Nga Bashkim Trenova
Pjesa e tetë
Memorie.al publikon kujtimet e gazetarit, publicistit, përkthyesit, studiuesit, shkrimtarit, dramaturgut dhe diplomatit të njohur, Bashkim Trenova, i cili pasi u diplomua në Fakultetin Histori-Filologji të Universitetit Shtetëror të Tiranës, në vitin 1966 u emërua gazetar në Radio-Tirana në Drejtorinë e Jashtme të saj, ku punoi deri në vitin 1975, kur ai u emërua si gazetar dhe shef i redaksisë së jashtme në gazetën ‘Zëri i popullit’, organ i Komitetit Qendror të PPSH-së. Në vitet 1984-1990, ai shërbeu si kryetar i Degës së Botimeve në Drejtorinë e Përgjithshme të Arkivave të Shtetit dhe pas zgjedhjeve të para të lira në Shqipëri, në marsin e vitit 1991, u emërua në gazetën ‘Rilindja Demokratike’, fillimisht si zv/kryeredaktor dhe më pas kryeredaktor i saj, deri në vitin 1994, kur u emërua në Ministrinë e Punëve të Jashtme. me detyrën e Drejtorit të Shtypit dhe zëdhënës i asaj ministrie. Në vitin 1997, Trenova u emërua me detyrën e ambasadorit të Shqipërisë në Mbretërinë e Belgjikës dhe në Dukatin e Madh të Luksemburgut. Kujtimet e panjohura të z. Trenova, duke filluar nga periudha e Luftës, fëmijëria e tij, vitet e fakultetit, karriera profesionale si gazetar dhe studiues në Radio Tirana, gazetën ‘Zëri i popullit’ dhe Arkivin Qendror të Shtetit, ku ai shërbeu deri në shembjen e regjimit komunist të Enver Hoxhës, periudhë kohe, kur ai në rrethana të ndryshme u njoh me disa nga ‘familjet reaksionare’ dhe pinjollët e tyre, të cilët me një mjeshtëri të rrallë, i ka përshkruar në një libër me kujtime të publikuar në vitin 2012, me titull ‘Armiqtë e popullit’ dhe tani i sjell për lexuesit e Memorie.al
“Armiqtë e popullit”
Telashet për Kristo Frashërin nuk do të mbaronin me Luftën. Për regjimin Kristo Frashëri kishte treguar, jo në një rast, se ai ishte i pandreqshëm, se ai duhej “riedukuar”! Atë e larguan nga Tirana dhe e çuan në Përmetin e largët, në Juglindje të Shqipërisë.Atje, gjatë pesë viteve, ai qëndroi i izoluar nga jeta shkencore dhe kontaktet me miq e dashamirës të tij. Telashet e Kristo Frashërit nuk kanë mbaruar as sot e kësaj dite që po shkruaj këto radhë, e kur ai ka mbushur të 90 vitet.
Profesor Kristo Frashëri, një atdhetar i shquar dhe rebel i madh edhe në demokraci
Prof. Frashëri ka një prodhimtari shkencore që mbulon një periudhë 70-vjeçare. Ai ka botuar artikuj studimorë, referate historike, vëllime dokumentare dhe monografi shkencore, që trajtojnë ngjarje, personalitete dhe procese të historisë së Shqipërisë. Pavarësisht moshës, ai vazhdon ende të japë një ndihmesë aktive në trajtimin e mjaft problemeve të shkuara apo aktuale. Në shikimin tim ai mbetet gjithnjë një historian i shquar dhe një atdhetar i madh. Ai mbetet gjithashtu një “rebel” i pandreqshëm edhe në vitet e demokracisë.
Duke ndjekur intervistën e dhënë nga profesor Kristo Frashëri në janarin e vitit 2010 në emisionin “Opinion” të TV “Klan” u gëzova që e shihja të dëshmonte, pavarësisht moshës, një forcë dhe qartësi të lakmueshme mendimi. Fjalët e tij të fundit më trishtuan. Profesor Frashëri e mbylli intervistën duke thënë se atij po i dobësohej shikimi. Ai kishte ende mjaft projekte, por kishte nevojë që dikush ta ndihmonte në punën e tij. Ai jetonte vetëm. Me pensionin e tij paguante edhe një grua që i shërbente. Atë pension të vogël nuk mund ta ndante edhe me dikënd që do të mund t’i ofronte një shërbim ndihmës në punën e tij shkencore. Akademia e Shkencave dikur paguante dikënd për këtë qëllim. Aktualisht jo. Kjo do të thotë se objektivisht ai është privuar nga e drejta që të japë ndihmesën e tij të pakrahasueshme e të pazëvendësueshme në historiografinë shqiptare. Kjo sepse ai gjithnjë është vetë ai, flet me gjuhën e tij, nuk din të bëjë “politikë të madhe”, nuk don të vdesë si mercenar.
