Dashnor Kaloçi
Pjesa e parë
Memorie.al publikon disa dokumente arkivor të nxjerra nga Arkivi i Ministrisë së Punëve të Jashtme në Tiranë, me siglën “Tepër Sekret”, të cilat i përkasin vitit 1985, ku ndodhet një korespondencë e Ministrisë së Punëve të Jashtme në Tiranë, me ambasadën shqiptare në Paris, lidhur me kërkesën e palës franceze dhe presidenti të asaj kohe, François Mitterrand, të cilët kërkonin që të nderonin shkrimtarin e njohur shqiptarë Ismail Kadare, me dekoratën “Legjioni i Nderit”, e cila ishte dekorata më e lartë që shteti francez akordonte për të shtetasit e huaj. Korespondenca e plotë në mes diplomatit Kujtim Hysenaj me eprorët e tij në Ministrinë e Punëve të Jashtme në Tiranë, si: Ministri, Reiz Malile, zv / Ministri Sokrat Plaka etj., lidhur me kërkesën e palës franceze, si dhe udhëzimet që i vinin atij nga ‘qendra’, se si duhej të vepronte dhe si t’u përgjigjej diplomatëve francezë në takimet e bisedat me ta!
Në mesin e viteve ’50, kur në Bashkimin Sovjetik, falë liderit të sapoardhur në fuqi Nikita Sergejeviç Hrushçovi dhe mbështetësve të tij, po kryhej procesi i destalinizimit, diku në Itali filloi të qarkullonte një libër, tip broshure, ku përshkruheshin me detaje tmerret e luftës civile (1918-1922), në atë vend stërmadh ku kishte “triumfuar” Revolucioni i Tetorit, që solli në fuqi bolshevikët.
Libri “Doktor Zhivago”, që ishte shkruar si tip pamfleti nga shkrimtari rus Boris Pasternak, thuhej se ishte mbështetur, financuar dhe shpërndahej nga shërbimet sekrete të SHBA-ve (CIA), të cilat donin t’i bënin të ditur botës mbarë se nga çfarë ‘djepi’ kishte dalë ajo ‘pjellë’ e regjimit stalinist, që vetë disa nga protagonistët e aktorët e tij po e demaskonin dhe po i’a çirrnin maskën.
Pas Italisë, po nën kujdesin dhe patronazhin e plotë të amerikanëve (të kamufluar nën Fondacionin “Rockefeller”), ai libër që vazhdonte të çudiste botën mbarë, arriti të futej edhe në vetë Bashkimin Sovjetik. Kështu, ndërsa udhëheqja staliniste e Moskës mundohej ta fshinte apo t’i nxirrte ‘jashtë’ ato tmerre që kishin përjetuar pothuaj të gjithë popujt që jetonin në të gjitha republikat e BRSS-së, amerikanët i’a fusnin “kontrabandë” përsëri brenda.
Dhe në kuadrin e gjithë kësaj fushate ‘letraro-politike’ të sponsorizuar nga amerikanët, asokohe emri i Pasternakut dhe libri i tij kapën “majat” e botës dhe autori u propozua për çmimin ‘Nobel’, i cili i’u akordua në vitin 1958. Edhe pse nga presionet e shumta, ai refuzoi që ta merrte çmimin ‘Nobel në Letërsi’, misioni i amerikanëve tashmë ishte kryer më së miri.
Kremlinit ajo gjë i’u kthye në bumerang, pasi refuzimi i Pasternakut bëri bujë më të madhe se ç’do të kishte bërë po ta pranonte atë çmim. Po kështu, pothuaj në të njëjtën periudhë kohe që amerikanët kishin filluar ‘aksionin Pasternak’, lideri komunist i Jugosllavisë, Josip Broz Tito, i kishte dalë ‘zot vetë’ një ‘aksioni’ të tillë me shkrimtaro-politikanin serbo-boshnjak Ivo Andriç.
Thuhet se nuk kishte takim zyrtar apo privat ku vetë Marshalli Tito të mos fliste dhe promovonte me miqtë dhe të ftuarit e tij “gjenialitetin” e shkrimtarit sllav që “po ndriste me veprën e tij”, botën mbarë. Vepër ku përshkruhej “bashkim-vëllazërimi”, në atë vend me gjashtë republika e shumë etni të Ballkanit. Dhe, falë mbështetjes e promovimit të Titos, edhe Ivo Andriç arriti që në vitin 1961 të kurorëzohej me çmimin ‘Nobel në Letërsi’, edhe pse “bashkim-vëllazërimi” të cilit ai ‘i këndoi’ në veprën e tij, rezultoi veçse një fasadë, po të kemi parasysh luftërat që mbytën në gjak pothuaj të gjitha republikat e saj në fillimin e viteve ’90-të!
