Nga Caf Jonuz Çulaj
Memorie.al/Kur shkruhet për historinë dhe traditat e një vendi apo fshati, ma shumë përmenen burrat se gratë. E pra njerëzimi ndahet në dysh gjysma meshkuj e gjysma femra. Kësisoj gjithçka ashtë në harmoni dhe varet si e interpretojmë. Varet si e vlerësojmë gruen. Historia e popullit tonë njeh shumë shembuj, ku gratë e vajzat nuk mbeten prapa burrave e shumë herë me aftësi të plota, janë në udhëheqje.
Çdo krahinë ka shembujt e vetë. Ky shkrim i kushtohet njanës prej tyne, ajo quhet Luke Gjon Palaj. Nuk asht qytetare e nuk ka shkollë, por asht burrneshë e hyni në histori. Në gjysmën e dytë të këtij shekulli, regjimi komunist ekzekutoi dhe dënoi qindra gra dhe vajza. Kjo sepse ato ishin kundërshtare të atij regjimi, ose e pësuen për shkak të burrave, vëllazërve, apo djemve të tyne të dënuem.
Lukja, ka lind në Xhan të Pultit, në Dukagjin dhe sot i asht mjaft e moçme. Sot sigurisht në fytyrën e saj ka shumë rrudha, dhe sa rrudha janë, aq halle dhe vuajtje tregohen. Edhe pse e moshueme, ajo nuk e ka forcën fizike të rinisë, por kujtesën e ka të fortë. Streha për kundërshtarët politikë të komunizmit, pas 1944 ishin malet. Atje mbijetuen me dhjetra burra në kushte homerike edhe në saj të njerëzve.
U formuen çeta antikomuniste kudo. Në Dukagjin ato kryesoheshin nga Gjon Dostanishta. Në to bante pjesë dhe Lazër Pali, që ishte kunati i Luke Gjon Palajt. Ai printe çetën e tij dhe gjithmonë e nxirrte nga rreziku. Kalon disa vjet në kushte ilegaliteti të plotë. Regjimi, kërkonte ta kapte, por nuk mundte. Dhjetor i vitit 1952, Dukagjini ishte i mbulue nga bora. Për të gjithë ishte e vështirë e sidomos për ato që rrinin e flinin maleve. Nuk do mund të qëndronin, nëse nuk do kishin ndihmën e dikujt. Çetës së Gjonit, i ishte mbarue buka.
Shpresa ishte te Lazri. Në kushtet e një bore të dendur, ai shkon tek shtëpia e kunatës, dhe furnizohet me ushqime. Por po zbardhte dhe ai e kuptoi që shtëpia përdhese e saj, ishte e rrethuar. Mbasi u mendue pak ai bashkë me Luken, u menduen me çajtë rrethimin. Në nji moment u trokiti në derë, kryetari i këshillit dhe i tha, asaj nëse kishte njerëz brenda. Ajo, pa u mendue fare i tha jo. 5-6 ushtarë të forcave të ndjekjes, tentojnë me u futë brenda. Por Lazri zbrazi automatikun dhe pasi vrau gjysmën e plagosi pjesën tjetër, ata çajnë rrethimin. Sërisht kalojnë dhe një pritë të dytë.
Lukja e vetme në shtëpi, merret në pyetje nga oficerët e Sigurimit të Shtetit. Ajo me zgjuarsinë dhe burrninë e saj, nuk pranonte që në shtëpi të kishte njerëz, përndryshe ushtarët do të kishin ranë në përleshje të armatosun. Por ky justifikim nuk pranohet dhe atë e arrestojnë dhe e çojnë në fshatin Mes, ku do ta merrte në pyetje, kryetari i Degës së Punëve të Brendshme të Shkodrës, Kolonel Hilmi Seiti. Ai që në fjalët e para i thotë, që: në plumb do të përfundosh, se kështu e meriton. Ndërsa ajo i përgjigjet se jeta e saj s’ka ma randsi, pasi Lazri kishte shpëtue. Luke Gjon Palaj u dënue me 18 vjet burg. Kreu 12 vjet dhe në vijim shkoi në internim në Lushnje, dhe Vlorë. Ajo, nuk o la gjë mangut, maleve të saj sepse qëndroi e palëkundur. /Memorie.al
Copyright©“Memorie.al”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e “Memorie.al”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj., pa autorizimin e “Memorie.al”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016
