Nga Bedri Myftari
Memorie.al / Bedri Myftari lindi në katundin Sklav të Çamërisë, më 11 dhjetor të vitit 1938 dhe si rezultat i gjenocidit grek mbi popullsinë çame të Greqisë, ai së bashku me familjen e tij, në vitin 1945, erdhën në Shqipëri si refugjat. Shkollën fillore e kreu në Fier, kurse të mesmen në Teknikumin Ekonomik (dega Financë) të Tiranës. Pasionin e tij për të shkruar, Bedriu e kishte kultivuar që në moshën e adoleshencës dhe kur ishte 16 vjeç, ai nisi të botojë tregimet dhe poezitë e para, në revistat dhe gazetat letrare të asaj kohe, i ndikuar edhe nga shoku e miku i ngushtë i tij, Bilal Xhaferri. Pasi bëri emër si letrar i ri, në fillim të viteve ’60-të, Bedriu filloi punë si gazetar dhe redaktor në gazetën “Zëri i Rinisë”, ku spikati si gazetar dhe letrar. Nisur nga kjo karrierë krijuese, në vitin 1966, ai u pranua si anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë. Në këtë periudhë kohe, pra në fundin e viteve ’60-të dhe fillimin e viteve ’70-të, Bedriu ka botuar vëllimet me tregime: “Shiko këtu dhe buzëqesh”, “Fluturzat e borës” dhe “Mbrëmjet e qytetit tim”, me të cilat ka marrë çmim të dytë dhe të tretë në konkurset kombëtare. Gjatë kësaj periudhe kohe, ai së bashku me një grup të rinjsh, si: Suzana Selenica, Bilal Xhaferri, Namik Mane, Zyhdi Morava, Faik Ballanca, Roland Gjoza, Kostandin Dhamo, Sadri Ahmeti, Ahmet Golemi, etj., nisën të shkruajnë me dorë të lirë kundër realizmit socialist dhe hera herës flisnin hapur kundër regjimit komunist. Nisur nga ky fakt, ky grup ra në sy dhe zbulua nga organet e Sigurimit të Shtetit, duke u konsideruar si “Grupi i të rinjve kundër vijës së partisë në art dhe letërsi”, e si rezultat, pjesa më e madhe e tyre, me kryetar grupi Bedri Myftarin, u arrestuan dhe u dënuan me akuzën: “për agjitacion e propagandë kundër vijës së Partisë në art dhe letërsi”. Mbas rënies së komunizmit në fillimin e viteve ’90-të, Bedriu iu rikthye përsëri pasionit të tij rinor, letërsisë, duke qenë shumë aktiv në shtypin e kohës, dhe duke u angazhuar me Shoqatën “Çamëria”, e revistën e saj “Krahu i Shqiponjës”. Gjatë kësaj periudhe, ai ka botuar shumë libra ndërmjet të cilëve mund të përmendim “Kronikat e vdekjes” (1994); “Rojtari i varrezës” (1995); “Pranverë që s’kthehet më” – poezi (1998); “Bardhë e zi” (1999); “Përralla” (2000); “Vajza e rojtarit të pyllit” (2002). Bedri Myftari ndërroi jetë në Tiranë në 8 nëntor të vitit 2013. Pjesa që kemi përzgjedhur këtu për botim, është marrë nga një prej tregimeve të tij, i cili është bazuar mbi një ngjarje reale, që bën fjalë për arrestimin dhe procesin hetimor të tij.
ZBRITJA NË FERR
Ecja si i dehur nga afshet e mbinatyrshme të pasioneve. Në krye të rrugicës më prenë rrugën tre vetë. Ata ishin veshur me kostume të zinj dhe të tre kishin syze të zeza. M’u kujtua “Procesi” i Kafkës.
– Ju quheni Shandor Petef? – m’u drejtua njëri nga të tre.
Ne mblidheshim një herë në javë te shtëpia e “Kolombos”. Ajo ishte një shtëpi përdhese në periferi të qytetit, në mes të një pemtoreje të Fermës “Gjergj Dimitrov”. Fiknim dritat, ndiznim qirinj, pinim verë e lexonim krijimet tona me dorë të lirë. Këtë shtëpi, ku mblidheshim një herë në javë, e kishim pagëzuar me emrin “Klubi Petef” dhe mua më thërrisnin Shandor Petef.