Profesor Frashëri është nderuar me titullin “Nderi i Kombit” nga presidenti i Republikës së Shqipërisë. Ky “Nder i kombit” në emisionin e TV Klanit kërkon më minimalen, të ndihmohet jo ai personalisht, por shkenca shqiptare. Në fund të emisionit madje, mendon se mos e ka tepruar me kërkesën e tij dhe i drejtohet drejtuesit të këtij emisioni me fjalët: “Nëse dëshiron, këto fjalët e fundit, priti në montazh, mos i transmeto”. Një ditë kur profesor Frashëri do të largohet nga ne, me siguri, nga e majta dhe nga e djathta, nga institucionet shkencore dhe shoqatat e pavarura, do të shpejtojnë për të treguar se sa i madh ka qenë ai, se sa pranë tij kanë qenë ata. Shkurt, do të përsëritet ceremoniali i hipokrizisë.
Në kursin tonë ne nuk kishim ndonjë student me “njollë në biografi” apo, si thuhej ndryshe, “të prekur”. Në të vërtetë gjatë diktaturës asnjë pjesëtar i atyre që njiheshin si “familje të deklasuara”, nuk kishte të drejtë të vazhdonte studimet e larta universitare. Studentët e Universitetit të Tiranës ishin të zgjedhur ndër familjet e lidhura me regjimin, familje komunistësh apo familje, që nuk kishin manifestuar ndonjë kundërshti, asnjë pakënaqësi, sado të largët, ndaj regjimit komunist apo diktatorit Enver Hoxha.
Basetat e mia të gjata që u bënë problem në fakultet!
Edhe pse nuk kishte studentë armiq apo, më saktë me prejardhje të tillë, të deklasuar apo me hije në biografi, në Universitet nuk harrohej lufta e klasave, nuk harrohej “armiku” sepse, sikurse thoshte Partia: “Armiku më i rrezikshëm është ai që harrohet”. Kështu në Universitet, “armiku” dërmohej duke luftuar ato që quheshin “shfaqje të huaja borgjeze”, “psikologji e huaj mikroborgjeze”, “moda dhe shijet dekadente”, “ndikime të artit dhe kulturës perëndimore” etj. të kësaj natyre. Më kujtohet profesori i psikologjisë, Thoma Miçolliu, një burrë rrumbullak, i shkurtër, me flokët e krehura mënjanë, stil Hitler. Isha në vitin e parë apo të dytë universitar. Më pëlqente të mbaja basetat e gjata. I mbaja ato kështu pa më shkuar mendja as për borgjezinë dhe as për proletariatin, pa pyetur fare nëse kështu reflektoja një psikologji borgjeze apo proletare. Nuk mendonte kështu Partia dhe Thoma Miçolliu. Ai ishte një nga komunistët më aktivë të Fakultetit.
Vigjilencës së Miçolliut nuk i kishin shpëtuar as basetat e mia. Disa herë në sallën e leksionit më ishte drejtuar, si me të qeshur, me kërkesën që t’i pres ato. Unë i kaloja me të qeshur kërkesat e tij. Kjo “betejë verbale” vazhdoi kështu deri në pragun e sezonit të provimeve. Para dhënies së provimit të psikologjisë, profesor Miçolliu m’u drejtua, sërish në sallën e leksionit, para studentëve të disa kurseve me fjalët: “Ti do t’i shkurtosh ato basetat, apo don që të shkurtohesh në provim”. Duhet të zgjidhja midis provimit dhe basetave, zgjodha të shkurtoj basetat.
30 studentët kinezë, në Fakultetin Histori-Filologji në Tiranë
Unë fillova studimet në Fakultetin Histori-Filologji të Universitetit të Tiranës pothuajse menjëherë pas ndërprerjes së marrëdhënieve diplomatike midis Shqipërisë dhe Bashkimit Sovjetik. Në kërkim të aleatëve, udhëheqja komuniste e Shqipërisë, e lidhi vendin me Kinën e Mao Ce Dunit. Ajo u betua para Murit të Madh kinez për një “miqësi të përjetshme e të pathyeshme” shqiptaro-kineze. “Përjetësia” nuk zgjati më shumë se 15-16 vjet dhe u thye si një vazo argjili, sikur të mos kishte ekzistuar kurrë. Ndërkohë, gjatë viteve të “miqësisë së madhe Tiranë-Pekin”, në Shqipëri u ndje jo pak influenca e mendimit dhe praktikës së komunizmit kinez, Shqipëria filloi të kinezohej, të shihte me dyshim, madje me armiqësi, çdo gjë perëndimore ose që shihej e interpretohej si perëndimore.
