Memorie.al / Dino Shani, ishte një prej të arrestuarve në verën e vitit 1946, me akuzën si agjent i amerikanëve. Ai ishte përfshirë në historinë e famshme të “Larry Post”, një ushtarak i shërbimit sekret amerikan, shok shkolle me Mehmet Shehun në shkollën Teknike Amerikane të Harry Fultz dhe me një histori dramatike dhe misterioze pas vendosjes së regjimit komunist në Shqipëri. Dokumenti që sjellim sot për lexuesit, zbulon një fakt mjaft të rëndësishëm, që dëshmon se si kryheshin hetuesitë gjatë periudhës së regjimti komunist dhe se si përdorej tortura, si mjet për të ngritur shpesh histori të paqena. Por para se të zbulojmë përmbajtjen e këtij dokumenti dhe historinë e Dino Shanit, sjellim me pak rradhë historinë e Larry Post, për të kuptuar edhe lidhjen e Dino Shanit, me akuzat për agjenturë në shërbim të amerikanëve, në vitet ’44 – ‘46.
“Larry Post”, në të vërtetë ishte pseudonimi i Llazar Papapostolit nga Ziçishti i Korçës. Ai kishte emigruar në Amerikë në vitin 1937. Ndërsa në vitin 1943, kishte marrë pjesë në O.S.S. dhe ku edhe mori pseudonimin “Larry“. Jeta tij do të merrte një rrjedhë tjetër, sapo ai vendosi të kthehej në Shqipëri në vitin 1944.
Vetëm dy vjet më pas, momentin kur bota përfshihet nga Lufta e Ftohtë, ai izolohet, dënohet me dhjetë vjet burg, jeton i vetëm në qeli, kërcënohet e dhunohet, internohet, kurse Mehmet Shehu, mban i vetmi kontakte të drejtpërdrejta me të, deri në fund të vitit 1974, ku dhe vdes në rrethana misterioze, ndërsa, zyrtarisht u publikua vdekje nga infarkti.
Pas arrestimit të “Larry Post”, po me akuzën si agjent i amerikanëve, ishte arrestuar edhe Dino Shani, i cili në dokumentin që do të sjellim më poshtë, një letër drejtuar Prokurorit të përgjithshëm të asaj periudhe, Bedri Spahiut, thotë se; gjendej në atë rrethanë të vështirë pasi “Larry Post” e kishte ngarkuar me atë akuzë të pavërtetë.
Përtej këtij fakti, që mund të ketë qenë i gjithi një kurth i hetuesve, rrëfimi i Dino Shanit, dëshmon se ndaj tij ishin ushtruar tortura dhe kërcënime të shumta në hetuesi. Madje ai përmend edhe disa lloje torturash, me të cilat e kishin kërcënuar dhe detyruar të pranonte për veten një fakt të pavërtetë, pra rolin dhe aktivitetin e tij si agjent i amerikanëve.
Dokumenti arkivor me letrën e Dino Shanit, drejtuar Prokurorit të Përgjithshëm, gjeneral-major Bedri Spahiut, në vitin 1946
Viti 1946
Letër e Dino Shanit drejtuar Bedri Spahiut lidhur me akuzat e bëra kundër Dinos nga Lary Post (Lazar?) – 2 fletë. – Mendohet të jetë e pas korrikut 1946.
Nr. Prot…
Prokurorit Përgjithshëm të Shtetit
Gjeneral-Major Bedri Spahiu
Bedri, Me anën e kësaj nuk dua të ç’fajësoj veten ose të kërkoi mëshirë, por vetëm të të tregoi të vërtetën e, thjeshtë se si qëndron çështja e jeme dhe t’ia lë ndërgjegjes tënde, të më besosh ose të kesh pak dyshim, se jam i sinqert rreth ç’ka po të themë.
Në bazë të një akuze të poshtër, e cila nuk është veçse një shpifje, të një njeriu si “Lary Post” (Lazar?), u arrestova dhe u futa në burg. Kur erdhi hetuesia, u mundova t’u them sinqerisht se nuk e kisha bërë spiunin e shitur e amerikanëve, se nuk e bënja kurrë këtë tradhti ndaj atdheut dhe Pushtetit, mbasi nuk kisha gjë kundra Pushtetit, pse nuk isha një biri i një krimineli të luftës, ndonjë i tatuar ose i prekur nga reforma agrare, ndonjë i pakënaqur ose i ngatërruar me ndonjë parti kundërshtare, ose keq financiarisht.
