy Sącz.
Ai i ndihmoi shumë të burgosurit, duke i shpëtuar ata nga ‘Gazimi’. Ai shpëtoi jetën e shumë njerëzve që janë ende gjallë edhe sot. Për ta bërë këtë, ai duhej të arrinte një marrëveshje me të moshuarit e bllokut nr. 8. Në atë kohë, atë pozitë e mbante Józef Bernacik nga Poznań, i burgosuri nr. 15517, i cili erdhi në Auschwitz nga Dachau. Ai ishte një person shumë i mirë, kështu që të gjithë të burgosurit e quanin “Babai” ai u dha një ndjenjë sigurie të gjithë polakëve. Më vonë, ai u bë magazinier, dhe meqenëse ishte një nga të burgosurit më të vjetër dhe fliste mirë gjermanisht, ai ishte gjithashtu i respektuar nga ‘Kapot’ gjermanë.
Meqenëse isha vendosur në dhomën për pacientët që vuanin nga tifoja, unë u preka me atë sëmundje. Për katërmbëdhjetë ditët që isha i sëmurë, nuk mora asnjë ilaç dhe me gjithë temperaturën shumë të lartë, u detyrova të ecja zbathur në një dysheme prej betoni deri në tualet, që ndodhej rreth 30 hapa larg. Gjatë asaj kohe, pothuajse të gjithë polakët në Birkenau, po dërgoheshin në kampe të tjera përqendrimi në Gjermani.
Ata që qëndruan në Birkenau, ishin vetëm polakë të sëmurë, një pjesë e personelit të spitalit dhe disa profesionistë. Të gjithë polakët që kishin mbajtur më parë, pozicionin e ‘Kapos’ ose kishin kryer funksione administrative në kamp, u zëvendësuan nga çekë dhe hebrenj. Kisha frikë se do të humbja punën time si ndihmës i një mjeku, kështu që u ktheva në punë, megjithëse isha ende shumë i sëmurë. Ndërsa vuaja nga tifoja, nuk haja pothuajse asgjë, kështu që pata diarre. Jeta ime u shpëtua vetëm në sajë të paketave të ushqimit që fillova të marr nga shtëpia, pothuajse çdo ditë.
Në nëntor 1942, siç më thanë miqtë e mi, 60 djem nga Zamojszczyzna, u sollën në Birkenau me familjet e tyre. Djemtë ishin të gjithë nën 14 vjeç dhe u vendosën në një bllok të veçantë. Në fund të marsit, ata u transferuan në Auschwitz dhe, siç mësova më vonë nga të burgosurit e tjerë, u injektuan me fenol. Vetëm tre djem mbijetuan nga ai grup. I moshuari i bllokut nr. 7, Mordarski, arriti t’i fshihte ata në bllokun e tij. Kur po qëndroja në bllokun nr. 8, pashë përmes vrimës së çelësit të një njeriu SS, Franz Schulz, i cili nuk ishte mjek, por një infermier, duke injektuar fenol në rreth 20 hebrenj grekë, që vuanin nga malaria. I pashë duke u shoqëruar nga blloku nr. 7 në dhomën e infermierisë në bllokun nr. 8 dhe më pas i sollën një nga një në dhomën ku Schulz po priste. Schulz udhëzoi çdo të burgosur të zhvishej nga beli lart, i’u afrua atij, futi gjilpërën thellë në zemrën e të burgosurit dhe injektoi fenol. Pas një injeksioni të tillë, të burgosurit shembeshin menjëherë. Pastaj, të burgosurit hebrenj që ishin atje me Schulz-in, i merrnin të dënuarit për krahësh dhe i tërhiqnin në dhomën e marangozit. Më pas kufomat u morën me ambulancë nga dhoma e marangozit, për t’i dërguar në një vend të panjohur. Transporti i fundit i të burgosurve nga blloku nr. 7 në dhomat e gazit, u bë në fund të marsit ose në fillim të prillit 1943. Nga ai moment e tutje, pacientët arianë nuk ishin më të ‘gazuar’. Për më tepër, gjatë asaj kohe në kamp, u dha një urdhër zyrtar që ndalonte rrahjen e të burgosurve, por kjo nuk do të thoshte se të gjitha rrahjet u ndalën. Ai moment shënoi fillimin e një jete më të mirë për të burgosurit e kampit. Ne u trajtuam pak më mirë dhe nga qershori i vitit 1943, ata që vuanin nga tifoja, mund të pranonin se ishin të sëmurë, pa frikën e injektimit. Në kamp ishte krijuar edhe një repart I’ etheve të tifos’. Në atë kohë, 600 pacientë të infektuar me këtë sëmundje, morën trajtim.
