Memorie.al. Më 2 shtator 1969, në moshën 79 vjeçare, ndërroi jetë lideri komunist vietnamez, Ho Chi Minh, i njohur si revolucionar komunist dhe burrë shteti i cili, në vitet 1945–1955, mbajti funksionin e kryeministrit të Vietnamit dhe nga 1955 deri në 1969-ën, si President i Republikës Demokratike të Vietnamit (Vietnami Verior). Në vitin 1957, kur ishte në postin e Presidentit të Vietnamit, Ho Chi Minh, vizitoi edhe Shqipërinë, duke shkuar në disa rrethe të vendit. Që pas prishjes së marrëdhënieve zyrtare me Bashkimin Sovjetik në vitin 1961, regjimi komunist i Tiranës me në krye Enver Hoxhën, e konsideronte Vietnamin, si një nga shtetet më mike dhe më të afërt të saj, pas Republikës Popullore të Kinës. Nisur nga kjo, në shtatorin e vitit 1969, Tirana zyrtare dërgoi një delegacion në Vietnam, për të marrë pjesë në ceremonitë e varrimit të Ho Chi Minh-it, i cili kryesohej nga anëtari i Byrosë Politike të Komitetit Qendror të PPSH-së, Rita Marko, që njëkohësisht në atë kohë mbante edhe postin e zv /Kryetarit të Kuvendit Popullor të Republikës Popullore të Shqipërisë e gjithashtu, edhe si sekretar i Parë i Komitetit të Partisë së rrethit të Durrësit. Pas kthimit nga Vietnami dhe Republika Popullore e Kinës, ku ai delegacion bëri një vizitë miqësore, ashtu siç ishin “normat dhe rregullat e Partisë”, Rita Marko, raportoi para Enver Hoxhës dhe “shokëve” të tjerë të udhëheqjes, lidhur me ato vizita, gjë e cila pasqyrohet edhe në proces-verbalin përkatës me siglën “Tepër sekret”, që Memorie.al, po publikon në disa numra.
TEPER SEKRET
Shënime të mbajtura gjatë raportit verbal të dhënë Sekretarit të Parë të Komitetit Qendror të PPSH-së, shokut Enver Hoxha, më 19 shtator 1969, nga shoku Rita Marko, kryetar i delegacionit që vizitoi Republikën Demokratike të Vietnamit, për të marrë pjesë në varrimin e Presidenti Ho Chi Minh, si dhe vizita në Republikën Popullore e Kinës.
Shoku Enver ftoi në mbledhje këta shokë, për të dëgjuar shokun Rita Marko: Mehmet Shehu, Haki Toska, Hysni Kapo, Ramiz Alia dhe Xhafer Spahiu. Shoku Enver ia dha menjëherë fjalën shokut Rita Marko.
SHOKU RITA MARKO: Kur arritëm në Hanoi, na pritën udhëheqësit vietnamezë. Anëtari i Byrosë Politike që kishte qenë në Shqipëri, Hoàng Văn Hoan, kishte ardhur në aeroport. Ata flasin mirë për të, por thuhet se është i sëmurë. Kur e pyeta për shëndetin e tij, më tha se nuk është i sëmurë.
Hoàng Văn Hoan duket se është pro-kinez, një njeri i mirë. Rrugës nga aeroporti për në shtëpinë ku do të qëndronte delegacioni ynë, na njoftuan se ceremonia mortore, do të bëhej pas dy ditësh, në orën 10. Mirëpo, befas, në mbrëmje na njoftuan se do të ishte e nesërmja dhe një orë më parë, ora 9, për shkak të vapës së madhe.
Një anëtar i Komitetit Qendror na shoqëroi rrugës nga aeroporti për në shtëpi. Më vonë vendosëm një kurorë në ndërtesën ku kishin vendosur arkivolin e Ho Chi Minh-ut. Kemi vënë re situatën shumë të ashpër kudo, (pasi) njerëzit kudo kishin një pamje vuajtjeje në fytyrat e tyre, madje edhe kuadrot që na shoqëronin. Delegacioni kinez i kryesuar nga Li Xiannian mbërriti pasdite. Me të mbërritur në aeroport, ai kërkoi menjëherë të takohej me ne.