Kina e Mao Ce Dunit imitohej në mënyrën më servile në Shqipërinë e atyre viteve. Basetat apo flokët e gjata të të rinjve shqiptarë, pantallonat që përfundonin me më pak se 18 centimetra dhe më shumë se 22 centimetra, rripat e gjerë apo me tokëza të gjëra, mustaqet e mjekra, gjithçka ishte nën survejimin, nën kritikën dhe kërcënimin e rreptë të Partisë së Punës. “Harrohej” se ne ishim dy popuj, dy vende, që mund të ishim aleatë e miq, por se ndaheshim nga mijëra e mijëra kilometra distancë gjeografike, kishim histori krejt të ndryshme, psikologji e mënyrë jetese dhe mendimi, që ishin gjithashtu krejtësisht të ndryshme, shpesh edhe të pakuptueshme. Ishte e pamundur të implantohej një Kinë e vogël në Shqipëri.
Në Fakultetin tonë studionin në këtë kohë për gjuhë-letërsi shqipe 20 apo 30 studentë kinezë. Ishin mjaft korrektë e modestë, të disiplinuar si një repart i vogël ushtarak. Shumë prej tyre asistonin edhe në kursin tonë për të dëgjuar leksionet e profesor Kristaq Priftit mbi Historinë e Kinës. Ata merrnin pjesë edhe në aksionet që bënim ne në verë për hapjen e rrugëve të reja pyjore, si në Prat të Peshkopisë, ose për ndërtimin e tarracave për kultivimin e agrumeve, si në Jonufër të Vlorës. Unë kisha miqësi me kryetarin e tyre, që quhej Fan Jun Nan. Studentët kinezë thonin se ai kishte qenë profesor i letërsisë klasike në Universitetin e Shangait. Fan Jun Nan kishte ardhur edhe ai, zyrtarisht, për të mësuar gjuhën shqipe, por rrallë merrte pjesë në leksionet e gjuhës. Thuhej se shkas për mungesat në leksione, ishte shëndeti i tij i dobët. Miqësia me të më afroi edhe me studentët e tjerë kinezë, që nuk bënin asgjë pa miratimin e tij paraprak.
Studentët kinezë në dasmën e motrës sime dhe dollitë për Maon e Enverin
Mua që në fëmijërinë time, në moshën 10-11 vjeçare, më kishin ngjallur kureshtjen studentët kinezë. I takova ata gjatë pushimeve verore në plazhin e Durrësit. Ishin katër ose pesë studentë. Ishin kinezët e parë, që erdhën të mësonin gjuhën shqipe. Njërin e kthyen në Kinë pa mbaruar studimet. Sikurse më shpjeguan shokët e tij, ai kishte treguar shenja pesimizmi për të ardhmen. Ky ishte edhe shkaku i kthimit të tij në atdhe. Me të tjerët vazhdova të takohem edhe në Tiranë, pas pushimeve. Pedagogët e shqipes i kishin këshilluar ata të shoqërohen me fëmijët, pasi gjuha e tyre është më pastër dhe më e thjeshtë për t’u kuptuar. Dy prej tyre i ftova edhe në martesën e motrës. Ata ishin të interesuar të njiheshin me një ceremoni dasme shqiptare. Një ftesë të njëjtë i bëra rreth 10 vite më pas, kur u martua vëllai im, Genci, edhe Fan Jun Nan-it dhe një studenti tjetër kinez, Mao quhej. Më kujtohet që sollën si dhuratë dy portrete të Mao Ce Dunit dhe një palë rruaza për gruan e vëllait, Xharin. Në dasmën e motrës, Mao Ce Duni mungonte. Kur u martua im vëlla, në Kinë kishte nisur Revolucioni i Madh Kulturor Proletar. Ja përse, mendoj unë, rruazat shoqëroheshin edhe me dy portretet e Mao Ce Dunit. Në fakt Mao ishte i pranishëm kudo në Kinë, por edhe në marrëdhëniet tona me studentët kinezë.