Në fund të prillit dhe në fillim të majit 1943, tre transporte të Polakëve, të përbërë nga rreth 3000 njerëz, mbërritën në Birkenau. Dy transportime ishin nga Varshava, dhe një nga Lódź. Këto zakonisht përmbanin anëtarë të inteligjencës dhe njerëz që ishin përfshirë në aktivitete ‘nëndheshme’. Ata sollën një jetë të re në kamp, ku polakët ishin ndjerë të huaj gjatë tre muajve të mëparshëm, sepse ishin një grup i vogël. Të sapoardhurit zunë shumë pozicione në vetëqeverisjen e kampit. Ata na gëzuan duke na sjellë lajme të mira për situatën politike, ndonjëherë për familjet tona, dhe situatën në Qeverinë e Përgjithshme. Më 17 maj, unë zëvendësova një Çek, i cili ishte dërguar në një kamp të sapohapur për familjet cigane, si një nëpunës blloku. Para se të shkoja në banjë për herë të parë, e kisha fshehur çantën time me dokumente në krevatin marinar në të cilin flija, kështu që kur u bëra një ndihmës i mjekut, e fsheha atë në një dollap në zyre. Dy ditë pasi u bëra një ndihmës, një burrë SS, nga Departamenti Politik, erdhi në dhomën tonë dhe e kontrolloi atë pa thënë asnjë fjalë. Ai gjeti çantën time me dokumentet e mia, më goditi disa herë në fytyrë, më mori dokumentet dhe më kërcënoi se do të dërgohesha te skuadra e dënimit, nën dyshimin e përpjekjes për arratisje. Unë isha shumë i frikësuar, sepse e dija shumë mirë nga historitë e miqve të mi, se çfarë ishte kjo njësi. Unë gjithashtu kisha patur një shans për t’i parë vetë të burgosurit që punonin në ato sektor.
Ndonjëherë të burgosurit nga skuadra e dënimit, mund të merrnin ndihmë nga mjekët dhe të vendoseshin në spital, por kjo u ndodhi vetëm disa prej tyre. Numri i njerëzve në këtë sektor ishte zakonisht mbi 200. Të burgosurit në këtë sektor nuk e dinin për sa kohë do të qëndronin aty. Periudhat ndryshonin, por kishte edhe njerëz që ishin dënuar për një qëndrim të përhershëm në këtë sektor. Atje mund të transferoheshin edhe për një shkelje të vogël të rregullave. Skuadra e dënimit ishte e vendosur në bllokun nr. 1. Oborri ishte i rrethuar nga një mur i lartë i mbështjellë me tela me gjemba. Të burgosurit e ‘SK’, lejoheshin të largoheshin nga blloku dhe oborri vetëm kur shoqëroheshin nga burra SS, kur shkonin për të punuar. Ata ishin të ndaluar të komunikonin me të burgosurit nga blloqet e tjera. Detyra e tyre ishte të gërmonin kanale kullimi që shtriheshin rreth kampit ose të bënin punë inxhinierike të lumit Vistula. Ata duhej të punonin shpejt dhe e vetmja mënyrë që të lëviznin ishte të vraponin. ‘Kapot’ në ‘SK’ ishin vetëm gjermanë, kriminelët dhe sadistët më të mëdhenj. Megjithëse atyre të burgosurve u jepej i njëjti ushqim si të burgosurit në blloqe të tjera, ata vështirë se mund ta mbaronin vaktin e tyre, sepse kishin mbi kokë njerëzit e SS, autoritetet e bllokut dhe ‘Kapot’. Të burgosurit e ‘SK’ shpesh zgjoheshin natën, rriheshin pa mëshirë me shkopinj, shqelmoheshin dhe shpesh detyroheshin të qëndronin në rresht në oborrin e bllokut, për një natë të tërë.