Ne ramë dakord të organizojmë takimin në ambasadën e tyre, sepse ishte një vend i mirë dhe i sigurt. Li Xiannian më pyeti se si jam në shëndet dhe më pas përcolli ftesën e udhëheqjes së partisë dhe qeverisë kineze, për t’i dërguar një delegacion partiak dhe qeveritar pranë tyre, me rastin e 20-vjetorit të shpalljes së Republikës Popullore të Kinës. Ai na tha se nuk do të kenë një festë të madhe të 20-vjetorit, por presin që me këtë rast, t’i vizitojë një delegacion shqiptar.
Vietnamezët na kishin njoftuar për ndryshimin e programit të ceremonisë së varrimit të Ho Chi Minh-ut, përpara takimit tonë me delegacionin kinez, dhe për këtë arsye, kur Li Xiannian filloi bisedën dhe filloi të na tregonte, se kur do të bëhej varrimi i Ho Chi Min-it.
Unë e ndërpreva dhe e njoftova se na thanë se do të bëhej të nesërmen, në orën 9 dhe kështu shokët vietnamezë, ndoshta nuk mund t’ju informonin për këtë ndryshim, për të cilin mund t’ju njoftojnë më vonë. Ambasadori i tyre në Hanoi, doli menjëherë jashtë, për të sqaruar këtë çështje.
Li Xiannian më tha se gjatë ceremonisë, dy delegacionet tona do të dilnin ballë për ballë me sovjetikët dhe delegacionet e vendeve të tjera revizioniste. Për ju, vazhdoi ai, është më e lehtë, por ne kemi marrëdhënie diplomatike me të gjithë, kështu që do të ndodhë që të duhet të shtrëngojmë duart.
Unë iu përgjigja se, sipas mendimit tim personal, nuk është e drejtë që ju të takoheni me delegacionin sovjetik, sepse të gjitha situatat që kanë ndodhur deri më tani, kanë treguar se udhëheqësit revizionistë të Moskës, janë armiq.
Li Xiannian më ndërpreu, duke më thënë se nuk është kështu, se ne jemi përfaqësues të dy vendeve që kemi marrëdhënie diplomatike, ndaj është normale të shtrëngojmë duart me njëri-tjetrin dhe se kjo nuk ka asgjë të dëmshme.
Në bisedë ndërhyri një anëtar i delegacionit pas tij, i cili ishte një ushtarak, i cili tha se ne nuk do të marrim iniciativën për t’u shtrënguar duart, por nëse do të përpiqen të shtrëngojnë tonat, atëherë do ta bëjmë ne.
Unë iu përgjigja përsëri se edhe kjo mënyrë veprimi nuk është e drejtë, se, në këtë drejtim të të menduarit, ju kundërshtoni veten. Diskutimi i kësaj çështje zgjati rreth 20 minuta.
Ndër të tjera, Li Xiannian theksoi se, e njëjta gjë ka ndodhur katër-pesë vite më parë, me shokun Manush Myftiu. Kështu e ndërpreva: Që nga ajo kohë, ndoshta situata në Bashkimin Sovjetik ka ndryshuar për mirë për ju, që të hidhni këtë hap? Përkundrazi, që atëherë kanë ndodhur shumë gjëra dhe tani e kemi shumë të qartë se çfarë janë revizionistët sovjetikë, prandaj personalisht, nuk jam dakord që ju të takoheni me ta.
Pas diskutimit për këtë çështje, Li Xiannian më njoftoi se ishte ngarkuar nga Komiteti Qendror i Partisë, të na propozonte që para se të ktheheshim nga Vietnami në Shqipëri, delegacioni ynë, të bënte një vizitë në Pekin.
Në mëngjesin e 9 shtatorit, ditën e funeralit të Ho Chi Minh, vietnamezët ftuan të gjithë krerët e delegacioneve, në podiumin e tubimit. Dua të theksoj se, nëse shihet nga jashtë, vietnamezët kanë vepruar në mënyrë korrekte me ne, në çdo kohë dhe kanë treguar respekt për delegacionin tonë.
Në njërën anë të podiumit, ata kishin vendosur Princin (mbretëror kamboxhian Norodom Sihanouk pas kinezit, pastaj (politikanin dhe kryeministrin vietnamez) Phạm Văn Dồng, më pas kreun e delegacionit rumun, (zyrtar i partisë vietnameze) Lê Thanh Nghị, pas të cilit isha unë, pastaj bullgari, e kështu me radhë.
Nga ana tjetër, i pari ishte (zyrtari i partisë sovjetike Alexei Nikolayevich) Kosygin dhe pas tij të tjerët. I ndoqa me vëmendje bisedat dhe gjithçka që ndodhte gjatë ceremonisë, por në podiumin ku qëndronin krerët e delegacioneve, nuk dëgjova dhe nuk pashë asgjë.