– Unë jam Saimiri. Saimir Derveni! – iu përgjigja.
– E dimë, e dimë se kush je, të njohim me dhëmbë e dhëmballë. Të dimë edhe se sa lugë ke në shtëpi. Por pa bërë lëvizjen më të vogël dhe pa bërë as gëk, as mëk, futu në atë makinën atje. Ishte “Gaz 49”, sovjetik. Ai që më urdhëroi, u ul përpara me shoferin, kurse dy të tjerët më vunë në mes.
– Ku i ke byzylykët, – foli ai që ishte ulur me shoferin. Ai që ishte ulur në krahun tim të majtë, nxori prangat dhe më tha:
– Në emër të popullit jeni i arrestuar!
Më lidhi duar prapa dhe gazi u nis. Unë kisha hipur në gazin e sigurimit të shtetit.
Atëherë në Tiranë kishte pak automjete. Më shumë në sy binin “Zim”-at e zinj të udhëheqjes së lartë të PPSh-së, që të çonin në parajsë. Kështu flitej atëherë për “Bllokun” e udhëheqjes, është parajsë e vërtetë, por ne nuk e kishim parë asnjëherë se ruhej me policë e me ushtarë. Bile, kishim frikë të kthenim edhe kokën andej.
Pastaj vinin me radhë: makina e vdekjes që të çonte në Tufinë e Sharrë, nga ku nuk ktheheshe më, “Gaz”-i i Sigurimit që të çonte te “Burgu i vjetër”, “Burgu i ri”, ose në bodrumet e Ministrisë së Punëve të Brendshme, që s’dihej kthimi, autoburgu që të çonte edhe në Burrel, Spaç, Qafë Bar, nga ku mund të ktheheshe pas tre ose njëzet e pesë vjetësh.
“Gaz”-i u ndal para portës së burgut të ri. “Burgu i ri”, ndodhej në fund të Bërrakës. Ndërtesa e burgut është ngritur në kohën e okupacionit italian dhe është e rrethuar me një mur tre-katër metër të lartë. Mbi mur është vendosur një rrjetë me tela me gjemba, dy metër e lartë. Në çdo pesë-gjashtë hapa, ngrihen kupolat e rojeve. Poshtë, në bahçen e burgut, janë kupolat e qenve të kufirit dhe të instruktorëve të qenve. Ndërtesa është dykatëshe. Në katin e parë janë 22 qeli, ndërsa në katin e dytë janë 27 qeli dhe dhomat e hetuesisë.
U hap porta e parë prej hekuri, e dyta po prej hekuri. Më zbritën në oborrin e burgut. Më kapën nga krahët, kaluam në nëntë porta me nga dy dryna e dy lloza secila nga mbrapa, deri sa arritëm te qelia numër dyzet e shtatë, tamam si te Simbat detari, personazhi i filmit i “Një mijë e një netëve”. Kur më futën në qeli, m’u duk sikur kisha rënë në fundin e një pusi të thellë, nga ku nuk dukej as hyrja dhe as dalja. Lart në mur, ishte një frëngji sa pëllëmba e dorës, e kryqëzuar me hekura. Në tokë ishin dy batanije të grisura, pagurja e urinës dhe pagurja e ujit.
Era e amoniakut, e lagështirës dhe e mykut, që kishte veshur muret e nxira të qelisë, të zinin frymën.Te dera e birucës ishin shkruar nga të izoluarit lloj-lloj fjalësh. Në krye lexova: “Këtu është bota e heshtjes dhe e vdekjes”, “po hyre këtu, je fshirë nga lista e të gjallëve”, “Në këtë birucë janë pushkatuar 132 vetë, janë varur 13 vetë, kanë vdekur nga torturat 87 vetë, janë çmendur 6 vetë. Pastaj më poshtë ishin shkruar emra artistësh filmash dhe emrat e të izoluarve që kishin kaluar nëpër këtë qeli.
