• Rreth Nesh
  • Kontakt
  • Albanian
Saturday, June 7, 2025
Memorie.al
No Result
View All Result
  • Faqja Kryesore
  • Dossier
  • Intervista
  • Personazh
  • Dokumentar
  • Galeria e Fotove
  • Art & Kulture
  • Sport
  • Kujtime
  • Të Ndryshme
  • Faqja Kryesore
  • Dossier
  • Intervista
  • Personazh
  • Dokumentar
  • Galeria e Fotove
  • Art & Kulture
  • Sport
  • Kujtime
  • Të Ndryshme
No Result
View All Result
Memorie.al
No Result
View All Result
Home Kujtime

“Ndrecë ‘qelbaci’, apo ‘Akrepi’, siç e thërrisnim ne të dënuarit mes nesh, pasi qelbte era përç një orë larg, ishte polici më negativ, pisanjos proverbial, mizor…” / Dëshmia e rrallë e ish-të dënuarit politik

“Me Xhavit Murrizin, mezi e nxorëm Barba Jorgjin nga gropa e ujërave të zeza, por më pas ai vdiq dhe e varrosën aty afër nevojtores…”/ Historia e dhimbshme e minoritarit grek në kampin e Repsit, në ’69-ën
Dom Mark Hasi
“Për ish-oficerin e Marinës, xha Dauti tha; Larg spiunit, është hafije i Sigurimit, mos e afro, se sa ka ardhur ai në burg, veç birucë më birucë ka bredhur! Turpi i Beratit dhe…”/ Kujtimet e ish-të dënuarit politik   
“Policët që na sollën në Reps, i’ hipën auto-burgut dhe na përshëndetën në mënyrën më të kobshme; Zi e ma zi, mos e qitçit ma kryet dhe lënçit ashta e lëkurë, njitu…”/ Dëshmitë e rralla të ish-të dënuarit politik

Nga Shkëlqim Abazi

Pjesa e tridhjetenjë

Memorie.al / Kam lindur më 23. 12. 1951, në muajin e zi, të kohës së zisë, nën regjimin më të zi komunist. Më 23 shtator të vitit 1968, krye-hetuesi sadist, Llambi Gegeni, hetuesi xhahil Shyqyri Çoku dhe prokurori mizor, Thoma Tutulani, më sakatuan në Degën e Punëve të Brendshme në Shkodër, më çanë kokën, më qorruan njërin sy, më shurdhuan njërin vesh, mbasi më thyen disa brinjë, gjysmat e dhëmballëve dhe gishtin e madh të dorës së majtë, më 23 tetor 1968, më çuan në gjykatë, ku mjerani Faik Minarolli, më dha një dhjetëshe burg politik. Pasi më prenë gjysmën e dënimit, sepse isha ende minoren, gjashtëmbëdhjetëvjeçar, më 23 nëntor 1968, më shpunë në kampin politik të Repsit dhe prej atje, më 23 shtator 1970, në kampin e Spaçit, ku më 23 maj të vitit 1973, në revoltën e të dënuarve politikë, u dënuan me vdekje dhe u ekzekutuan me pushkatim, katër martirë; Pal Zefi, Skënder Daja, Hajri Pashaj dhe Dervish Bejko.

Më 23 qershor 2013, humbi zgjedhjet Partia Demokratike, proces më se normal në demokracinë që mëtojmë. Por më 23 tetor 2013, Drejtori i Përgjithshëm i Qeverisë rilindase, dërgoi urdhrin Nr. 2203, datë 23.10.2013, për; Lirimin nga detyra të një punonjësi policie. Pra Providenca Hyjnore, u pleks me Providencën rilindase neokomuniste dhe, pikërisht më 23 më zëvendësuan, as më pak e as më shumë, po me ish-operativin e Sigurimit të Burgut të Burrelit. Ku do kishte më domethënëse se kaq?! Ish-i burgosuri politik, zëvendësohet nga ish-persekutori!

Gjithashtu mund të lexoni

“Sheh Mersinit prej Bicajve të Lumës, çuditi gjithë burgun, pasi i kishte tregu mjekut Elez Troshani, që ai do vdiste mbas një jave dhe në të vërtetë, ai…”/ Dëshmia e rrallë e Ahmet Bushatit

“Dy të burgosun prej Kavajës, si hangrën ca rrush, bistakët, nuk i hodhën aty afër, – siç do të dëshronte ndonji i uritun, por në gropën e W.C. – së, ku nji i dënuar nga Berati…”! / Dëshmia e Ahmet Bushatit, për tmerret e Bedenit

              Autori

         SHKËLQIM ABAZI

                                                       Vijon nga numri kaluar

                                                                R E P S I

                                                  (Kampi i punës së detyruar)