Përpara se të dilnim në podium, të gjithë krerët e delegacioneve, ishin mbledhur në një dhomë, por Kosygin nuk ishte aty dhe as Li Xiannian. Brenda kishin vendosur një portret të madh të Ho Chi Minh-ut dhe rreth tij njerëzit bënin nderime dhe ndezën qirinj.
Shërbimi i varrimit u hap me një fjalim nga (zyrtari i partisë vietnameze) Lê Duẩn, i cili ishte shumë i ftohtë me ne, dhe më pas grupi luajti marshe funerale. Në sheshin ku u mbajt ceremonia, kishte shumë njerëz, (dhe) kishin mbledhur nxënës të shkollave. Sapo filloi ceremonia, të gjithë filluan të qajnë. Ishte shumë prekëse. Ceremonia ishte e thjeshtë. Nuk zgjati më shumë se një orë.
Pasi ceremonia mbaroi, Lê Duẩn ishte i pari që zbriti shkallët dhe mori Kosygin me vete. Menjëherë pas Lê Duẩn, Phạm Văn Dồng zbriti dhe mori Li Xiannian me vete dhe e la pranë Kosygin. Kështu Kosygin dhe Li Xiannian, u gjendën përballë njëri-tjetrit.
Po i kushtonim vëmendje për të parë, se si do të reagonte Li Xiannian. Kosygin u zhvendos drejt Li Xiannian, duke i zgjatur dorën dhe duke buzëqeshur, por (Li) vetëm qëndroi i ngrirë, as nuk lëvizi kokën, dukej i tronditur, menjëherë ktheu shpinën nga ai dhe nuk iu përgjigj dorës së zgjatur dhe më pas u largua.
Pas ceremonisë, ne u pritëm nga Phạm Văn Dồng. Shumë ndryshe nga Lê Duẩn, ai na tha fjalë të mira për partinë dhe qeverinë tonë, për shokun Enver dhe shokun Mehmet, na falënderoi për ndihmën që u kemi dhënë, etj. Ne gjithashtu thamë fjalë të mira për luftën e tyre dhe shprehëm dhimbjen e njerëzve tanë, për vdekjen e Ho Chi Minh.
Kur u ndamë, ai tha se do të luftojmë për të forcuar miqësinë dhe bashkimin mes dy palëve dhe dha dëshirat e tij për shokët tanë. I fola për punën që bën partia jonë, në forcimin e miqësisë së ndërsjellë, (dhe) bëra foto dhe më pas ai na nxori jashtë me krahun në qafë. Sjellja e tij ishte korrekte dhe na bëri përshtypje.
Kur ishim gati të largoheshim nga Hanoi, (mikpritësit) u kujdesën të përshëndeteshin, ashtu siç na kishin pritur. Li Xiannian erdhi në vendin që na ishte caktuar në aeroport. Unë nuk u ktheva dhe nuk e pyeta pse ai ndryshoi mendje dhe nuk shtrëngoi duart me Kosygin. Këtë e bëri vetë vullnetar, duke më thënë se para mitingut, siç e patë, isha ballë për ballë me Kosygin, por nuk ia shtrëngova dorën, siç më the.
Unë i thashë se nuk e pashë, se për sa i përket përshëndetjes së Kosyginit, ishte thjesht mendimi im personal. Vetëm, vazhdova, kur po zbrisje shkallët e podiumit, vura re se korrespondentët e gazetave, lëviznin shumë drejt teje. Ata janë armiq, tha ai.
Pastaj më tha se kishte dalë në një shëtitje në Hanoi pas mitingut dhe i kishte bërë përshtypje të madhe fakti që, vietnamezët nuk po përgatiteshin fare për një situatë lufte. Edhe unë e vura re këtë situatë, i thashë.
E vërteta është se morali revolucionar ka rënë shumë në Vietnam, si rezultat i bisedimeve të Parisit, (dhe) nuk ka mobilizim, dhe përgjegjës për këtë, janë udhëheqësit vietnamezë, të cilët janë edhe nën ndikime të tjera të huaja, forca që punojnë drejt, duke e mpirë moralin revolucionar të popullit vietnamez. Anëtari tjetër i delegacionit kinez, një ushtarak, na tha se në Kinë (ata) po bëjnë përgatitje lufte dhe se këtë do ta shohim vetë.
