Nga Bardhyl Berberi
Si ruhej Enver Hoxha me silurues luftarak në liqenin e Pogradecit, flet ekskluzivisht ish zëvendësministri i Mbrojtjes, Nazar Berberi.
Memorie.al / Ishim duke pirë kafen e mëngjesit në një lokal në breg të liqenit të Pogradecit. Si asociacion për të treguar ngjarjen e mëposhtme, ishte një skaf i madh privat, që ecte me shpejtësi në ujërat e liqenit. Nazari në një moshë të thyer, që po iu afrohet të ‘80 tave, iu kujtua një ngjarje e asaj kohe, që i kishte sjellë shumë telashe në detyrën e tij të zëvendësministrit të Mbrojtjes Popullore.
Rrëfimi i Nazar Berberit, ish-zv. ministër i Mbrojtjes Popullore
Në vitin 1978, isha me detyrën e zëvendësministrit të Mbrojtjes Popullore dhe mbuloja Artilerinë, Flotën Luftarake-Detare dhe Aviacionin. Më thërret Mehmet Shehu në zyrë, ishte i shqetësuar, ecte më hap nëpër ambientet e zyrës së madhe. Më pas ulej dhe shkarraviste një letër me stilograf, duke vizatuar figura gjeometrike, më pas ngrihej përsëri. Kjo ishte një shenjë që ai ishte shumë i shqetësuar. Në atë kohë Mehmeti ishte edhe kryeministër edhe Ministri i Mbrojtjes Popullore dhe më thotë:
– “Nazar sapo dola nga zyra e shokut Enver, ai para se të niset me pushime në Pogradec, kërkon masa të larta sigurie dhe mbi të gjitha, kërkon një mjet të fuqishëm luftarak, të vendoset në liqenin e Ohrit, nga ndonjë sulm i papritur, që mund t’i bëhet nga ndonjë bandë e armatosur. Gjithashtu do të shkojë në rrethinat e Pogradecit edhe një helikopter luftarak, edhe ky do të ketë të njëjtin funksion”.
I thashë Mehmetit se; sigurojmë mjetin luftarak, heqim një silurues patrullues nga deti Adriatik, por si do të transportohet siluruesi deri në Pogradec, në atë rrugë aq të rrezikshme me kthesa të shumta në Qafën e Thanës?!
Mehmeti ma preu shkurt; “ikë mendoje mirë dhe zbato urdhrin”. Shkova menjëherë në Durrës dhe zgjodhëm një Silurues 4, i cili patrullonte në ujërat e Adriatikut. Vështirësitë ishin në transport, si do të transportohej siluruesi nga Durrësi në Pogradec?! U thirr një shofer shumë i zoti, nga parku Automobilistik i Durrësit, që ishte edhe “Hero i Punës Socialiste” quhej Met Dervina, i cili e mori përsipër këtë detyrë të rëndësishme.
(Ai kishte transportuara dhe disa pajisje dhe makineri të tonazhit të lartë dhe shumë voluminoze, nga Porti i Durrësit, deri në liqenin e Fierzës. Madje për të thuhej se, ishte realizuar edhe një film artistik nga Kinostudio “Shqipëria e Re”)
U ngarkua siluruesi në makinën e tij dhe eci mirë deri në tunelet e Librazhdit, por atje nuk mund të kalohej, sepse nuk e nxinte tuneli. Pas llogaritjeve që bëmë, ishte e pamundur, atëherë na lindi ideja, ta hipnim siluruesin në një tren pune, me një vinç të fuqishëm.
Pas shumë peripecive të transportit, një herë në tren dhe një herë në makinë, mbërritëm në fshatin Lin. Gjetëm një vend ku kishte thellësi të madhe në liqen pranë bregut dhe e lëshuam tek mullinjtë e Linit të Pogradecit, ku u shkarkua me vinçin e fuqishëm dhe u lëshua në ujë.
Sapo u ndez siluruesi, një zhurmë e tmerrshme shurdhuese që tronditi jo vetëm fshatin Lin, por trembi në formën e një paniku, edhe të gjithë pushuesit e shtetit fqinj, të Maqedonisë, në Ohër dhe në Strugë.
Brenda pak minutash, kampingu me pushues të huaj në Radozhë, u boshatis, iknin pushuesit e tmerruar në formën e një paniku. Paniku dhe frika pushtoj edhe pushuesit në Pogradec. I gjithë qyteti dridhej nga zhurma tepër e madhe shurdhuese. Dhe paniku shkoj në formën e epidemisë edhe, në fshatin Tushemisht, gjatë patrullimit të siluruesit. E njëjta gjë u krijua edhe në kampingun e Shën Naumit, ku të huajt që ishin atje braktisën pushimet, më pas në Lubanisht dhe në Peshtan.