                       Memuaristikë

E riktheva “bobinën” së prapthi, në momentin kur ndihmës kuzhinieri më këqyrte çuditshëm dhe polici, ndërhyri edhe më çuditshëm. “O Zot, ymër miqve të mi! Po ky ndihmës kuzhinieri që s’i dija as emrin, cili të jetë në të vërtetë? Po ky polici që bëri qorrin e mbase do kish rrezikuar edhe karrierën, apo më shumë, ç’përfaqëson vallë”?! “O Zot! Pleqtë e mi të dashur! S’i i harrova ata”?! Menjëherë më regëtiu në tru ideja, se ata dhe vetëm ata, mund të ishin organizatorët e këtij skenari të pa imagjinuar. Fundja, kë kisha të tjerë veç tyre? M’u lidh një komb në grykë, buka s’po më bënte tatëpjetë. “Ç’të jenë këta rrobë vallë! Të rrezikojnë kaq shumë”?! Duket ky ndryshim i beftë, s’i shpëtoi Priftit, që i shndritën sytë, nuk e di nga ç’dritë e padukshme.

– “Pasha t’Madhin, përnjëmend paske pas miq t’mirë”! – i shpëtoi ky ekslamacion, si pa dashje. – “Or, po cili je ti”?! – shtoi me çudi. – “Dom Mark, unë jam kërkushi”! – “Po miqtë e tu, bre”!? – “As vet s’e di, kush mund ta ketë bërë gjithë këtë sakrificë! Sidoqoftë, u detyrohem shumë! Jam në siklet të madh, deri sa t’ua shlyej këtë nder”! – “Njitash, hajd t’hamë nji fije e mandej, kena kohë me fol për detyrimet! Fundja, sot ti ke nevojë ma s’shumti se çdokush tjetër dhe miqtë e bane”! Heshti, kapi njërën nga gjysmat e bukës dhe e ndau në mes. Një cigare ra nga buka e thyer. – “Qyre, qyre, ene cigar t’paskan shti n’bukë”! Në fakt nuk ishte cigare, po një letër e mbledhur në formë tubi që të mund të fshihej në sa më pak vend. Prifti e mor,i po s’e hapi.

– “T’hamë s’parit, e ma vonë ta po e këqyrim”! Nisëm të hamë në tasin e priftit, lëngun e zi pa pikë yndyre. Timim e kisha kullufitur me kohë. Tash që trupi m’u ngroh, uria m’u rikthye më e tmerrshme së më parë. Hëngra pa naze, madje e fshiva fundin e tasit me kafshitë, aq sa alumini shkëlqeu në terr, edhe sapuni s’do ta kish larë më mirë. Ndërsa prifti hëngri fare pak dhe e la. “Mundon veten, të kursej për mua”! mendova, po s’mu ndenj pa i thënë: – “Dom Mark, ha se kemi bollë…”! – “Jo, ba me hangr me tepri, kam me dek prej ulçere! – më ndërpreu. Vuaj prej stomakut, or djal! Njitu jena n’izolim e, m’mungon soda me lëng e tres, po ene jashtë me ken, e njajta gja ngjet”!

– “Më vjen keq”! – i qava hallin. – “M’duhet m’u rujt fort, lum djali! Jena n’burg e, s’ka kush kujdeset për ne…”! – dhe u mbështet në një kënd. Kur mbarova dhe kafshatën e fundit, i kërkova cigaren-letër. E hapa kujdes, po fija e letrës, një e katërta e fletës së fletores, s’ish as sa sma e pëllëmbës së dorës. Në një faqe ishte mbushur me një shkrim të pastër e të qartë, por shumë të imët. Duket, një dorë mjeshtri kaligrafie, kishte shkrirë mbi të gjithë talentin profesional, po gjithsesi nën dritën e imët që depërtonte mbi derë, mbetej e padeshifrueshme. Mbasi e ktheva mbarë e prapë, përfundimisht hoqa dorë. Ia ktheva Domit, po edhe ai priti më tepër nga unë, kështu që e palosi.

– “Ne nesri nade, dit e re nafakë e re, thona na n’Shkodër, kena me e marr vesh kush e ka shkrue e ç’kan shkrue”! – e mbylli prifti. Tashmë i ngopur dhe i ngrohur, sikur u ndjeva më mirë. Supi ende më dhimbte por më pak, veçse në kyçe ku qenë shtrënguar telat, dalloheshin shenja dhe ca flluga të ngritura mbi lëkurë, nga ku rridhte një si lëng qershie. Me teshat e shtrydhura po të pathara, prifti bllokoi hapësirën poshtë derës, prej nga futej një pizg i ftohtë ere. Tash që rryma e akullt s’futej me vrullin e mëparshëm, ambienti brenda qelisë sikur ndryshoi. Me mëngët e këmishës, Domi më bëri një bandazh në të dy kyçet e duarve. Tani u vetë-lidha, s’mund t’i shtrija krahët më shumë se ç’më lejonte gjerësia e cohës, por ama s’po më shqetësonte dhimbja e fillimit.