Udhëtuam për në Pekin, së bashku me delegacionin kinez që mori pjesë në funeralin e presidentit Ho Chi Minh. Në aeroportin atje, na pritën Kang Sheng dhe anëtarët e Byrosë Politike të Komitetit Qendror të Partisë Komuniste të Kinës, Yao Ëenyuan dhe Xie Fuzhi, anëtarët kandidatë të Byrosë Politike të Komitetit Qendror (PKK) Liu Hsien Çuan, Van Hsin Tin, Kuan Jen Nun dhe Li Çuan.
Anëtarët, kandidatë të Byrosë Politike në vitin 1969, përfshinin Ji Dengkui, Li Xuefeng, Li Desheng dhe Ëang Dongxing, si dhe disa anëtarë të tjerë të Komitetit Qendror (PKK) dhe funksionarë të tjerë të nivelit të lartë. Menjëherë, Li Xiannian mori Kang Sheng në krah dhe dukej sikur ata të dy, diskutuan për atë që ndodhi midis Li dhe Kosygin, ditën e mitingut në Hanoi.
Prita derisa të mbaronte Kang Sheng dhe më pas na çuan në vilën ku do të qëndronim. Ndër shokët që kishin dalë për të na pritur në aeroport, ishin edhe shefi dhe nën-shefi i Shtabit të Përgjithshëm. Ky i fundit na shoqëroi, gjatë të gjitha vizitave të delegacionit tonë në Kinë, si dhe bisedave me Kang Sheng.
Mezi kishim marrë kohë për t’u çlodhur në Pekin, kur udhëheqësit kinezë nxituan të përgatitnin, një program vizitash. Ata propozuan që ne, të shohim metronë e Pekinit në ditën e parë, duke na thënë se nuk ishte inauguruar ende, (dhe se) askush tjetër nuk e kishte parë ende. “Ju shqiptarët jeni të parët që e vizitoni”, – na tha ai dhe më pas shtoi se; pas metrosë (ne) do të vizitonim kompleksin metalurgjik dhe do të hanim drekë me shokun Kang Sheng.
Takimi mes Zhou Enlait dhe Kosygin, u zhvillua më 11 shtator, pikërisht në orën 11.00, kur ishim duke ngrënë drekë me Kang Sheng, e cila kishte nisur në orën 12.30, duke mos ditur kështu asgjë për këtë takim. Gjatë drekës, Kang Sheng dolli me entuziazëm për festën tonë dhe vendin tonë dhe nuk pati asnjë bisedë të mëtejshme. Pasi hëngrëm, Kang Sheng propozoi që të shkonim në dhomë, për bisedime.
Fillimisht ai na foli për problemet e trajtuara në Kongresin e IX-të, mësimet që ata kanë nxjerrë dhe theksoi se pas Revolucionit Kulturor, Kongresi i IX-të shënon një kthesë të madhe në të gjithë punën e partisë së tyre. Më tej, ai preku shkurtimisht rëndësinë e fjalimeve të shokut Mao Ce Dun dhe Lin Biao në kongres, situatën e brendshme në Kinë dhe mënyrën se si ata kanë mobilizuar aktualisht, të gjitha forcat për luftë.
Më pas, ai foli për situatën e brendshme në Kinë, për sukseset që kanë arritur, për telegramet që i dërguam kongresit të tyre, të cilat, siç e shprehin zakoni me formulat, “kanë qenë një ndihmë dhe frymëzim i madh për kinezët. popullit dhe Partisë Komuniste”. Ne kemi arritur shumë suksese gjatë dhe pas Kongresit të IX-të, vazhdoi Kang Sheng, duke theksuar se (ne) botuam dokumentet e Kongresit të IX-të, para se ata t’i publikonin dhe duke na falënderuar për këtë.
Ambasadori ynë në Tiranë ju ka informuar për përmbajtjen kryesore të fjalimeve të mbajtura në kongres nga shoku Mao Ce Dun, shtoi ai, sepse ne gjithmonë kemi folur hapur me ju dhe ju kemi informuar për gjithçka, ndërsa me partitë e tjera, nuk kemi folur. Kongresi i IX-të është ngjarja më e rëndësishme për Kinën dhe shënon një vijë demarkacioni midis dy fazave në historinë e partisë sonë, atë para kongresit dhe atë pas kongresit, tha Kang Sheng. Tani po nxjerrim tablonë e përgjithshme të mësimeve të këtij kongresi.