U ula në një qoshe të birucës. Dëgjohej rrjedha e një çizmeje, tutje nga fundi i korridorit, dhe bashkë me rrjedhën dëgjoheshin edhe hapat e gardianit. Për birucat kisha dëgjuar tregime nga më makabret. Kur dëgjova rrjedhën e çezmës, thashë me vete: – po sikur të ma lëshonin ujin në birucë? Në fillim uji do të më mbulojë deri në gju, pastaj deri në bel e së fundi deri në fyt, pastaj do të më mbulojë komplet. Si do të jetë vdekja kur mbytesh në ujë?!
Një rreze hëne hyri nga katrorët e hekurave të frëngjisë dhe ra mbi murin e nxirë të qelisë. Vështrova rrezen e hënës dhe m’u kujtuan të gjitha ngjarjet e asaj nate. Në pak orë gjithë ato ngjarje, tamam si në përralla. Filmi “Kasta Diva” realizimi i të gjitha ëndrrave të mia rinore për dashurinë.
Aroma e lule blirit, hëna si një nuse lozonjare mbi Dajt, puhizat e flladit pranveror, nektari mbi buzët e lagura nga lëngu i mollës së ndalueme. Aroma dehëse e atij trupi virgjëror me emrin Vjollca dhe pastaj një ëndërr e ligë, oficerët e Sigurimit, prangat dhe qelia numër 47, e “Burgut të ri”.
Koka m’u boshatis. Asnjë mendim në trurin tim, asnjë tingull. Bota vdiq. Shikoja si idiot rrezen e hënës mbi muret e nxira të qelisë. Më solli në jetë kërcitja e llozit te dera e qelisë.
Para syve m’u fantaks një fytyrë pa jetë, pa ngjyrë, me dy gisht ballë, me ca sy të hirrët, të vegjël e të futur thellë në zgavrat e kafkës. Ai qëndronte para meje me pranga në dorë. E vështrova drejt në sy, asnjë damar nuk lëvizte në atë fytyrë, asnjë ngjyrë nuk shquhej, as qerpikët nuk i lëviznin. Ky do të jetë xhelati, – thashë me veten time. Kisha lexuar diku se të gjithë ata me ballë të ngushtë e me sy si dy xixa, të futur thellë zgavrave të kafkës, kanë prirje sadisti.
– Çohu! – doli një thirrje nga gurmazi i fantazmës. Ai s’e çeli gojën fare, as buzët nuk i lëvizi. Nga doli ai zë që dukej se vinte nga thellësi humnerash të errëta. Vetëm në fyt lëvizi lart e u ul poshtë gongu i fytit.
U çova. Më lidhi duart mbrapa dhe më nxori në korridor.
– Ka njeri! Ka njeri! Gongu te fyti u çua lart dhe u ul poshtë dy herë. Korridori ishte i errët dhe i ngushtë. Nga të dy anët e korridorit ishin dyer e birucave si pllaka varri. Prapa çdo dere, dergjej, përpëlitej një shpirt njeriu, futur thellë skeletit të vdekur e të pakalbur. Unë prisja nga çasti në çast të më shfaqej dhoma e torturave e parafytyruar sipas meje. – Ka njeri! Ka njeri!- më zgjoi klithja e atij që më mbante nga krahu. U hap një derë. Dolëm në një si verandë dhe përpara na doli një korridor i gjerë e tërë drita. Nga të dy anët e korridorit, ishin dyert e dhomave të hetuesisë. Ai u ndal e trokiti te dera e dhomës numër katër.
– Hyrë – u përgjigj dikush nga brenda.
Në dhomën numër katër ishte një djalë me flokë të verdha, gati moshatar me mua. Dy tavolina karshi njëra-tjetrës. Në mur përballë, fotografia e Enver Hoxhës, dalë me uniformë ushtarake e me grada gjeneral-kolonel. Dhoma ishte e gjerë dhe ajrosej nga dy dritare të mëdha, nga ku dukej bahçja e Arshivës së Shtetit. Të gjitha këto, unë i fotografova, sapo u futa në dhomë. Shoqëruesi im nderoi me grusht dhe u largua.