– “Duhet m’i mbajt nji’ashtu për tan natën! Ne nesri nadje, do ndihesh i lehtë”! Era e marrë na solli në vesh fishkëllimat e gjarpërinjve. Fiu-fiut e bilëve, dhanë sinjalin për gjumë. Prifti u ngrit e mori batanijet. Kishim gjithsej katër. Njërën e palosi më dysh dhe e shtroi shesh mbi dysheme, ndërsa tri të tjerat i sistemoi në formë kryqi, dy për së gjati, të tretën për së gjëri. Formoi një tip kutie, dukej se përvoja e gjatë në burgje i kish dhënë eksperiencë. – “Kena m’u mbështet shpinë m’shpinë, në kët pak vend”! E këqyra i habitur drejt e në loçkë të syrit, po s’u ndjeva. – “Duhet m’iu përshtat kushteve, lum djali”! – më shpjegoi, kur vuri re shikimin tim dyshues. – “Kur të kthehet njani n’krah, ka m’u kthye ene tjetri. Cepat e batanijes sipri, duhet m’e i shti poshtë shtatit, për mos me i hup”! – vazhdoi shpjegimin, “Mentori”.

– “Po nën krye çdo vëmë”? – “Njitu s’ka nënkresë, or ta marsha, ngelen veç opingat! – m’u përgjigj thatë. – Sa për sot, po vejm t’miat, nji un e nji ti! Ne nesre kur t’thahen tuat, e kena të zgjidhun”! – “Po me të ftohtit, si do bëjmë”?! – “Po kje acar tej maset, njani do flej e tjetri ka me ndenj quet, n’kamb. E, po qe ftohtë me tepri, në mos daç m’u gdhi i ngrimë dybek, të dy kena me fjet galuç, o n’kamb, o me kry mbështet pas deret”! – “O Zot i Madh”! – më shpëtoi pa dashje. – “Amen”! – ai e shoqëroi lutjen time me shenjën e kryqit mbi gjoksin e thatë dhe vazhdoi: – “Duhet me ba çmos me fjet, se që n’pesë t’sabahit, na i qesin batanijet jashtë’ e tan ditën e lume, do na duhet m’e kalue n’kamb. E more vesht”? –“Po”!

– “E pra, shtrihu se shkoi vonë”! e, – sakaq kish zënë këndin e vet. U shtriva edhe unë. Instruksioni i natës parë në “hotelin pa qera”, siç i përkëdhelnin të dënuarit e vjetër birucat e izolimit, më vleu këtë herë, po do më vlente edhe më në të ardhmen. Në qelitë e izolimit në kampe, kushtet ishin ku e ku më mjerane se në birucat e hetuesive. Këtu ishte tmerr i vërtetë. Në dimër kur ftohej moti, s’mund të rrije ulur apo shtrirë, sidomos gjatë ditës, sepse batanijet t’i hiqnin qysh herët në mëngjes dhe t’i jepnin mbas dite vonë.

I ndëshkuari me dënim në qelitë e kampit, që t’i shpëtonte paralizës apo tuberkulozit të mushkërive, i duhej të rendte, të rendte, të rendte pafund. Miku im Ismet Boletini, që pëlqente lojën e shifrave, llogariste: “Një i dënuar me birucë, çdo ditë dimri bën brenda qelisë, një xhiro prej rreth dyzet kilometër linear, ose afërsisht sa gjatësia e rrugës Lezhë- Shkodër, Berat-Fier, apo Tiranë-Milot. Po t’i shtosh kësaj edhe xhirot e natës, mund të dalë gjatësia e rrugës Tiranë-Durrës dhe anasjelltas. Nëse i ndaluari ndëshkohet me tridhjetë ditë, i bije të përshkoi një itinerar prej rreth 1.200 kilometrash ose vajtje-ardhje Tiranë-Athinë. Ndërsa Tomor Allajbeu, që ka katër vjet në birucë, ka bërë rreth 20.736.000 kilometra rrugë, domethënë i ka rënë globit kryq e tërthor në ekuator dhe në pole.

