Dashnor Kaloçi
Pjesa e katërt
Memorie.al publikon historinë e panjohur të atentatit që i’u bë Mbretit Zog më 20 shkurt të vitit 1931 teksa ai ndodhej për kurime në Vjenë, nga ana e një grupi emigrantësh politikë shqiptarë që jetonin në kryeqytetin austriak, me në krye Ndok Gjeloshin, Aziz Çamin, dy ish-oficerët e Ushtrisë Shqiptare që kishin marrë pjesë në Kryengritjen e Qershorit të vitit 1924, si dhe Qazim Mulletin e Angjelin Sumën, të cilët pasi kishin zënë pritë në portën kryesore të Teatrit të Operës së Vjenës, qëlluan disa herë me revolverët e tyre ndaj Zogut dhe adjutantëve të tij, në kohën që ai po hipte në automjetin e tij që e priste aty afër, duke lënë të vrarë në vend, majorin Llesh Topallaj dhe duke plagosur ministrin e Punëve të Jashtme të Shqipërisë, Ekrem bej Libohova. Si u përcoll ai lajm dhe e gjithë ngjarja e atentatit ndaj Mbretit Zog që shpëtoi për mrekulli pa u prekur nga plumbat e atentatorëve, në gazetat më të mëdha të Europës dhe atyre të SHBA-ve, si: “The New Jork herald”, “Daily Telegraph”, Daily Express”, “Chicago Tribune”, “Moring Post”, “Universul”, “Daily Herald”, etj., të cilat gjetën rastin dhe botuan për disa muaj me radhë në faqet e tyre me dhjetëra artikuj, ku përveç ngjarjes në fjalë, i kushtuan shumë shkrime edhe miqësisë së Mbretit Zog me baroneshën austriake Maria de Janko dhe motrën e saj, Franciska de Janko, të cilat kishin qenë për disa kohë në Tiranë dhe me vajtjen e Zogut në Vjenë, edhe ato kishin shkuar aty duke u akomoduar në Hotel “Regina”, ku Mbreti i Shqiptarëve gjatë gjithë atyre ditëve, i frekuentonte shpesh dhe dilte me to në shëtitje në parqet më të bukura të Vjenës.
Shtypi botëror mbi ngjarjen e atentatit ndaj Mbretit Zog në Vjenë
Nxjerrun prej fletores “La Republique”
Stamboul, 4 Mars 1931
Si u ba atentati ndaj Mbretit Zog?
Vjenë, 22
Kallaballiku që po dilte prej operës të premten mbrama u bë dëshmues, para derës së theatrit, i nji drame të vërtetë, kurse brenda në theatër pat asistue nji pjesë krejt të ndryshme. Dy ish – oficerë shqiptarë u munduan me vra Ahmed Zogun, Mbretin e Shqiptarëve. Nji adjutant i Mbretit ra vdekun dhe tjetri u plagos. Mbreti Zog shpëtoi për mrekulli hyjnore.
At natë isha edhe unë n’ë opera, e me këtë mënyrë që e mundun për mue me e ndjek për s’afërmi hollsinat e atentatit. Nuk duhet të çuditemi për favoret që fati i rezervon ka njëherë njerëzve. Mendohu pra pak. Dy nishanli të mirë, të shtien mbi Mbretin prej dy anëve dhe Mbreti prej kësaj gjëje të tmerrshme të dali shëndosh e mirë.
MBRETI ZOG NE OPERA
Në enter-akte takova me nji shokun tim korrespondent gazetash edhe ai, e mbasi folëm për gjana të tjera, më tha:
A e ke pa Ahmed Beun” Ai asht këtu.
Pa e pyet se kush asht Ahmed Beu, aj tha:
Mbreti i Shqypnies, Ahmed Bey Zogu, dhe vazhdoj kështu:
Gjendet këtu qe prej 28 kallnuer për arsye shëndetësore. Siç duket ai e ka shumë qejfe operën dhe pothue çdo natë vjen këtu.
Mbasi Mbreti i Shqiptarëve deri n’atë kohë m’interesonte shumë pak, nuk u bë çështje ma mbi të.
Letra e konsullatës shqiptare në Vjenë për Ministrinë e Jashtme në Tiranë
KONIGLICH ALBANISCHES KONSULAT VIEN
CONSULAT ROYAL D’ALBANIE VIENE
Nr. 142/II 15.IV.1931
Shkurtimi: “Wiener Mittags-Zeitung”, mbi dy ministrat e ngatëruem në atentat ndaj Mbretit Zog i I-rë
Së ndershmes
Ministri Mbretërore të Punëve të Jashtme
Në Tiranë
Kemi nderin të raportojmë se fletorja socialiste e këtushme “Wiener Mittags-Zeitung”, me datën të sotshme botoj sub. Nr.79 lajmin që pason:
Dy ministra ngatërrue në atentat kundra Mbretit Zog I-rë
Revolveri i Mbretit nuk dorëzohet dot.