Plot 15 vjet më vonë (në 1985-ën), një histori krejt ndryshe nga ajo e Titos me Andriçin ndodhte në Shqipëri. Ajo me shkrimtarin e njohur Ismail Kadare dhe diktatorin komunist Enver Hoxha e pasuesin e tij Alia (ngjarja e ka zanafillën kur Enveri ishte ende gjallë).
Ndërsa asokohe Franca dhe personalisht presidenti François Mitterrand, kishin ndërmarrë “aksionin” për nderimin e shkrimtarit shqiptar Ismail Kadare, fillimisht me ‘Legjioni i Nderit’ (dekorata më të lartë që jepte Franca), dhe më pas për t’a propozuar si kandidat për çmimin ‘Nobel në Letërsi’, vetë vendi i tij, apo më saktë udhëheqja komuniste nuk e pranonte kurrsesi këtë gjë.
Madje jo vetëm kaq, por Tirana zyrtare u bënte të ditur francezëve se: “Në rast se Franca do ta ndërmerrte në mënyrë të njëanshme një veprim të tillë, atëherë…”.
Kjo gjë dhe mjaft makinacione të tjera tejet të rafinuara (tipike komuniste), bëhen të ditura për herë të parë nga këto dokumente zyrtare (që gjenden në arkivat e shtetit shqiptar), që publikohen për herë të parë dhe të plota në faqet e këtij libri.
Informacioni i diplomatit Kujtim Hysenaj nga ambasada shqiptare në Paris, për Ministrinë e Punëve të Jashtme në Tiranë
Drejtoria e Dytë
I n f o r m a c i o n
Mbrëmë, në pritjen tek francezët, dolën sa më poshtë:
- Këshilltari Impereto më tha se dëshironte të bisedonte zyrtarisht me mua lidhur me dekorimin që ata kanë ndërmend t’i bëjnë Ismail Kadaresë. Bëhet fjalë për “Legjionin e Nderit”, më e larta dekoratë franceze. Mendoj që të pritet. Për dekoratën t’i thuhet se do të bisedojmë me të interesuarin dhe pastaj do t’i japim përgjigje.
- Këshilltari tregtar tha se prej disa ditësh është zhvilluar në Paris një mbledhje në Ministrinë e Industrisë ku merrnin pjesë përfaqësues nga Dhoma të Tregtisë, MTJ dhe organizata më e madhe e kompensimit, lidhur me rrugët e zgjerimit të tregtisë me vendin tonë. Nuk dinte hollësira.
- Ambasadori pyeti a u kthye sh. Andon dhe nëse shkoi në Francë. U interesua si ecin marrëdhëniet me R.F.Gj. Pasi i bëra të qarta se nuk di hollësira përveç faktit që bisedohet për gjetjen e një zgjidhjeje të problemit, tha se nga anglezët nuk ka gjë të re.
Sipas tij, në Angli ka konservatorë edhe më të mëdhenj sesa vetë Thatcher dhe se është vështirë të gjendet një zgjidhje që të shpëtojë fytyrën, kur ka një vendim të Gjykatës së Hagës.
21.11.1985
Kujtim Hysenaj
Shënimet nga titullarët e Ministrisë së Punëve të Jashtme në Tiranë
Lidhur me pikën e parë, shoku ministër shënon:
- Të vihet në informacionin e udhëheqjes, por të sqarohet se përse e japin “Legion d’Honouer”.
Më duket se kanë qenë ekspedita ushtarake mercenarësh në Afrikë etj.
Për pikën e dytë miratoni sa shënon shoku Sokrat.
(firma) 25.11.1985
Telegrami tepër sekret i zv / ministrit të Punëve të Jashtme, Sokrat Plaka, për ambasadën shqiptare në Paris
Telegrami shifër Tepër Sekret
Nr. i Fletës 103 SH I F R I M
Nr. 4957
Adresa: Ambasadës Paris
Koncepti: Ambasada këtu ka kërkuar mendimin tonë për dhënien e
- Kadaresë të Legjionit të Nderit.
Çështjen e kemi në studim. Për dijeni. Memorie.al
(Sokrat Plaka)
Vijon në numrin e ardhshëm
Ky shkrim është marrë nga libri “Shkrimtarët dhe artistët nën diktatin komunist”, i autorit Dashnor Kaloçi, që prite të dalë së shpejti
Copyright©“Memorie.al”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e “Memorie.al”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj., pa autorizimin e “Memorie.al”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016
