Nga DASHNOR KALOÇI
Memorie.al/Ngjarja tejet e rëndë që ndodhi në orët e mesditës së djeshme (6 tetor 2025) në Gjykatën e Apelit në Tiranë, ku nga disa plumba pistolete mbeti i vrarë gjyqtari Astrit Kalaja dhe u plagosën dy persona të tjerë – palë në atë gjyq – ka tronditur mbarë opinionin publik. Madje, pati një jehonë të madhe edhe në mediat e huaja, të cilat i kushtuan vëmendje kësaj ngjarjeje të paprecedentë në ambientet e gjyqësorit shqiptar.Dhe me të drejtë, pasi një ngjarje e tillë nuk mbahet mend të ketë ndodhur kurrë më parë në Shqipëri në këto 35 vite të tranzicionit (pra, pas viteve ’90). Për periudhën e regjimit komunist të Enver Hoxhës dhe pasardhësit të tij, Ramiz Alia, apo edhe për periudhën e Monarkisë së Mbretit Zog, apo që nga krijimi i shtetit shqiptar në nëntorin e vitit 1912, as që bëhet fjalë! Absolutisht.
Precedenti shqiptar jashtë vendit: 1928, Praga
Megjithatë, ky paprecedent është i vlefshëm vetëm për territorin shqiptar. Jashtë Shqipërisë, ka një rast ku shqiptarët e kanë luajtur “gryk-hollën” në një sallë gjyqi, madje duke vrarë të pandehurin dhe duke plagosur persona të tjerë aty. Kjo ka ndodhur plot 97 vite më parë, më 30 nëntor 1928, kur 17-vjeçari Zija Vuçiterna nga Kosova, në sallën e gjyqit në Pragë të Çekosllovakisë, ku po zhvillohej seanca ndaj studentit të filozofisë, Alqiviadh Bebi, qëlloi me disa plumba pistolete. Ai e la të vdekur Bebin dhe plagosi një anëtar të jurisë dhe një gazetar italian që po ndiqte gjyqin. Pas vrasjes, Vuçiterna u arrestua menjëherë nga policia vendase dhe u deklaroi autoriteteve përkatëse se vrasjen e kishte bërë me paramendim, në shenjë hakmarrje. Bashkë-atdhetari i tij, viktima Alqiviadh Bebi (me origjinë nga Elbasani), disa ditë më parë (më 16 tetor 1928) kishte vrarë po me atentat ministrin fuqiplotë të Shqipërisë në Pragë, Ceno Beg Kryeziu (kunatin e Mbretit Zog), në një nga hotelet e kryeqytetit çekosllovak, ku Vuçiterna shërbente si truproja e tij. Këto dy ngjarje (vrasja e Ceno Beg Kryeziut dhe ajo e Alqiviadh Bebit) bënë bujë të madhe jo vetëm në Shqipërinë e asaj kohe, por morën vëmendje të madhe edhe në shtypin ndërkombëtar, ku disa të përditshme prestigjioze të Europës u kushtuan faqe të tëra. Më shumë pasqyrim ngjarja pati në gazetat e Jugosllavisë së asaj kohe, si: “České Slovo,” “Narodni Listy,” dhe “Politika” të Beogradit.
Historia përsëritet
Kjo ngjarje e njohur, gati 100-vjeçare, do të mbetej unike në llojin e saj (kur shqiptarët derdhnin plumba në një sallë gjyqi), deri ditën e djeshme (më 6 tetor 2025). Historia u përsërit, kur ndodhi ngjarja tejet e rëndë ku mbeti i vrarë gjyqtari i Apelit, Astrit Kalaja, nga një prej palëve në atë proces gjyqësor. Siç theksuam në hyrje, kjo ngjarje është e paprecedentë dhe nuk ka ndodhur kurrë më parë në ambientet e gjyqësorit shqiptar, që nga krijimi i shtetit në nëntorin e 1912-ës. Por ngjarje të tilla, pra vrasje me armë zjarri, ndonëse nuk kanë ndodhur kurrë në sallat e gjyqit, kanë ndodhur në organe dhe ambiente të tjera të drejtësisë, si Hetuesia dhe Prokuroria. Megjithëse të pakta, ato kanë ndodhur gjatë periudhës së regjimit komunist. Siç është ngjarja e 24 marsit të vitit 1977, kur një i paraburgosur, gjatë marrjes në pyetje nga hetuesi i tij në ambientet e Degës