Në dhomë mbetëm ne të dy, unë dhe djali me flokë të verdhë. Ai më hodhi një vështrim me vetulla të mbledhura nga koka te këmbët. Pastaj më urdhëroi:
– Uluni! – duke më treguar karrigen e tavolinën.
U ula. U ul edhe ai përballë meje. Karrigia dhe tavolina ku u ula unë, ishin të betonuara me dyshemenë. Mbi tavolinën e tij ishte një dosje e trashë me kapak bojë hiri. Ai e hapi kapakun e dosjes dhe filloi të shfletojë. Shfletonte një fletë dhe më shikonte mua me bisht të syrit.
– Dosja ime – thashë me vete. Sa e trashë qenka. Edhe Matahari, nuk besoj ta ketë pasur dosjen kaq të trashë…!
Ai u çua në këmbë, bëri dy-tre xhiro nëpër dhomë dhe pastaj m’u drejtua mua:
– Unë jam hetuesi yt. Që nga ky çast jeta jote është në dorën time. Unë jam i arsyeshëm, por me armiqtë e Partisë, jam i pamëshirshëm. Atë ditë që mora teserën e Partisë, u betova në idealet e Partisë, në gjakun e shokëve se, kushdo që do të guxojë të ngrejë dorë kundër pushtetit popullor, do ta shtyp si insekt, pa pikën e mëshirës, sikur të jetë edhe njeriu im më i afërt.
Mua më kanë folur për ty. Kemi kohë që të studiojmë edhe vetë. Ti je një dhelpër që nuk e ke shokun. Por dije mirë se, ajo karrige ku je ulur ti, nuk e ka mundur kurrë karrigen ku jam ulur unë. Në atë karrige ku je ulur ti, janë ulur para teje kriminelë që, nuk u bënte syri dritë, por ne i kemi bërë të ligjëronin si bilbila. Prandaj, po të këshilloj që, mos të të rrejë mendja. Bjeri drejt se do të kesh lehtësira. Partia e ka zemrën të gjerë. Ajo i fali jetën edhe kriminel Hetem Çakos, vetëm se u tregua i shtruar edhe i penduar.
Pas kësaj ligjërate, shkoi dhe u ul në karrigen e tij karshi meje. Filloi përsëri të shfletonte dosjen. E la dosjen dhe më nguli vështrimin mua. Edhe unë e vështroja drejt në sy. Sytë e tij u përpëlitën në fillim. Pastaj i humbën nuancat dhe u kthyen në një shkretëtirë të akullt. Shkretëtira e syve të hetuesit qëndroi ashtu pa jetë vetëm ca sekonda. Pastaj, thellë qenies së tij, vërshuan mbi hapësirat e akullta të bebëzave të syve të tij një mori zvarranikësh.
Në ato sy unë pashë të gjitha llojet e gjarpërinjve: kobra, nepërka, bile edhe krokodilë. Më shkuan të rrëqethur në të gjithë trupin dhe m’u ngritën flokët përpjetë. Në bebëzat e xhamta pashë edhe portretin tim, lakuriq të shtrirë në atë shkretëtirë të akullt. Mbi trupin tim u vërsulën të gjithë zvarranikët dhe filluan të më thithin gjakun. Pashë edhe buzët e trasha të hetuesit që u ngjitën në plagët e hapura të trupit tim.
– O Zot, ky qenka sadist – thashë me vete. Në atë kohë m’u kujtua shoku i fëmijërisë, Adi. Kur mblidheshim te shtëpiza në periferi të qytetit për të lexuar krijimet tona me dorë të lirë, ai na fliste për prejardhjen e komunizmit.
– Komunizmi vjen nga kohërat prehistorike – e niste tregimin ai. Nga koha e dinozaurëve. Nga këto kohëra vjen edhe kanceri. Komunizmi është pasardhës direkt i kanibalizmit. Në shoqëritë komuniste, ata që kanë në gen të trashëguar brez pas brezi qeliza kanibale, kthehen në sadistë dhe kur bëhen udhëheqës të partive komuniste, kthehen në vampirë. Po të marrim të gjitha periudhat historike të zhvillimit njerëzor, del se gjatë sundimit komunist, ka pasur diktatorë më shumë se në të gjitha kohërat e mbledhura së bashku.