Por hetuesia, duke i besuar akuzës të së lart-përmendurit, nuk deshi të më besojë, sado që lëshova një deklaratë të sinqertë se nuk e kisha bërë informatorin e amerikanëve. Hetuesia më kërcënoi se, do më torturonin duke përdorur rrahjen, lidhje në hekurat, korrentin, kleçkat nëpër gishtat, nxjerrjen e thonjve, po qe se nuk thoshnja të vërtetën.
Nga ana tjetër më premtuan, se do bashkëpunoja me ta, duke marrë informata nga Misioni Amerikan dhe rrethet reaksionare, për Pushtetin. Tani nga frika tmerri i këtyre torturave dhe me shpresë dhe besim të plot në fjalën që më dhanë kapiten Thomai dhe Toger Avniu, se do bashkëpunoja me ta (kështu që porsa të dilja do vija drejt tek ty, për me t’a treguar çështjen e vërtetë, dhe për këtë mund të pyeç Kapiten Muçën, të cilit i thash se, porsa të dale, do vete të takohem me Bedriun.
Ky më pyeti pse dhe nga frika se mos më torturonte rreth ç’ka do të të thoshnja (të vërtetën), i thash do vete ta falënderoi, e pash veten të shtrënguar të fajësohem, duke thënë se qesh informator i Misionit amerikan, se merrja 1000 franga në muaj. Por më e keqe është se, akuzova 5 të tjerë, katër krejt të pa-fajshëm: Foni Vardhami, Misto Vardhami, një farë Xhafer (pemëshitës) dhe një farë Shyqri (djathëshitës); kurse i pesti Stefan Caro, pjesërisht i fajshëm d.m.th., është e vërtet se ka dashur të arratiset (siç e thoshte vetë) po kurrë nuk ka qenë informatori i jem, nuk i kam dhënë kurrë të holla, dhe as që e kam vënë në lidhje me misionin.
Këtë e takova një herë në Janar në “Dajti” dhe të dytën herë, më erdhi në shtëpi në muajin korrik, bashkë me Ilia Koton. Të katër të parët, pranuan se ishin informatorët e mijë dhe se merrnin të holla nga unë, në vijim të të njëjtit premtim, që iu bë dhe atyre se do bashkëpunonin me Pushtetin si informatorë dhe mbasi më shpunë mua t’i bindja, se ky premtim ishte i vërtetë. Bedri, të betohem se janë krejt të pa-fajshëm, dhe akuza që u bëra atyre, po ha pak-nga-pak, mbasi nuk e kam ndërgjegjen të qetë.
Sa për vete Bedri, mund të jem i fajshëm për simpathin që ndjenja ndaj popullit amerikan, për vajtjen t’ime në Mision (mbasi po pregatisnja një diksioner shqip-Inglisht dhe Inglisht-shqip), për përkthimin e gazetave, të cilin m’a kërkuan vet ata në se donja t’a bënja këtë punë, por jo se kam qenë informator i tyre, jo se kam marrë 1000 franga në muaj, mbasi ç’do rrogë që kam marrë, ja kam dorëzuar gruas, mbasi kështu e kam pas për zakon, prandaj pyete gruan, në se i kam dhënë gjë të holla gjatë kohës që kam qenë pa punë, prej 1 Kallnori 1945 dhe deri sa hyra të punoi në U.N.R.R.A, më 8 gusht 1945, si dhe në se i kam dërguar ndonjë grosh, mbasi u pushova nga U.N.R.R.A, më 8 Prill 1946 dhe deri sa fillova të përkthej gazetat, më 1 Korrik 1946.
Bedri, besomë se kurrë nuk do t’a bëja një gjë të tillë edhe në se kam patur një simpathi për amerikanët, por një akuzë e poshtër e një personi, më detyroi t’a fajësoi veten, duke thënë se i kam dhënë Misionit informata ekonomike, politike dhe ushtarake. Nga frika e torturave, e humba veten dhe thash ç’më erdhi në gojë, i tmerruar. Kjo akuzë më është bërë prej “Lary Post” pse nuk pranova të bëhesha informatori i tyre, Bedri.
Në Prill të ’45-ës, vet “Lary Posti”, më tha takohemi jashtë: Do të pendohesh një ditë Dino, për mos pranimin e propozimit që të bëri Thoma Stefani. Thoma Stefani, ka tentuar shumë herë të më bindte, me agjitacion se; informatat ishin në dobi të Shqipnis, po unë kurdoherë i jam pëgjegjur, se nuk do t’a bëja kurrë një gjë të tillë.