Edhe trageti i Shën Naumit, që bënte rrugën katër herë në drejtim të Ohrit, i ndërpreu udhëtimet. Situata ngjante alarmante, pasi paniku dhe frika përfshiu të gjithë pushuesit. Siluruesi patrullonte nga njëri cep i liqenit tek tjetri, nga mullinjtë e Linit, deri tek kufiri me Shën Naumin. Ministria e Mbrojtjes e Jugosllavisë së atëhershme, na bëri një notë proteste, por kush dëgjonte. Më pas edhe Ministria e Jashtme e Jugosllavisë, bëri të njëjtën gjë.
Përballë vilës së Enverit, në anën tjetër të kufirit në breg të liqenit, ishte vila “Biljana” e Josof Broz Titos, ku edhe ky pushonte gati tre muaj çdo vit në Ohër. Ndërkohë që sollëm edhe helikopterin luftarak dhe e vendosëm në vendin e quajtur “Varret e grekut”, pasi atje ishte një repart special. Mehmeti u kënaq që iu plotësua dëshira “Komandantit”, sepse në prill të atij viti, kishin pasur me Enverin një incident, që ai u mërzit shumë dhe realizimi kësaj detyre, sikur e fashiti zemërimin e tij!
Si fluturoj raketa, nga Patosi në Tepelenë?!
Në Patos atëherë kishte një bazë raketash me rreze të gjatë veprimi. Vetëm dy ditë para festës së 1 majit, Nazari ishte njoftuar me urgjencë, se në bazën e raketave në Patos, ka ndodhur një ngjarje shumë e rëndë. Një raketë luftarake, kishte “fluturuar” pa dashje aksidentalisht, nga baza e raketave, në Patos, në drejtim të paditur.
“Sinqerisht më zuri një panik në formë tmerri, thashë ku ka rënë kjo raketë është bërë hataja?! U lidha urgjent me radio me të gjitha repartet ushtarake dhe më thanë se raketa, ka rënë në një mal të Tepelenës rrëzë një shkëmbi dhe e kishte dërrmuar krejt atë. Skenën e kishte parë një bari që ishte në mal, duke kullotur bagëtitë.
Fatmirësisht nuk kishte asnjë të dëmtuar. I raportoj Mehmetit. U trondit shumë në fillim kur i thashë për ngjarjen, por sikur u qetësua disi dhe mori pak zemër, kur i thashë se nuk ka të dëmtuar, se raketa ka rënë në një shkëmb në një mal të Tepelenës. Menjëherë ai njoftoj Enver Hoxhën në telefon, duke i raportuar se; kemi një ngjarje të rëndë. Shkuam së bashku te Enveri.
– “Pa hë na thoni, – ia priti Enveri buzë varur. I thamë se si kishte ndodhur ngjarja, dy ushtarë, duke luajtur me njëri tjetrin, kishin shtypur butonin start dhe raketa luftarake, kishte ikur nga baza dhe kishte goditur shkëmbin në Tepelenë.
– “Nisuni që të dy në Patos dhe dua raportim të hollësishëm”, – na i preu Enveri. Morëm një helikopter luftarak dhe u nisëm në drejtim të Patosit. Na raportoj komandanti i bazës, një djalë shumë i mirë dhe profesionalisht i zoti për raketat, i cili ishte nga Gjirokastra. Ne i shfrymë atij, më pas u shkarkua dhe u dënua disa muaj burg, për pakujdesi në detyrë. Më pas vizituam ushtarin në spitalin e Fierit. Ushtari ishte djegur pjesërisht nga gazrat e raketës, por ishte jashtë rrezikut për jetën”.
Kjo ishte historia e siluruesit dhe e raketës për të cilën Nazari tregonte, se pas mbërritjes së Katër-siluruesit në Pogradec, Enveri u kënaq dhe ngjarja e raketave, sikur u harrua. Bisedën e lamë të hapur, pasi Nazari na premtoj se herën tjetër, do të na tregonte për vetëvrasjen e Mehmet Shehut, i cili jepte argumentet e tija, rreth kësaj vetëvrasje misterioze dhe bisedën private që kishte patur me Mehmetin, pak ditë para vetëvrasjes, për fejesën e djalit me Silva Turdiun. Por Nazar Berberi pas pak kohësh, u nda nga jeta…! Memorie.al