Më kujtohet një mbrëmje në konviktet e studentëve. Së bashku me një shok të kursit, Mehmet Kotheria, po pinim nga një gotë raki. Në një moment troket tek dera një student kinez. Ai na kërkoi që mos të bënim zhurmë sepse të tjerët po flinin. Ne e tërhoqëm atë nga krahët dhe e futëm në dhomën ku po “festonim”. I ofruam edhe atij një gotë raki. Ai nuk pranoi të pinte. Atëhere ne ngritëm gotën për shëndetin e kryetarit Mao. Ç’të bënte? Deshi, s’deshi nuk mund të refuzonte. Pastaj ngritëm një dolli për shokun Enver Hoxha. Ai nuk mund të mos pinte një dolli për shokun Enver, pasi ne kishim pirë për Maon. Pastaj ngritëm një tjetër për të dy udhëheqësit tanë të lavdishëm, pastaj një për miqësinë e madhe shqiptaro-kineze, etj, etj., derisa e përcollëm duke e mbajtur prej krahësh në dhomën e tij. Fatmirësisht ai flinte në një dhomë vetëm me një student shqiptar. Për të, nuk ishte problem një gotë e kthyer me fund apo disa gota të kthyera me fund.
Duke krahasuar studentët e parë kinezë që erdhën në Shqipëri në vitin 1955 me ata që njoha në vitet e mia të Universitetit, kam përshtypjen se të fundit ishin më të politizuar, më të përmbajtur në bisedat e tyre, më skematikë. Në këtë hapësirë të vogël kohore, ideologjia dhe praktika komuniste kishin bërë punën e tyre. Kjo gjë vihej re kudo edhe pse “përligjej” me natyrën e kinezëve si popull.
Në lozhën e Teatrit të Operës, afër me diplomatin e ambasadës franceze!
Në vitet e gjimnazit si edhe në vitet e Universitetit, unë shkoja shpesh në Teatrin e Operës e të Baletit të Tiranës. Një mbrëmje, nga mesi i shtatorit të vitit 1964, vendosa të shkoj të shoh “Peshkatarët e Perlave” të Bizesë. Ndërsa po drejtohesha për të blerë një biletë në sportel, më afrohet një burrë biond, rreth 25 vjeç, i gjatë dhe me trup sportiv. Dukej menjëherë se ishte i huaj. Ai më ofroi një biletë. Desha t’ia paguaj, por nuk pranoi. Këmbëngula, megjithëse bileta që më ofroi ai kushtonte 50 lekë, ndërsa unë doja të blija një biletë për në galeri e që kushtonte 20 lekë. Ai sërish nuk pranoi. Më pyeti nëse flisja rusisht? Pasi mori pohimin tim, vazhdoi të më fliste në rusisht. Ai më tha se priste një shok, por meqë ky nuk erdhi, biletën e tij po ma jepte mua.
Në sallë unë u ula pranë tij duke lënë një vend bosh në mes nesh. Ai më kërkoi të zhvendosesha e të ulesha pranë tij, të zija vendin bosh që na ndante. “Unë tha ai, dua të bisedoj me njerëzit, por ata porsa i përshëndes largohen. Mos kanë frikë”?! Për t’i treguar atij se nuk kishte arsye të mendonte ashtu, u zhvendosa dhe u ula në vendin bosh që na ndante. Ai mu prezantua me emrin Robert Bonneau. Më tha se ishte përkthyes në Ambasadën Franceze. Theksoi se nuk ishte diplomat. U ndodha në një pozitë jo të këndshme. E dija se nuk mund të qëndroja pranë një të huaji, aq më tepër pranë një punonjësi të një ambasade perëndimore, që në logjikën e regjimit ishte patjetër një agjent i shërbimeve sekrete. Në atë kohë në Shqipëri kishte vetëm dy ambasada të vendeve perëndimore; ambasada franceze dhe ajo italiane. Lëvizjet e punonjësve të këtyre si edhe të ambasadave të tjera, ishin të kontrolluara dhe nën survejim. Unë nuk doja të kisha telashe me Sigurimin e Shtetit, por edhe nuk doja t’i tregoja këtij diplomati, se në Shqipëri njerëzit kishin frikë edhe nga një kontakt i rastit me një të huaj.