Ne kemi nxjerrë tablonë e përgjithshme të mësimeve të Mao Ce Dunit për ekzistencën e luftës së klasave në shoqërinë tonë, për kontradiktat dhe zgjidhjen e tyre përmes një revolucioni të vazhdueshëm. Në zgjidhjen e këtyre kontradiktave, ne kemi gjetur forcë të madhe në Revolucionin e Madh Kulturor Proletar, si një nga format e luftës së klasave. Këto çështje janë sqaruar, përfundoi ai, në raportin e shokut Lin Biao.
Kongresi, shtoi më tej Kang Sheng, zgjidhi edhe një problem shumë të rëndësishëm, atë të sigurimit të vazhdimësisë së mësimeve dhe ideve të Mao Ce Dunit, nëpërmjet zgjedhjes së shokut Lin Biao, si pasardhës të Kryetarit Mao. Në këtë mënyrë, ne kemi siguruar vazhdimësinë e ideve të Mao Ce Dunit, për qindra vjet. Në kongres miratuam edhe statutin e partisë, ku përmblidhen shkurtimisht, idetë e Mao Ce Dunit.
Kang Sheng tha se statuti tani është më i thjeshtë dhe më i lehtë, për t’u kuptuar se versionet e mëparshme, (dhe se) gjëra dytësore janë hequr prej tij, se është një nga dokumentet më të mira, që partia jonë ka pasur ndonjëherë, deri më tani. Ajo vendosi se ndërtimi i partisë sonë, do të bëhet mbi bazën e marksizëm – leninizmit dhe ideve të Mao Ce Dunit.
Mbi bazën e statutit të miratuar nga Kongresi i IX-të, ne zgjodhëm një Komitet Qendror me 170 anëtarë dhe 109 kandidatë, Byronë Politike të tij dhe Komitetin e Përhershëm të Byrosë Politike të Komitetit Qendror të Partisë. Me këtë kongres, vazhdoi Kang Sheng, partia jonë është forcuar, në unitet ideologjik si asnjëherë më parë, (dhe) po bëhet më e fortë nga këndvështrimi organizativ, kur është fjala për çështjen e kuadrove.
Në dokumentet e Kongresit të IX-të, thuhet se Revolucioni Kulturor Proletar, nuk ka arritur ende suksesin përfundimtar, prandaj partia dhe të gjithë punëtorët e Kinës, po luftojnë masivisht dhe me vendosmëri për të zbatuar lëvizjen “luftë – kritikë – transformim”, duke luftuar për spastrimin e radhët klasore, për të ndërtuar organizatat e partisë në nivelin bazë dhe (luftën), kundër teorive të revizionistëve sovjetikë dhe të Liu Shaoqit. Puna e thellë në këtë linjë po kryhet kudo në fabrika dhe vendet e punës.
Sipas informacioneve që kemi, Bashkimi Sovjetik jo vetëm po vazhdon provokimet kundër nesh, por po përqendron edhe trupat në kufi me ne, theksoi Kang Sheng, ndaj në bazë të situatës që është krijuar, ne i kemi bërë thirrje partia dhe populli të përgatiten për luftë dhe po punojnë konkretisht në këtë drejtim. Nga njëra anë, revizionistët sovjetikë propagandojnë në një mënyrë të madhe sikur Kina do të sulmojë Bashkimin Sovjetik; nga ana tjetër, ata vetë po përqendrojnë shumë trupa rreth kufirit kinez, duke vazhduar provokimet dhe anketat.
Masat që kanë ndërmarrë tregojnë qartë se dëshirojnë të bëjnë agresion të armatosur, sepse Kina është bërë pengesa më e madhe në rrugën e tyre imperialiste, por ata përballen me vështirësi në sferën politike, ekonomike dhe organizative, ndaj nuk mund ta nisin menjëherë luftën. Megjithatë, të gjitha ndërmarrjet e tyre të kombinuara nuk e trembin popullin kinez.
Gjatë qëndrimit të delegacionit tonë, ata na çuan për të vizituar një ekspozitë që kanë hapur në Pekin, ku [ata] dokumentojnë, një nga një, provokimet e armatosura të Bashkimit Sovjetik kundër Kinës. Më në fund, Kang Sheng e ktheu bisedën aty ku i lëndonte. Ai shpjegoi se grindja mes vetë udhëheqësve sovjetikë, është një grindje e madhe. Memorie.al
Vijon numrin e ardhshëm
Copyright©“Memorie.al”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e “Memorie.al”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj., pa autorizimin e “Memorie.al”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016