“Pra, i nderuar miku im, komunizmi ka prodhuar eksploratorë të tillë, që do t’i kish zili edhe Amstrongu, e do ishin bërë më të famshëm, nëse do lejoheshin të zbulonin botën”! përfundonte ai llogaritjet ala-Ismet. Tipar dallues i një të dënuari që e kishte kthyer birucën në shtëpi, ishin ecejaket e shpejta me kokë ulur, kthesat e papritura, shpesh duke folur me vete. Kur delje nga biruca, të duhej një farë periudhe të përshtateshe me mjedisin e me njerëzit. Ky antikap rutinor, kompensohej me xhiro në lëmin e burgut. Por edhe jashtë burgut në jetën e lirë, një ish-të dënuar, e dalloje lehtë, mjafton të këqyrje me vëmendje veprimet instiktive, si ecjen shpejt i kërrusur, ndalimet dhe kthesat e menjëhershme, ulje-ngritjet papritmas të tonit, ndonjëri monologun edhe me veten. Gjithë këto vese burgu, shpesh nuk të shqiteshin deri në fund të jetës. Veçanërisht, kjo binte më në sy te ata që kishin kaluar shumë kohë në izolim.

Meqë birucat kishin sipërfaqe mjaft të kufizuar, që niste me minimumin pesë dhe maksimumin dhjetë metër katrorë edhe lëvizja ishte e kushtëzuar, sipas këtyre parametrave. Brenda këtij perimetri, mund të ecje, por që të evitoje përplasjen me murin apo me bashkëqeliasit, nevojitej të bëje kthesa spektakolare, ngaqë shpesh bënte vaki që në një birucë, të kish më shumë të izoluar, se sa ishte kapaciteti mbajtës i saj. Po edhe në oborrin e burgut, ku në raport me hapësirën numri i të dënuarve ishte shumë i madh, duhej t’i bëje sytë katër, të shmangie karambolet dhe takimet me persona të padëshiruar, që sërish s’ishin të pakët aty. Madje ka patur raste, kur përplasjet e padëshiruara merrnin përmasa të pamenduara, me pasoja të pa parashikuara, deri në tragjike.

Ndërsa përsa i përket mënyrës së të folurit; dëgjoje biseda me zë bubullues, po edhe te mbytur. Bije fjala, dy veta në birucë për të shmangur “veshët e ngrehur” pas dere, siç quheshin spiunët që përgjonin, ç’thoshin të dënuarit për regjimin, duhet të flisnin me zë të ulët, gati me pëshpërima. Rastiste që njëri nga bashkëbiseduesit, të kishte probleme me dëgjimin, atëherë tjetri kalonte në gjuhën e shenjave. Në të ftohtët acar të Mirditës, ish e pamundur t’a shtyje ndëshkimin pa marrë plevitin që ishte forma më e lehtë, deri dhe ftohjet e rënda, që bëheshin shkak për sëmundje të pashërueshme, ndonjëherë edhe vdekjeprurëse. Kam njohur shumë individë, që mbasi kishin kaluar nga katër muaj izolim në stinën e ftohtë, kur dilnin i drejtonin në sanatorium, për t’u kuruar nga T. B. C.-ja, nga ku edhe nëse arrinin të ktheheshin gjallë, bënin vetëm një detantë të përkohshme me streptokokun, sepse sërish riktheheshin atje, për të dalë mandej me arkëz, të thyer më dysh dhe të përfundonin të harruar, skërkave të Linzës.

Miku im me mbiemër adash, Nuri Abazi nga fshatrat e Skraparit, mbas muajsh e muajsh izolim, në kushte dimri të ashpër, u bë gavemoz i shkallës më të rëndë, pështynte gjak dhe erdhi e t’u katandis në atë derexh, që të ndillte mëshirë. Ai djalë i shëndetshëm, i zhdërvjellët si kaprojtë maleve ku lindi dhe u rrit, u shndërrua në një shafran verdhacuk, apati e anemik, i dobët sa i dukej uji në gurmaz dhe pati fund shumë të hidhur e të shpejtë. Si ky ka plot raste të tjerë; gjithkush që ka rastisur të ket kaluar njëfarë kohe në burgje, i njeh mirë. Në kapërcyellin pranverë-vjeshtë, birucat edhe suportoheshin e temperaturat ishin diçka më të durueshme. Me përjashtim të urisë, që ishte e barasvlershme për gjithë muajt e vitit, si dhe torturat fizike që s’ndryshonin në varësi të motit, të tjerat edhe shtyheshin.