Një i burgosur, emrin e të cilit nuk mund e mbaj mend tani, por mund të ketë qenë Antoni Kępa nga Lódź, i burgosuri nr. 6874, një berber me profesion, i cili punoi si berber në ‘SK’ për ca kohë, më tha se një ditë në dimër, ‘Kapo’ i ‘SK’ kishte urdhëruar të qëndronte i zhveshur në fushë gjatë gjithë natës. Në punë, ata trajtoheshin në një mënyrë mizore dhe rriheshin brutalisht, jo vetëm për gabimin më të vogël, por edhe për faktin që shefi ‘SS’ ose ‘Kapo’, thjesht nuk i pëlqente. Ata u mbytën në hendeqet që gërmuan. Prandaj, nuk është për t’u habitur që në kushte të tilla, ishte e pamundur të mbijetohej, dhe disa të burgosur që u lanë gjallë nga ‘’SK vetëm falë rrethanave të favorshme dhe fatit të jashtëzakonshëm.
Çdo ditë, disa dhjetëra kufoma mbërrinin me një karrocë të veçantë nga vendi i punës i ‘SK’. Udhëheqësi i bllokut dhe ‘Kapot’ argëtoheshin në grup, duke i thënë një ose disa të burgosurve që do të vdisnin për disa minuta, pastaj ata do t’i varnin në një grep në tualete në tingullin e një gongu. Të burgosurit vdiqën nga mbytja. Një metodë tjetër që u përdor për të vrarë njerëzit, ishte varja e tyre nga këmbët në një grep, ndërsa koka vendosej në një kovë të mbushur me ujë. Metoda të tjera të zakonshme të ngacmimit përfshinin grumbullimin, aktivitetet fizike dhe detyrimin e të burgosurve të kënaqnin nevojat e tyre natyrore, në një kohë dhe ritëm të caktuar. Pavarësisht nga stina, të burgosurit duhet të laheshin lakuriq në mëngjes, por atyre nuk u jepej asnjë peshqir, kështu që u duhej të vishnin të brendshmet, ndërsa ishin ende të lagura.
Përveç ‘SK’, ekzistonte edhe një mënyrë tjetër për të ndëshkuar të burgosurit për shkelje të vogla, përkatësisht vendosja e tyre në një bunker. Bunkerët ishin të vendosur në bllokun nr. 2. Unë i pashë me sytë e mi, se si dukeshin bunkerët. Disa prej tyre ishin 60 me 80 cm. dhe ishin të larta 2 m., kështu që i burgosuri ishte në gjendje të ngrihej brenda, por bunkerët e tjerë kishin një tavan aq të ulët, sa ishte e mundur vetëm të qëndronin në një pozicion të përkulur. Nuk kishte dritare dhe dyer. Bunkerët ishin krejtësisht të zbrazët, kishin një dysheme prej betoni dhe mund të futeshin përmes një vrime që ishte me dry dhe ndodhej poshtë dyshemesë. Ndonjëherë, më shumë se deri në katër të burgosur, u futën në një bunker të tillë. Për shkak të mungesës së ajrit, të burgosurit u mbytën. Kur largoheshin nga bunkeri, ata shpesh kishin plagë pickimi në gishta, të cilat ia kishin shkaktuar vetes për shkak të dhimbjes që ndienin ndërsa mbyteshin në pozicione të pakëndshme. Në përgjithësi, të burgosurit vendoseshin në bunkerë të tillë për një natë dhe u duhej të shkonin në punë të nesërmen në mëngjes. Ata nuk e dinin sa gjatë do të qëndronin në bunker. Periudha ndryshonte. Njoha një të burgosur me emrin Wiesław Kielar nga Jarosław, i burgosur nr. 290, i cili u dënua me një muaj qëndrimi në një bunker, vetëm se veshi dy triko në punë, sepse ishte dimër.
Gjatë kohës kur unë isha në Birkenau dhe ‘SK’ ishte vendosur atje, i moshuarit e bllokut nr. 1 ishte Arnold Bom, një gjerman, i burgosur nr. 8 dhe dy polakë nga Chorzów që kishin nënshkruar disa dokumente në kamp që vërtetonin shtetësinë e tyre gjermane: Franciszek Daniach, numri i të cilit ishte mbi 11000 dhe Emil Bednarek, me një numër mbi 1000.
