Nga Caf Jonuz Çulaj
Memorie.al/Termi “divida et impera” që do të thotë, përça e sundo, erdhi në vendin tonë 2000 e ca vjet më parë me pushtuesit romakë. Ideja asht që tue përça nji popull ai, mbahet nën sundim kollaj. Sa ma mirë zbatohej aq më lehtë mbahej nën fre. Sidomos popujt e vegjël e njohin kët praktikë. Kjo mënyrë sundimi u përqafue nga të gjithë pushtuesit. Në mungesë të tyre, nga diktatorët vëndas. Shqipëria asht nji shembull i qartë. Për të ruejt pushtetin komunistët pas vitit 1944, përdorën gjithë përvojën negative të shteteve më të mëdha. Duhej rujt pushteti, duheshin rujt privilegjet, e për këtë kundërshtarët duheshin eliminue me forma nga më të ndryshmet (dënime me vdekje, izolime, burgje, internime).
Jo të gjithë mund të futeshin në burgje, jo të gjithë mund të pushkatoheshin, e të internoheshin, sepse kjo nuk ishte e mundur praktikisht. Atëherë u përdorën metoda të huazueme nga Bashkimi Sovjetik. Elementët kundërshtarë, që kishin mundun tu shpëtonin reformave të para shpronësuese nga regjimi komunist, u dënuen ma vonë. Lindi termi “kulak” me arsyetimin që atij individi apo asaj familjeje fshatare, ti merrej gjithçka e tepërt. Mirëpo në Shqipni, kishte gjithsej 7 familje të tilla. Të tjerët kishin tokë e inventar tjetër bujqësor e blegtoral sa për të mbajtë frymën. Të tjerët ma pak se u nevojitej.
Pasuni pak e kundërshtarë shumë. “T’u merret atyne dhe ajo çka kanë” ishte porosia për të gjithë kundërshtarët politikë që nuk plotësonin kushtet për të marrë dënimet ma të randa. Rrjedhojë e kësaj politike shtetnore të shpalljes “kulak” e vuejtën shumë familje. Një nga ato qe familja e Isuf Muç Brucajt në Reç të Malësisë së Madhe. Isufi shquhej për urtësi e inteligjencë, për fisnikëri e ndershmëri. Kjo ishte arsyeja që ai ishte zgjedh antar i këshillit të komunës së Shkrelit së bashku me Gjon Dedën e të tjerë. Ata, pleqnuen me urtësi e zgjidhën ngatërresat e shumë familjeve. Isufi ishte i njohun dhe në Shkodër. Dyert e Kazazëve, Bushatllinjve, Hotëve, Jukajve, ishin të hapura për të, sikurse shtëpia e tij ishte në dispozicion të atij që trokiste në derë.
Ai, ishte antifashist dhe i’u bashkue popullit në luftën e Reçit. Siç dihet ky fshat ishte bazë për të dyja grupimet, nacionaliste dhe komuniste. Si nacionalist Isufi, ishte në kundërshtim të plotë me vijën komuniste. Për këtë shtabi i batalionit partizan e dënoi me vdekje në tetor 1943, por meqë ai i përkiste një familjeje të madhe, dënimi u shtye për ma vonë. Erdhi çlirimi por lufta nuk mbaroi, sepse malësorët nuk mund të pajtoheshin me regjimin komunist. Isuf Muç Brucaj, mori pjesë në ‘Revoltën e Koplikut’ në janar 1945. Ai së bashku me Maç Gilën, Muho Selimin, Nuz e Brahim Bishon, asgjesuen postën e Gruemirës. Lëvizja dështoi e ai u arrestue si shumë të tjerë. Por për fat u lirue pas amnistisë dhe merret me punë bujqësie.
Me rrezik jete strehon e ushqen të arratisurit Shemsi e Hamdi Ferri (nipat e Jakup Ferrit). Shpallet kulak, pasojë e së cilës qe konfiskimi i pasurisë. Për të sigurue bukën e gojës, detyrohet të bredhi maleve dhe të merret me bimë mjekësore. Ma vonë me djemtë punon në Kukës e Fier dhe furnizon familjen e mbetur në fshat. Pas pak kohe familja dëbohet e vendoset në Shtoj. Atje detyrohen të jetojnë në kondita të vështira tue fjetë në mullarë byku me plasmas. Herë pas here i “vinin për vizitë” punonjësit e Degës së Punëve të Brendshme të Shkodrës, për të tentue për ta rekrutue si agjent. Përgjigja ishte e prerë, jo.
Kur ke gurin në dorë, arra asht kollaj me u thye. Fillon, hakmarrja tjetër pasi i arrestohet i biri Mehmeti, gjyqi i të cilit bëhet në fshat e ai dënohet me 7 vjet burg. Më pas dhe tre nipat e Isufit pasi akuzohen se ishin stimulantë e nuk punonin për shtetin. Ishte koha kur Pol Poti i Shqipërisë, gjysëm i çmendun deklaronte se “Lufta e klasave, herë ashpërsohet, herë zbutet, po kurrë nuk shuhet”. Ndryshimet e vitit 1991 në vend, e gjetën këtë familje të mbaruar nga ana ekonomike, tue pasë shumë të vështirë integrimin në shoqërinë e re. Kur i hedhin një sy të kaluemes ata thonë “çudi si kemi mbetë gjallë”./Memorie.al
Copyright©“Memorie.al”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e “Memorie.al”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj., pa autorizimin e “Memorie.al”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016