Po tmerri i tmerreve mbetej vera! Në muajt e nxehtë të vitit, biruca ktheheshin në torturë mbi torturat. Rrezet e diellit rrihnin direkt mbi soletë nga mëngjesi deri sa perëndonte, sa ta thosh mendja, se po digjt dynjaja flakë. Brenda në biruca temperatura mbërrinte nivele rekord, shto kësaj edhe mungesën e ujit të pijshëm, që ishte i racionuar në vetëm dy pagure shtatëqind e pesëdhjetë gramëshe në ditë, një në orët e mëngjes dhe tjetra mbas dite, merret me mend se ç’gjendje të padurueshme duhej të përballonte i izoluari. Vapa dhe ajri i valë stimulonin efektin serrë, të ndihur edhe nga soleta dhe kartosera mbi të, edhe atë pak ujë e kthenin në të pakonsumueshëm, sa shpesh në fundin e pagures prej alumini, krijohej një llurbë e kuqërremtë, ku mijra krimba të veckël, të kuq, lëvrinin e notonin pa pra. Po të futësh në hesap edhe duhmën rëndë që përhapte gropa e banjos dy metër pas qelisë, merret me mend ç’plojë, duhej të suportoje.

Në atë llagëm të hapur, ku dekompozoheshin mbetjet biologjike të jashtëqitjeve njerëzore, gëlonin miliarda krimb me bisht, që shpesh dilnin prej saj dhe strehoheshin nën batanijet dhe rrobat e të ndaluarit, deri edhe brenda në tasin e supës. Nga plasja miliarda flluskave që zienin e ndiqnin njëra tjetrën, në këtë kazan gjigant mbetjesh biologjike, shpërndahej një aromë e ngjashme me grahmën e kërmave në shpërbërje. Dhe pastaj të mendosh, se gjithë ky ajër i ndotur, thithej e aspirohej në mushkrit njerëzore dhe për masën e pafundme të mikrobeve dhe baktereve vdekjeprurës, që linte peshqesh aty. Era duhmë-mbytëse i kapërcente ku e ku, të gjitha llojet e torturave, shkaktonte çrregullime patologjike e psikike të mjeranët që e pësonin; sa shumë shpesh e paguanin haraçin, me çmimin më të shtrenjtë, jetën e tyre. Sëmundjet patologjike, dermatologjike dhe psikike të përfituara në ato mjedise, shndërroheshin në kronike dhe e bashkëshoqëronin qyqarin që i kish rënë për hise, për gjithë pjesën e mbetur të jetës, deri sa bartësi i tyre, t’i merrte me vete në varr, por edhe mund t’i transmetonte te të tjerët, gjatë peripecive të jetës.

Shumë të burgosur politikë e pësuan në birucat e Repsit. Miku im skraparlli Meleq Hasa ose, Haxhi Meleqi, siç kënaqej ai kur e thirrnim kështu, për shkak se në rininë e hershme kish ndërmarrë një haxhillëk në Mekë, ishte njëri nga këta. Ai plak inteligjent, burim i pashtershëm humori e baladash popullore; i pashkollë vërtetë, po rrëfimtar i lindur, i ushqyer në gurrën pjellore të Kapinovës, ishte mjaft inteligjent. E kujtoj me respekt për sqimën në të shprehur, sidomos për ato rrëfenja të veçanta, që lanë gjurmë të pashlyeshme në ndërgjegjen dhe formimin tim. Xha Meleqi, ish maniak pastërtie, kur vinte në çezmë të pinte apo të mbushte ujë, do ta lante lëfytin mirë e mirë me sapun apo, me sodë, deri sa të bindej se i kish larguar gjithë mikrobet, mandej pinte me grushta, asnjëherë drejt e nga culina. Po aromën e sapunit, të prodhuar në fabrikën e Rrogozhinës s’e honepste dot. Meqë s’kish tjetër, e përdorte nga halli.

Shpesh e cysja me shaka: – “Xha Meleq, si shumë po vuan me këtë sapunin e Rrogozhinës, me dhjamë derri, shkumo më mirë ca gjethe lojfate”! – “Ah o bir, ku t’i gjejë ato gjethet e lojfatës dhe atë pak argjil jeshil të fshatit tim, këtu në Mirditë! Të lahesha njëherë me to, pa le të jepja shpirt”! – përgjërohej plaku dhe si ngopej me frymë, shtonte: – “Edhe kur të vdes, do lë amanet, të mos më lajnë me sapun Rrogozhinë, po me gjethe lojfate dhe me argjilë Kapinove! Vetëm kështu, në më gjetë rehat xhani”! Manjaku i pastërtisë, ish si ato vjehrrat vesves-lije, që s’kanë karar me nuset e djemve, edhe ai asnjëherë, s’u ndje komplet i pastër. Plaku sqimatar, kish vendosur ca raporte të çuditshme me ujin. Kur qëllonte t’i jepte dorën kujt, qoftë edhe në mesnatën me cingërimë, do ngrihej e do shkonte në çezmë, do lante duart mirë e mirë dhe vetëm mbasi të bindej se nuk mbartte asnjë mikrob, do shtrihej të flinte. I rritur majë maleve, ku mbi fijen e barit, pika e vesës i shëmbëllen lotit të qashtër të një fëmije, ai kërkonte gjithkund përsosmëri ekologjike, gjë e paarritshme në kushte burgu.