Në oborrin e bllokut ‘SK’, kishte një vend për varje, ku ekzekutoheshin zyrtarët me vdekje, dhe një stol që përdorej për fshikullimin (rrahjen) e të burgosurve. Ekzekutimet për një të ashtuquajtur përpjekje arratisjeje, u bënë në prani të të gjithë kampit në sheshin e apelit. Gratë që u sollën në kamp, u vendosën në një kapanon të veçantë për gratë, menjëherë pas telave të kampit të burrave. Quhej FKL (Kampi i përqendrimit të grave). Procesi i pranimit ishte saktësisht i njëjtë si në kampin e burrave, por gratë, pasi ishin zhveshur, u turrën plotësisht të zhveshura në banjën e cila ndodhej në FKL. Nëse nuk kishte vend të mjaftueshëm në FKL, ato dërgoheshin me shpejtësi në banjën e kampit tonë, gjithashtu plotësisht të zhveshura. Gratë kishin kokën, sqetullat dhe pjesët intime të tyre, të rruara nga burrat. Në përgjithësi, personeli në banjë përbëhej nga burra, ndërsa grupet e grave shoqëroheshin nga burra SS dhe të ashtuquajturit SS, ishin mbikëqyrës.
Më 23 korrik 1943, i gjithë kampi i burrave u transferua nga i ashtuquajturi seksioni ‘B I B’ në seksionin ‘B II’ të sapo-ndërtuar, por të burgosurit e shëndetshëm u vendosën në seksionin ‘B II d’, ndërsa të sëmurët shkuan në seksionin ‘B II f’. Midis zonës së punës së kampit dhe zonës së spitalit, ndodhej seksioni ‘B II e’, i cili u pushtua nga ciganët në prillin e vitit 1943. Zona e spitalit ‘B II f’, përbëhej nga 18 kazerma prej druri të tipit zviceran me dysheme dhe dritare. Ato kazerma ishin të ngrohta, të lehta, kishin një tavan dhe soba normale. Shtretërit marinare në dhoma kishin dy nivele. Kishte rreth 44 shtretër në secilën kazermë, të cilat mund të përshtateshin për rreth 90 persona. Më vonë, nganjëherë rreth 170 njerëz ishin vendosur në blloqe për ata që vuanin nga tifoja. Kushtet e jetesës u përmirësuan ndjeshëm dhe pjesa e ushqimit (supë më e mirë, bukë e bardhë) por të burgosurit e sëmurë rëndë u rritën. Në atë kohë, unë isha një ndihmës infermier në blloqet e tifos nr. 10 dhe nr. 11.
Kampi i ciganëve ‘B II e’ përbëhej nga 32 kazerma të tipit të qëndrueshëm. Transporti i parë arriti në muajin prill dhe brenda disa muajve në vijim numri i njerëzve arriti në 18 mijë. Familjet u mbajtën së bashku, kështu që burrat banonin me gratë dhe fëmijët. Ata morën shenja të zeza, që nënkuptonin që ishin anti-social dhe u vendosën krahas numrave të tyre në fillim u paraprinte shkronja “Z” për Zigeuner (Cigan). Ata ishin nga 1 në 18 mijë. Në fillim, ciganët trajtoheshin dhe ushqeheshin më mirë se të burgosurit e tjerë. Autoritetet e kampit gjithashtu organizuan një të ashtuquajtur Kopsht fëmijësh, për argëtimin e fëmijëve.
Fillimisht, ata nuk punonin në kamp, por detyra e tyre ishte të mbanin pjesën e tyre të pastër. Shumica e këtyre ciganëve ishin gjermanë. Kampi i tyre i ngjante një kampi normal ciganësh jashtë Auschwitz, sepse ciganët kishin veshur rrobat e tyre civile. Disa prej tyre ishin njerëz që kishin shërbyer në ushtrinë gjermane, por u morën nga shtëpitë e tyre dhe u vendosën në kampin e ciganëve, ndërsa ishin me pushime dhe kishin veshur rroba civile. Ata ushqeheshin mirë dhe kuzhina e tyre ishte shumë më e pajisur se kuzhina e kampit tonë. Ata u lejuan të kishin para, ndërsa ne jo, pasi kishim kuponë. Ciganët lypnin nëpër tela me gjemba dhe mashtronin të burgosurit e tjerë, me këmbim ushqimi dhe me të ashtuquajturat parashikim të fatit. Vetëm gratë cigane ishin fallxhore. Meqenëse kampi i tyre ishte jashtëzakonisht i ndotur, sëmundjet infektive, të tilla si tifoja ose sëmundje të tjera infektive, filluan të përhapeshin, gjë që rezultoi në një vdekshmëri relativisht të lartë./Memorie.al
Copyright©“Memorie.al”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e “Memorie.al”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj., pa autorizimin e “Memorie.al”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016