– Më shiko mua drejt në sy – më përmendi zëri i hetuesit. Unë e shikova drejt në sy. Sytë e tij ishin kthjelluar dhe kishin marrë ngjyrat e zakonshme.
– A e di pse të kemi arrestuar?- më tha.
– Jo, nuk e di!
– Të kemi arrestuar për agjitacion e propagandë kundër vijës së partisë në art e letërsi. Partia të rriti e të edukoi dhe ti, si bukëshkalë që ishe, ia shpërbleve partisë me tradhti! Ç’të bëri partia?! Ku t’u prek interesi, partia të dha dorën, por ti e urren partinë.
Tani më thuaj që kur e ke urryer partinë?
– Partinë e kam urryer që në themelimin e saj.
Ai e shënoi.
– A e njeh një shkrimtar që është arratisur, ia harrova emrin se si ia thonë…
– Baudin!
– Hë de, Baudin. Tani më thuaj se çfarë di për të?
– Baudinin e kam pasur shok. Para një viti e gjysmë, është arratisur.
– Si u arratis?
– Për këtë pyesni organet kompetente që e survejonin, se ai ishte i internuar në Kullë të Sukthit.
– Pasi u arratis ai, ti shkove në Konispol. Pse shkove?
– Më dërgoi redaksia e gazetës me shërbim.
– Gënjen, mor armik i degjeneruar, se ti ke ngulur këmbë vetë,- më tha.
Sytë iu mbushën me njolla gjaku. U çua në këmbë dhe erdhi tek unë.
– Ku e quan veten se je këtu? Për ta marrë vesh, po të gudulisim pak, – më tha dhe cigaren e ndezur, ma vuri në ballë. U dëgjua përcëllima e mishit dhe era e djegur. Ai më vështronte në sy i lumtur dhe krenar. Edhe unë ia ngula vështrimin. Ai lexoi në sytë e mi urrejtje.
– Ti na urren nga thellësitë e shpirtit, më tha.
– Po, është e vërtetë – i thashë.
– Ou, na qenke edhe trim! Po nuk e di ti se unë të bëj të pëllasësh si lopë, pastaj të më kërkosh falje dhe të më puthësh këmbët.
Më vuri gjurin në mes e filloi të më lëvizë prangat. Unë e kafshova fort gjuhën që të mos nxirrja zë.
– Hë, hë do të thuash më fal apo të t’i këpus duart.
Unë e shtrëngova edhe më fort gjuhën. Goja m’u mbush me gjak. Hekurat më hynë thellë e më thellë në mish dhe unë rënkoja nën zë.
– Ëh, ëh…!
Damarët e duarve m’u nxinë, m’u frynë, pastaj plasën. Gjaku që shpërtheu nga damarët e duarve të mia spërkati muret, dyshemenë, tavolinën, fotografinë e Enver Hoxhës dhe fytyrën e hetuesit. Ai më shtyu. Unë i lidhur me pranga u përplasa në dysheme. Nga korniza doli Enver Hoxha dhe erdhi vuri buzët mbi plagët e mia.
Buza e poshtme iu var dhe nga dy dhëmbët e qenit filloi t’i pikojë gjak. Në sytë e hetuesit dolën të gjithë gjarpërinjtë dhe u turrën drejt plagëve të mia. Pashë edhe buzët e hetuesit të ngjitura te plagët e mia. Pastaj erdhi edhe Konti Drakula.
O Zot! Sa ngjasonin të tre: Enveri, hetuesi dhe Konti Drakula!
Kur u përmenda, isha në qeli. Bëra të lëvizja duart, por nuk munda. Ishin plumb të rënda. Dëgjova rrjedhën e çezmës dhe hapat e gardianit në korridor. Rrezja e hënës po dilte nga qelia. Një zbrazëtirë mbushi qelinë dhe bashkë me të edhe qenien time. Klithi kukuvajka, ogur i zi për mua. Memorie.al
Copyright©“Memorie.al”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e “Memorie.al”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj., pa autorizimin e “Memorie.al”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016