Kur hetuesia më tha se akuzohesha si informator i Thoma Stefanit, me pseudonim (që nuk mbaj mënd), shpresova se do më ballafaqonin me “Lary Postin”, kështu që do t’a nxirja të vërtetën në shesh. Por mjerisht hetuesia, nuk më ballafaqoi por, përdori mënyrën e kërcënimit dhe premtimit, duke më detyruar t’a fajësoi veten.
Mund të kem bërë gabime, por jo deri n’atë pikë sa të bëhem spiun. Bedri besomë se thom të vërtetën.
(firma)
Nuk e kam besuar kurrë Bedri, se një ditë do të detyrohesha të fajësoj veten për të shpëtuar nga torturat e tmerrshme. Por mjerisht kjo u vërtetua në vijim të një shpifjeje të bërë prej një njeriu të pa ndërgjegjshëm. U detyrova të marrë përsipër një njollë (spiun i amerikanëve) pa e patur bërë as në ëndërr.
Por të siguroi Bedri, se edhe prej vet amerikanëve dhe do lidhen marrëdhënie miqësore, mbasi pushteti është i popullit dhe po punon për popullin, dhe atëhere do të dali e drejta në shesh, se kush ka qenë spiun, unë që vija haptazi në Mision edhe duke ditur se gjurmohesha, apo të tjerët.
Bedri, këtë të vërtetë hetuesia nuk deshi ta dëgjonte, por ti të paktën si burrë shteti, më beso se është e vërtetë. Është e vërtet se kisha simpathi për amerikanët, por kjo u kthye në urrejtje, pse më bënë viktimë të intrigës së tyre, dhe kur Toger Avniu, më dha të firmosja një deklaratë, e firmova me gjithë shpirt dhe sinqerisht, pse do punoja me gjithë fuqitë e mija për Pushtetin, mbasi e di veten të ndershëm.
Bedri, po ia lë ndërgjegjes s’ate të më besosh, në se them të vërtetën apo jo. Dita do vijë kur e drejta do dali në shesh.
(firma)
Një histori e shkurtër mbi jetën e Larry Post
Lindur në Katundin Ziçisht – Bilisht, në maj 1915, i biri i Fotinisë dhe i Dhimitrit.
Shkollën fillore e kryen në Ziçisht.
Në vitin 1927–1930 punon në Tipografinë “CEKREZI” -Tiranë.
Në vitin 1930, merr bursë në shkollën Teknike Amerikane – Tiranë.
Në vitin 1937, shkon në SHBA dhe regjistrohet në Universitetin “ILLINOIS”, në degën e Shkencave Politiko–Shoqërore. Diplomohet në qershor të vitit 1941.
Deri në janar të vitit 1942 i papunë.
Më 05.01.1942, deri në qershor të vitit 1943, punon si sekretar i Shoqatës “Shqipëria e Lirë” dhe drejtor i gazetës “LIRIA” në Nju-Jork.
Në qershor të vitit 1943, me ftesë të z. Fransis CALLNEY, shkon në Uashington në O.S.S.
Nga shtatori 1943, deri më 21.10.1943, shkon me shërbim në Kajro pranë O.S.S. dhe në fund të tetorit në Bari, në shërbim të O.S.S., si zëvendës i Major COON, deri sa erdhi FULTZI.
I vendosur në vilën ‘AZZON’ si përgjegjës, jo vetëm i materialeve dhe pajisjeve, por edhe i anëtarësimit të shqiptarëve dhe instruktor leksionesh.
Në fund të tetorit 1944, niset në Shqipëri me Misionin Shqiptar të Komandës së Përgjithshme të Ushtrisë Nacional-Çlirimtare.
Bashkënxënës me Mehmet Shehun, në Shkollën Teknike të Fultzit në Shqipëri, emigron në Amerikë në 1937-ën. Në vitin 1943, merr pjesë në O.S.S. dhe fiton pseudonimin “Larry“.
“Larry Post”, ushtarak i shërbimit sekret amerikan, me pagë majori, ishte Llazar Papapostoli, nga Ziçishti i Korçës, jeta e të cilit do të merrte një rrjedhë tjetër, sapo ai vendosë të kthehet në Shqipëri në vitin 1944.
Vetëm dy vjet më pas, momentin kur bota përfshihet nga Lufta e Ftohtë, ai izolohet, dënohet me dhjetë vjet burg, jeton i vetëm në qeli, kërcënohet e dhunohet, internohet, kurse Mehmet Shehu, mban i vetmi kontakte të drejtpërdrejta me të deri në fund të vitit 1974, ku dhe vdes në rrethana misterioze, ndërsa, zyrtarisht, u publikua vdekje nga infarkti. Memorie.al