Ky virtyt-ves e kish shndërruar atë, në një maniak alergjik karshi çdo lloj pisllëku. Por një ditë të nxehtë gushti, për xha Meleqin u hap dera e birucës. Të gjorin plak, e ndëshkuan me izolim në qeli. Kur e shtinë ishte për bukuri, i pashëm e i shëndetshëm si kokrra e mollës, me faqet plotë nur dhe mustaqet e prera shkurt mbi buzë, ku çdo qime zinte vendin e vet, si ushtarët në rresht, asnjë milimetër më jashtë, asnjë milimetër më brenda. Mbas pesëmbëdhjetë ditë izolim, doli nga qelia i tjetërsuar, saqë edhe e shoqja po t’a kish parë, s’do ta kish njohur. I miri xha Meleq, ish katandisur lebrosi! Lëkura e fytyrës dhe e duarve i ishte zhvoshkur, i rridhte një llurbë e ngjashme me limfën; i dalloheshin vetëm sytë dhe thonjtë. Kur shihje atë plak shëmtaq nga plagët, të vinin në kujtesë historitë e harruara, me lebrozë të Mesjetës të ndrynin në karantina, të mos përhapnin epideminë

Nga fytyra iu mërgua buzëqeshja, humori i përkiste një epoke të shkuar! Natyra e çiltër, erdh e t’u zymtua. U mbyll brenda perçes, me dy vrima të shqyera te sytë. Me gjithë përpjekjet titanike të doktor Naim Çitozit dhe ilaçet e Dilos së kudogjendur, sërish ai plak u shkatërrua estetikisht dhe shpirtërisht. Ditën e lirimit nga burgu, kur e përcolla, e urova: “Xha Meleq, shyqyr që e mbërrite këtë ditë! Të shkuara dhe paç pleqëri të mbarë, pranë plakës e fëmijëve”! A e dini si m’u përgjigj ai plak? “Ah, or bir, s’po i gëzohem lirimit, po shansit mos gjej derman te ndonjë mjek. Sikur edhe një sekondë të rikthehesha në pamjen e parë, atë çast do isha i lumtur të vdisja”! Por këtij plaku të urtë, i mbeti kujtim nga qelitë e Repsit, një ekzemë e gradës më të agravuar, që i gërreu trupin dhe shpirtin, deri edhe zemrën. Edhe pse s’la mjek e spital pa shkelur, s’gjeti shërim. E shtyu pjesën e mbetur të jetës në harresë totale, fshehur nën perçe. Ai shpirt i bukur, vdiq i shëmtuar.

Kur mësova largimin e tij nga kjo botë, e kam qarë me shumë dhimbje: “Iku dhe një, që e blojë qelia”! Po pati dhe më keq! Kosta. R…, një minoritar nga Mursia, ishte nga grekofonët më shqiptarofil që më ka rastisur të njoh. Një rreth tridhjetepesë vjeçar, i zhdërvjellët si troftat e Bistricës, ku ishte larë që fëmijë, me humor të veçantë, këngëtar zë-rrallë, i dashur dhe i shkueshëm me të gjithë, pra një artist pozitivist, në tërë kuptimin e kësaj fjale. Shprehja më e veçantë që përdorte çdo rast, ishte togfjalësh; “i dashur”. Po si të tërë artistët, ishte i brishtë. Ndonëse kish përballuar duelet me Sigurimin e Shtetit, kish hedhur poshtë me përbuzje çdo ofertë për bashkëpunim në këmbim të favoreve, kishte shtyrë me neveri qoshet rehatshme, me vetëdije kish zgjedhur “kazmaqin”, siç pëlqente ta mërtonte; në birucat e Repsit, e mposhtën krimbat e halesë.

Ka qenë vera e nxehtë, e vitit 1969. Temperatura në diell në mesditë, i kapërcente mbi dyzet gradë. Në një nga këto ditë të nxehta, Kosta freskohej ne zorrën e ujit, me të cilën gatuanim në tarracën e betonit. Si i lindur dhe rritur buzë lumit, iu gëzua ujit, sa s’u kujdes të shihte rrjedhën e hedhur përpjetë në formë shiu, që lagu policin më të egër të kampit, Ndrecë qelbacin; që vërtetë të qelbte era përç, një orë larg. Ndreca apo “Akrepi”, siç e thirmim ne të dënuarit mes nesh, ishte polici më negativ. Ish një pisanjos proverbial, shpirtkatran e mizor deri në sadizëm, hakmarrës deri në çmenduri; me një fjalë, ishte hidhësirë apo farmak i gjallë.