së Punëve të Brendshme të Korçës, i rrëmbeu pistoletën hetuesit nga sirtari. Pasi e plagosi atë në kokë me dorezën e pistoletës (për të mos bërë zhurmë), doli në korridor, qëlloi me disa plumba dhe la të vdekur një hetues tjetër që po vinte drejt tij, e më pas u arratis nëpër rrugët e Korçës. Lidhur me këtë ngjarje dhe se çfarë ndodhi më pas me të arrestuarin që arriti të largohej nga ambientet e Degës së Brendshme të qytetit të Korçës, na njohin dokumentet arkivore të nxjerra nga Arkivi i Ministrisë së Brendshme, të cilat bëhen publike për herë të parë dhe me faksimilet përkatëse nga Memorie.al
DOKUMENTI ARKIVOR ‘SEKRET’ ME KOMUNIKATËN OPERATIVE TË MINISTRISË SË PUNËVE TË BRENDSHME, PËR NGJARJEN E NDODHUR NË DEGËN PUNËVE TË BRENDSHME TË RRETHIT TË KORÇËS
REPUBLIKA POPULLORE SOCIALISTE E SHQIPËRISË SEKRET
MINISTRIA E PUNËVE TË BRENDSHME Ekzemplar Nr.1
DEGA E PËRGJITHSHME Tiranë, më 25.3.1977
KOMUNIKATË OPERATIVE NR. 70
Më 24.3.1977, hetuesi i degës së Punëve të Brendshme Korçë, Shyqyri Duro, mor në pyetje të paraburgosurin, Thoma Aleksandër Nikolla, vjeç 25, lindur dhe banues në Korçë, me punë në SMT, i cili është arrestuar më 7.2.1977, për vjedhje të pasurisë socialiste. Në kohën që hetuesi doli nga zyra për të thirrur një shokun e tij, i paraburgosuri i rrëmbeu pistoletën hetuesit nga sirtari i tavolinës.
Këtë veprim hetuesi e pa dhe u përlesh me të, por i paraburgosuri e goditi në kokë me dorezën e pistoletës. Më këtë kohë hyn hetuesi tjetër, Nasi Karai, të cilin i paraburgosuri e qëllon me pistoletë në bark, duke e plagosur rëndë. Pas kësaj, me pistoletë në dorë ai doli nga zyra, kaloi murin e oborrit të Degës dhe u largua në drejtim të paditur. Janë marrë masa për kapjen e tij. Të dy të plagosurit u shtruan në spital dhe në ora 1.10 të datës 25.3.1977, Nasi vdiq. Shyqyriu ndodhet jashtë rrezikut për jetën
KRYETARI
PILO SHANTO
DOKUMENTI ARKIVOR ‘SEKRET’ ME KOMUNIKATËN OPERATIVE TË MINISTRISË SË BRENDSHME, PËR NGJARJEN E NDODHUR NË DEGËN PUNËVE TË BRENDSHME TË RRETHIT TË KORÇËS, MBI RRETHANAT E GJETJES E VRASJES SË SHTETASIT QË VRAU HETUESIN NASI KARAI
REPUBLIKA POPULLORE SOCIALISTE E SHQIPËRISË SEKRET
MINISTRIA E PUNËVE TË BRENDSHME Ekzemplar Nr.1
DEGA E PËRGJITHSHME Tiranë, më 29.3.1977
KOMUNIKATË OPERATIVE NR. 73
DREJTORIA E POLICISË
Lidhur me njoftimin e bërë në komunikatën operative Nr. 70. datë 25.3.1977, mbi arratisjen nga Dega e Punëve të Brendshme Korçë, të të paraburgosurit Thoma Nikollës, i cili vrau hetuesin Nasi Karai dhe plagosi Shyqëri Duron, më 25.3.1977, ora 11.00, në DPB në Korçë, u paraqitën dy pionierë, V….. Z…..Ç…. dhe A…. K….F…., si dhe pas tyre pionieri E…. Xh….L…., dhe denoncuan se në afërsi të stadiumit kishin parë një person të panjohur, me pistoletë në dorë, i cili shtrydhte çorapet.
Në vend shkuan Punëtori Operativ, Agim Seriani dhe AGBV Dh…..G…..S….. Ky i fundit i bëri thirrje që të ndalonte. Meqenëse nuk u bind, por e qëlloi dy herë me pistoletë në drejtim të tij, oficeri qëlloi me breshëri duke e plagosur. Krimineli ra në tokë dhe u mblodh kruspull, pa e lëshuar armën nga dora, e cila bëri qitje të pavullnetshme, duke e goditur atë në mjekër. Ai vdiq. Mbi sa më sipër, Dega e Përgjithshme është njoftuar më datën 28.3.1977. / Memorie.al
KRYETARI
PILO SHANTO