E ndoqa si mbi gjemba operën “Peshkatarët e Perlave” të Bizesë. Në pushim, midis dy akteve, biseduam rreth spektaklit, artistëve, realizimin skenik, zërave të këngëtarëve, etj. Të dy ishim të kënaqur, kishim pak a shumë të njëjtin vlerësim. Së paku, kështu m’u duk mua duke gjykuar nga fjalët e zotit Bonneau. Ai ndoshta shprehej edhe ndryshe nga çmendonte, thjesht për të qenë i sjellshëm. Në mbarim të spektaklit, shpejtova të ndahem prej tij. Para se t’i them “natën e mirë”, francezi më tha se do të dëshironte të takohej sërish me mua nëse unë do të isha lirë. Ai më tha se kishte dëshirë të mësonte gjuhën shqipe dhe më pyeti nëse unë mund ta ndihmoja? Për të shmangur përgjigjen, e pyeta unë atë: “Kur jeni ju i lirë?” Zoti Bonneau më tha se ishte gjithnjë i lirë. Unë u prisha në fytyrë, nuk dija ç’ti thoja. Nxitova të pëshpërit se unë, në të vërtetë, isha mjaft i zënë me studimet e mia dhe se, me siguri, do të takoheshim një herë tjetër në Teatrin e Operës. Për Robert Bonneau kjo ishte edhe përgjigja e pyetjes që më kishte bërë që në fillim: “Përse kanë frikë shqiptarët të flasin me mua”?! Unë kisha frikë dhe ai nuk mund të mos e kuptonte këtë gjë. Për më tepër, unë nuk isha i vetmi. Ndoshta isha i vetmi që kishte guxuar edhe kaq.
Refuzimi im për t’u takuar përsëri me diplomatin francez!
Përkthyesi ose diplomati francez, Robert Bonneau, para se të ndaheshim, më dha edhe nëmurin e telefonit të zyrës së tij në Ambasadën franceze në Tiranë. Ai më ftoi gjithashtu të shoh një koncert të një pianisti francez që do të vinte së shpejti në Tiranë. Shkova dhe e pashë koncertin. Pianisti francez ishte i pari dhe i fundit artist perëndimor që vinte për të paraqitur një spektakël në Teatrin e Operës në Shqipëri, gjatë diktaturës komuniste. Ndërsa ndiqja lojën e pianistit, që më mrekulloi me virtuozitetin e tij, isha gjithnjë i shqetësuar kur mendoja se papritmas, një oficer i Sigurimit të Shtetit mund të më ndalonte në rrugë e të më kërkonte ta shoqëroja, nuk e di se ku, thjesht për disa pyetje të rastit…! Fatmirësisht nuk ndodhi kështu.
Më vonë e kuptova se përse i kisha shpëtuar “procedurës” së zakonshme. Zoti Robert Bonneau, nuk kishte qëndruar gjatë në Shqipëri pas koncertit të dhënë nga pianisti francez në Teatrin e Operës. Nga Tamara, një studente e hijshme flokëkuqe e kursit të anglishtes, mësova rastësisht më pas se ai ishte larguar për të kryer shërbimin ushtarak. Këtë të dhënë ajo e kishte nga një shok i kursit që, mesa flitej atëherë midis studentëve, ishte oficer i Sigurimit. Edhe emri i tij ishte, për koincidencë, Robert.
Unë e kam parë edhe në një rast tjetër zotin Bonneau, por së largu. Kjo ka ndodhur gjatë një vizite që ka bërë në atë kohë kryeministri kinez Çu En Lai në Tiranë. Ne studentët e Fakultetit të Histori-Filologjisë, na kishin nxjerrë në rrugë për t’i uruar mirëseardhjen mikut të shquar nga Kina. Ne na vendosën në trotuarin përballë Ambasadës franceze. Duke pritur Çu En Lain, pashë se mbi murin e ulët të Ambasadës, ishte ulur dhe po priste edhe Robert Bonneau. Ai besoj se nuk më ka vënë re. Unë, sigurisht, as e përshëndeta dhe as i fola. Edhe me kaq i kisha kaluar kufijtë.
Sigurimi, sikurse besoj unë, nuk është se ka toleruar apo nuk e ka “gjuajtur” rastin. Syrit të tij vigjilent nuk mund t’i shpëtonte takimi dhe biseda jonë në Teatrin e Operës. Ai thjesht nuk ka dashur të veprojë menjëherë, por të krijojë pak hapësirë për të shikuar nëse do të kishte ndonjë takim të dytë apo të tretë. Pritja i dogji kartat sepse, ndërkohë, sikurse thashë, Robert Bonneau u largua nga Shqipëria. Kështu besoj se dosja u mbyll ende pa u hapur. Sidoqoftë, qëllova me fat. Kur ia tregova këtë “histori” vëllait tim, Gencit, ai më tha: “Kaq e pate, do të të kapin”!