Kur Kosta e pa, qe shumë vonë, “Akrepi” tashmë ish qullur dhe ulërinte ndërkryer. Ndjesa që kërkoi “fajtori”, e ndezi më tepër sepse mendoi se talleshin me të, për shkak të personalitetit të deformuar dhe si përfundim ndodhi pasoja: policë të shumtë, të ndjellë nga britmat e “Akrepit”, u mblodhën i lidhën dhe më pas e kryqëzuan në një ndër shtyllat e “Rrugës së Golgotës”. Në verë dita e punës zgjaste përtej dhjetë-dymbëdhjetë orë, në varësi të dëshirës së policëve të punës. Kostës së gjorë, iu desh të rezistonte, orët më të nxehta të ditës në pikë të diellit. Në mungesë të ujit, thëthinte djersën e vet. Vonë, mbas-dite kur i hoqën telat nga duart, i futën edhe një dajak të shëndoshë dhe e plasën në qeli. Edhe atje po e njëjta vapë; iu dogj buza për një pikë ujë. Ca nga etja, ca nga gjaku që kish humbur, iu terr shikimi. Qorrazi, në një kënd të birucës dora i kapi një pagure. Ashtu i etur siç ishte, e piu me eks, pa e vrarë mendjen në ish ujë i ndenjur apo urinë. Ai ish, njësoj i ngrohtë.

Më pas nisi t’i pështjellohej stomaku, volli gjithë ç’pati në bark, po meqë s’kish shtënë gjë në gojë, qysh në mëngjes, s’kishte ç’të nxirrte. Dikur shtërzimet iu kthyen në konvulsione, qiti zorrët, shoqëruar me një vrer shtok jeshil. U përpëlit e u përpëlit mbi dysheme dhe kur kuptoi se s’kishte derman, nisi t’i bjerë derës me kokë e me këmbë. Ushtima e llamarinës, tërhoqi vëmendjen e të ndaluarve në qelinë ngjitur, të cilët nisën të bërtisnin me sa u nxirrte fyçka; “oficeri i rojës, oficeri i rojës”! Britmat e tyre dhe përplasjet e kokës mbi llamarinë, i dëgjoi edhe ushtari në karakollin pranë. Ai dha sinjalin, së fundi erdhën rojet e brendshëm. I pari te dera, mbërriti pikërisht “Akrepi”. Kur e hapi, qyqarin Kostë e gjeti pa ndjenja, mes të vjellave të veta.

– “Eh or tëj, si po t’duket jataku! – shpotiti cinik. – Ah-aah, po na paske qit tan kët vner, bre! – dhe i këputi një shqelm në të pasme. – Anmiku veç vner din me qit prej gojët! Pa le pa, don m’u tall surrati tat”! Po kur e kuptoi se i plandosuri s’jepte shenja jete, thirri mjekun. Doktor Naimi dhe Dilua, ishin pak metër poshtë, duke fuguar mbërritën në biruca sa hap e mbyll sytë. Kur e panë në atë gjendje, ngulmuan ta shpinin në infermieri. Po insistimi i tyre hasi kundërshtimin e policit. – “O Zot, paska vjellë dynjanë”! – ish habitur Dilua. – “Ardhka era urine”! – ja pati doktori dhe u detyruan t’i bënin lavash, aty ku qe. – Ah, ç’asht nji grek i poshtën ky, don me tall Partinë, tuj pi shurrë! – u fut në mes akrepi. – Pa qyre doktor, si e ka tha tan paguren e shurrës? Don m’u smun me zorit! Po kujt don me ja hudh se, mu! Jo or tëj, aty ke me dek, si çen! Sa kena pa na si zotnia juej, grek i pabesë me thik në bres! – shfrente dufin Ndreca. Memorie.al

                                                        Vijon numrin e ardhshëm

Copyright©“Memorie.al”

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e “Memorie.al”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj., pa autorizimin e “Memorie.al”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016

ShareTweetPinSendShareSend
Previous Post

“Hajnrih Myler, ka mundur të fshihet deri më sot dhe tani ka një post me rëndësi, në policinë sekrete shqiptare, me emrin...”/ Letra e kreut të Federatës Ndërkombëtare të Veteranëve të Luftës, Paris 1964

