Nga Caf Jonuz Çulaj
Memorie.al/Të shkruash për Hamid Gjylbegun, nuk asht punë e kollajtë, nuk mjafton dëshira apo dhe vullneti i mirë. Duhet ma tepër dhe duhen studime komplekse për të krye një detyrë të tillë. Ç’asht e vërteta në këto vitet e fundit, diçka është thanë. Dikush shkroi në ndihmesën e tij në fushën e letërsisë për fëmijë, dikush tjetër në aftësitë organizative në fushën ushtarake, dikush për përkthimet, të tjerë sqarojnë se përse ai ishte person “non grada” për regjimin komunist. Gjithsesi për të, duhet të vijë dita që të shkruhet, për aq sa i takon.
Hamid Gjylbegu u lind në Shkodër në vitin 1887, në atë familje të njohur e fort të nderume. Shkollën fillore e të mesme, i kreu në qytetin e lindjes, ndërsa shkollën e lartë në Stamboll, ku u diplomua në artin ushtarak.
Gjatë jetës së tij kreu shumë funksione ushtarake e civile. U shqua sidomos, në vitet 1918-1920, në kohë kritike për Shkodrën. Dha ndihmesë në veprimtarinë e Komitetit “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës”. Gjithashtu u mor me mbarëvajtjen e Kongresit të Lushnjes, në vitin 1920.
Në luftën e Koplikut kundër inkursioneve jugosllave, ai dha një kontribut të madh, me aftësitë e tija ushtarake. Aty ai luftoi përkrah Ahmet Zogut, Sylço Bushatit, Rexhep Shalës, Taip Shkodrës, etj. Si gjithmonë kronikani popull, kujtesa e të cilit është e pagabueshme, do ta përjetësonte atë.
Hamid Gjylbegu, nuk e vazhdoi ma karrierën ushtarake. Duke qenë njeri me përgatitje të thellë intelektuale, ai lidhi miqësi e bashkëpunoi ngushtë me personalitete të tilla si: Faik Konica, Mithat Frashëri, Lef Nosi, At Gjergj Fishta, At Vincens Prendushi, etj.
Korrespondenca me ta përpos takimeve vetjake, ishte e pandërprerë. Hamidi ishte poliglot dhe njihte italishten, frëngjishten, gjermanishten dhe turqishten. Si atdhetar, ai botonte në periodikët e kohës, për probleme të ndryshme.
Botonte gjithashtu libra për fëmijë dhe ato të karakterit fetar. Hamid Gjylbegu, ka qenë armik i betuem i çdo lloj diktature. Pushtimin italian të vendit, ai e priti me urrejtjen ma të madhe, duke bë thirrje për qëndresë popullore. Nga ana tjetër ishte dhe armik i ideve komuniste, të cilat ishin futë asokohe në Shqipëri. Si intelektual i mirëfilltë, ai e ndjeu të ardhmen e vendit. Ai e theksonte disa herë që komunizmi sjell, terror e gjak, varfëri e skamje, mjerim e degjenerim.
Kjo fushatë e egër sipas tij, do të përfshinte të gjitha shtresat e popullsisë sonë. Që nga intelektualët e deri tek populli i thjeshtë, që do të mbante mbi shpinë, represionin e emisarëve të kuq.
Dihet kundërshtimi i organizuem pas vitit 1944. Dihet kundërpërgjigja e menjëhershme e komunistëve. “Vendi është shkatërrua dhe po shkon drejt greminës…”, i shkruante ai Enver Hoxhës. Me kurajo të madhe e pa pasur frikë, ai e kritikon diktatorin për dy probleme të mëdha, për Kosovën dhe për luftën kundër klerit.
U arrestua disa here, po nuk i bënte përshtypje sepse ishte mësuar që në kohën e fashizmit. Hamid Gjylbegu asht ndër të vetmit persona, që nuk mori pjesë asnjëherë në votimet që bëheshin në Shqipërinë komuniste, qofshin këto për pushtetin vendor, apo atë lokal. E këtë gjithkush e dinte.
Ishte nën survejim të plotë dhe për këtë arsye, ai u shmang nga shoqëria e i’u fut studimeve të thella. Shkroi dy vëllime të titullueme, “Mbi estetikën” në 800 faqe. Gjithashtu ai, përktheu shumë autorë të antikitetit.
Vitet e fundit të jetës i kaloi në Elbasan, tek e bija, ku dhe vdiq në 24 shkurt të 1979-ës. Menjëherë pas vdekjes, në shtëpinë e tij në Shkodër, që u kontrollua nga pushtetarët, u gjetën disa trakte e revista, të Ballit Kombëtar. Memorie.al
Copyright©“Memorie.al”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e “Memorie.al”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj., pa autorizimin e “Memorie.al”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016