Me studentët kinezë në Teatrin e Operës për “Madam Baterflai”
Takimi me diplomatin francez në Teatrin e Operës mu kujtua ndërsa po shkruaja këto rreshta për studentët kinezë në Tiranë. E ftova një herë Fan Jun Nan-in dhe një tjetër student kinez të shihnim operën “Madamë Baterflai” të Puçinit. Zgjodha këtë duke menduar se ngjarjet zhvilloheshin në Japoni, një vend aziatik, që duhej të kishte mjaft gjëra të përbashkëta me Kinën. Në përfundim të spektaklit, i pyeta kinezët se çmendonin, ç’përshtypje kishin? Ata më thanë se nuk u kishte pëlqyer opera e Puçinit. Ata nuk ishin dakord me trajtimin e rolit të Benjamin Franklin Pinkerton, leitenant i marinës amerikane, një nga personazhet kryesore. Sipas tyre, kthimi i Pinkertonit në Japoni për të kërkuar të birin, e paraqiste atë njerëzor. Gjithnjë sipas tyre, ky personazh duhej parë jo si njeri, por si përfaqësues i imperializmit amerikan, që kërkon të sundojë botën me luftëra e agresione! Edhe ne në Shqipëri e cilësonim atë që e njihnim si imperializmi amerikan, si xhandar ndërkombëtar i popujve dhe i lirisë së tyre. Ne, megjithëkëtë, nuk bënim asnjëherë ndonjë paralelizëm, që do të na dukej absurd, midis ambicieve hegjemoniste të këtij imperializmi në shekullin e XX-të dhe personazheve të një pjese operistike të vënë në skenë për herë të parë në vitin 1863.
I thërrita një herë tjetër dy studentë kinezë për të parë një film historik për perandorin e Romës së lashtë, Cezarin. Nuk e pëlqyen edhe këtë sepse, sipas tyre, Cezari himnizohej, ndërsa ai kishte qenë një perandor, pushtues. I dështuar në dy rastet e para, mendova se do t’i kënaqja miqtë e mi duke i ftuar në shfaqjen e një pjese teatrale kineze, që ishte vënë në skenë nga Teatri i Durrësit. Edhe këtu nuk pata sukses. Për studentët kinezë, mënyra se si ishte vënë në skenë pjesa, loja e aktorëve, e bënin atë evropiane, pra që ajo të mos kishte asgjë kineze. Rastisi që disa muaj më pas, po e njëjta pjesë që ishte luajtur nga Teatri i Durrësit, u shfaq në kinematë e qytetit. Kinezët e kishin realizuar si film. Ishte radha e studentëve kinezë të më ftonin për të parë filmin. Shkuam dhe në përfundim më pyetën çmendim kisha për filmin? Atyre u thashë se mua më pëlqente më shumë realizimi në skenë nga Teatri i Durrësit. Për ta ishte e kundërta.
Me fillimin e Revolucionit të Madh Kulturor Proletar, të gjithë studentët kinezë u kthyen në Kinë. Para largimit ftova dy prej tyre për darkë në shtëpinë time. Më thanë se për të ardhur tek unë kishin marrë leje në Ambasadën kineze. Nuk e di si shkoi fati i tyre. Pas shumë kohësh, në fillimin e viteve ‘90-të të shekullit të kaluar, jam takuar me njërin prej studentëve kinezë, që kishin studiuar në Shqipëri. Ai ishte emëruar ambasador i Kinës në Tiranë. Një ditë ai shtroi një banket për përfaqësuesit e shtypit shqiptar. Qëndruam pranë dhe biseduam duke kujtuar edhe kohët e shkuara, vitet studenteske. E pyeta për disa nga studentët kinezë dhe më përsëriti në çdo rast të njëjtën përgjigje: «ka vdekur». Dyshova se mos përgjigjet e tij ishin një formulë e stilit kinez, për të thënë se ai nuk dëshironte ose nuk mund të fliste për ta. Dhe, po të jetë kështu, kjo do të thotë se ata nuk e kanë patur të lehtë me Revolucionin e Madh Kulturor Proletar Kinez, se ndonjëri apo disa prej tyre, ishin “prekur” nga ky gjoja revolucion! Sidoqoftë, këto janë thjesht hamendje. Memorie.al
Vijon numrin e ardhshëm
Copyright©“Memorie.al”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e “Memorie.al”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj., pa autorizimin e “Memorie.al”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016