Lajmnohemi nga gjyqi, se hetimet e Gjykatës mbi atentatin kundra Mbretit të Shqiptarëve Zog I-rë, po vazhdojnë gjithnjë. Pengime të rënda po sjellin hetimet, qi bahen mbi personat e kriminelëve si dhe korrespodenca e ndryshme diplomatike, prandaj këto do të mbajnë edhe disa muaj, po me gjithë këtë pritet, se procesi nuk do të jetë para gjysmës së muajit Qershor.
Hetimet bahen për deliket vrasje kundra Adjutantit të Mbretit si edhe për tentasjon vrasje kundra Mbretit.
Asht interesant me dijtun, se revolver i Mbretit, me të cilin qiti Mbreti, nuk ju dorzue gjyqit, megjithëqë nga ana e policisë u bën nji i tillë lutje. Informohemi edhe se, ndër shtatë fajtorët ndodhen dy ish-ministra shqiptarë, d.m.th., ministri i Bujqësisë dhe ministri i Arsimit” (Sejfi Vallmasi dhe Rexhep Mitrovica)
Mbas informatave qi kemi nga gjyqtari hetues Dr. Karl Fryda, rezulton, se lajmi i fletores në fjalë nuk ka kurrnji karakter zyrtar, dhe nuk ka dalun nga gjyqi, po siç u konstatue nga ana jonë, u ç’pallë prej dy avokatëve kundërshtarë Dr. Prwessburger dhe Dr. Fishauer.
Me nderime të veçanta
Gjerenti i Konsullatës
“DAILY TELEGRAPH”, 18.6.1931
QËLLIMET E ITALIES NË SHQIPNIE
ME VU NJI TJETËR NË KËMBË TË MBRETIT ZOG
BAHET EMNI I NJI PRINCIT MALAZEZ
BELIGRAD, e mërkurë
Mbreti Zog i Shqipnies asht i gjallë me gjith “rumeurse”et se katile, të cilët kanë kërkue me e vra shpesh herë përpara, kishin mbarue kësaj here jetën e tij pa-qetësie. Por si mbas lajmeve të marruna në Beligrad, ai asht tuj vdekë (“un home mourant”), edhe në Jugosllavie ka shumë alarm tash qe kujtohet se grushti i fortë mbi vendin e tij, mbi vendin e vet dobësohet.
Në qarqet e këtushme që janë zakonisht t’informuem mirë flitet lirisht se italianët, të cilët Mbreti Zog i ka shërbye, kanë në mëndje t’a remplacojn. Thuhet se përpara kishin mendue me vue mbi fronin, Tuptino-n, nji shqiptar me rëndësi dhe në favor të Italisë, por rritja e atyne që nuk janë noble me qen Mbretnit, ka disavantazhet e saja dhe tash flitet se Princi Malazez Mihal, i cili asht 23 vjeç dhe asht i edukuem në Anglia, ka me suksedue Zogun qi dikur ka qenë i fort.
Princi Mihal asht i biri i Princit Mirko, i cili vdiq në vitin 1916 dhe është ilaka nga martesa me familjen e vjetër serbe, Obrenovitch.
Sundimtarët e sotshëm të Jugosllavies janë të familjes së Karageorgevitch, rivale të moçme të familjes së Princit Mihal dhe imagjinohet ma mirë se sa mund të përshkruhet reaksioni Jugosllav në qoftë se Prinsi Mihal, i cili asht nji djalosh përparimtar me idena kozmopolite, merre vënin e Zogut, me pamjen e tij mohamedane.
VIGJILENCA JUGOSLLAVE
Jugosllavët çmojnë krejtësisht rrezikun e pozitës së tanishme, dhe janë gati me bë nji apel të njëhershëm dhe të fortë Lidhjes së Kombeve në qoftë se Italia do provonte për me zbritun Mbretin Zogu dhe me vue Mihalin në kamb t’ë atij dhe me mbështetun këtë kërkesë tuej, dërgue trupa në kufinin shqiptar.
Influensa italiane, thuhet këtu, asht prodominante në Shqipnie. Ushtria ashte e stërvitun prej italianësh dhe ka oficerë italian. Financat kontrollohen nga Roma. Inxhinjerat italian godisin rruga dhe limane. Ka lajme të forta pakënaqësie në Shqipnie dhe për çdo trumbullim qetësie, si mbas konditave të paktit të Tiranës, do të mjaftonte shkaku për nji sulm (inavasjon) t’ushtrive italjane për me ristabilizue qetësin.
Përpos këtyne thueht se edhe nji tjetër barrë i’u ka shtue samarit deves, ofra e italianëve për një hua prej F.2.000.000 me konditë që 10.000 kolon italian të lejohen me marr tokën ma të mirë të Shqypnies Jugës dhe t’ë instalohen atje me të gjithë familjet e tyne. Këta kolon do gëzojnë nji autonomie të plotë – gjykatore e tyne, milicija, gjandarmëria, edhe sistemin e tyne të veçant të taksave dhe t’ardhunave. REUTER /Memorie.al
Vijon në numrin e ardhshëm
Copyright©“Memorie.al”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e “Memorie.al”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj., pa autorizimin e “Memorie.al”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016