Next Post

Kalendari Historik 20 Korrik 2024

Artikuj të ngjashëm

“Gjon Ljarja, më tregonte për Pjerin Kçirën; ditën e fundit, erdhen te qelia e tij, shefi i Sigurimit, Rasim Dedja dhe Ali Xhunga, të cilët i komunikuen, se lutja për falje jete…”! / Dëshmia e rrallë e Ahmet Bushatit
Kujtime

“Sheh Mersinit prej Bicajve të Lumës, çuditi gjithë burgun, pasi i kishte tregu mjekut Elez Troshani, që ai do vdiste mbas një jave dhe në të vërtetë, ai…”/ Dëshmia e rrallë e Ahmet Bushatit

May 30, 2025
“Edhe pse Ollga Schweizer, në ‘44-ën shpëtoi nga pushkatimi gjermanëve 100 burra, komunistët e internuan dhe ia burgosën…”/ Historia tragjike e danezes, që u dashurua me firmëtarin e pavarsisë
Kujtime

“Dy të burgosun prej Kavajës, si hangrën ca rrush, bistakët, nuk i hodhën aty afër, – siç do të dëshronte ndonji i uritun, por në gropën e W.C. – së, ku nji i dënuar nga Berati…”! / Dëshmia e Ahmet Bushatit, për tmerret e Bedenit

May 30, 2025
“Në kampin e Bonos, lufta për nji pikë ujë, si për ekzistencë, do t’u shfaqte në tanë shëmtinë e vet ma ekstrem mes të burgosunve, që u shtyjshin mes tyne për jetë a vdekje…”/ Kujtimet e Ahmet Bushatit
Kujtime

“Në kampin e Bonos, lufta për nji pikë ujë, si për ekzistencë, do t’u shfaqte në tanë shëmtinë e vet ma ekstrem mes të burgosunve, që u shtyjshin mes tyne për jetë a vdekje…”/ Kujtimet e Ahmet Bushatit

May 30, 2025
“Komandant kampi të Bonos, kishim togerin Tasi Marko, vëlla i Rita Markos, që me ne do të sillej mirë, por emni i tij u lidhte me tmerret e kampit të Vloçishtit, ku ai…”/ Kujtimet e ish-të burgosurit politik
Kujtime

“Komandant kampi të Bonos, kishim togerin Tasi Marko, vëlla i Rita Markos, që me ne do të sillej mirë, por emni i tij u lidhte me tmerret e kampit të Vloçishtit, ku ai…”/ Kujtimet e ish-të burgosurit politik

May 30, 2025
“Letrën e Simes, të cilin unë do të lidhsha ndër vite andrrat ma të bukura për jetën, e lexova në kambë shpejt e shpejt, vjedhtas të gjithëve, dhe me kënaqësinë se…”/ Dëshmia e rrallë e ish-të burgosurit politik
Kujtime

“Letrën e Simes, të cilin unë do të lidhsha ndër vite andrrat ma të bukura për jetën, e lexova në kambë shpejt e shpejt, vjedhtas të gjithëve, dhe me kënaqësinë se…”/ Dëshmia e rrallë e ish-të burgosurit politik

May 30, 2025
“Tragjedia e trimëria e Kazazëve dhe familjeve shkodrane nën terrorin komunist, hakmarrja e heshtur mbi Dedjakupejt, Bushatllijt dhe Çobajt…”/ Historia e rrallë e fisnikëve të humbur të Shkodrës
Kujtime

“Zefi, i rritun jetim, se i ishte djeg shpia bashk me prindit, del partizan te batalioni ‘Perlat Rexhepi’, por ra në burg, ku rrahu një polic dhe kur i dhanë 25 vjet, kërkoi me vdekje, pasi…”/ Kujtimet e Ahmet Bushatit

May 30, 2025
Next Post
Kalendari Historik 01 Korrik 2024

Kalendari Historik 20 Korrik 2024

“Historia është versioni i ngjarjeve të kaluara për të cilat njerëzit kanë vendosur të bien dakord”
Napoleon Bonaparti

Publikimi ose shpërndarja e përmbajtjes së artikujve nga burime të tjera është e ndaluar reptësisht pa pëlqimin paraprak me shkrim nga Portali MEMORIE. Për të marrë dhe publikuar materialet e Portalit MEMORIE, dërgoni kërkesën tuaj tek [email protected]
NIPT: L92013011M

Na ndiqni

  • Rreth Nesh
  • Privacy

© Memorie.al 2024 • Ndalohet riprodhimi i paautorizuar i përmbajtjes së kësaj faqeje.

No Result
View All Result
  • Albanian
  • Faqja Kryesore
  • Dossier
  • Intervista
  • Personazh
  • Dokumentar
  • Galeria e Fotove
  • Art & Kulture
  • Sport
  • Kujtime
  • Të Ndryshme
error: Content is protected !!